آزمایش تراکم استخوان یا پوکی استخوان چیست و چرا انجام می‌شود؟ طرز تفسیر آن
آزمایش تراکم استخوان تعیین می‌کند که آیا شما مبتلا به پوکی استخوان یا اصطلاحا استئوپورز هستید یا خیر. پوکی اسخوان اختلالی است که مشخصه آن ایجاد استخوان‌های شکننده و در نتیجه احتمال شکستگی بیشتر است.
این آزمایش با استفاده از اشعه ایکس میزان کلسیم و سایر مواد معدنی استخوان را در قسمتی از استخوان مشخص می‌کند.
استخوان‌هایی که بیشتر مورد آزمایش قرار می‌گیرند در ستون فقرات، لگن و گاهی ساعد هستند.
چرا آزمایش تراکم استخوان انجام می‌شود؟
پزشکان از آزمایش تراکم استخوان برای موارد زیر استفاده می‌کنند:
- کاهش تراکم استخوان را قبل از شکستن استخوان مشخص کنند
- تعیین خطر شکستگی استخوان (شکستگی)
- تشخیص پوکی استخوان را تأیید کنند
- نظارت بر درمان پوکی استخوان
هرچه محتوای معدنی استخوان شما بیشتر باشد، استخوان‌های شما متراکم‌تر است. و هرچه استخوان‌های شما متراکم‌تر باشد، به طور کلی قوی‌تر است و احتمال شکستن آنها کمتر است.
آزمایش تراکم استخوان با اسکن استخوان متفاوت است. اسکن استخوان از قبل نیاز به تزریق دارد و معمولاً برای تشخیص شکستگی، سرطان، عفونت و سایر ناهنجاری‌های استخوان استفاده می‌شود.
اگرچه پوکی استخوان در زنان مسن شایع‌تر است، اما مردان نیز می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند. صرف نظر از جنس یا سن، پزشک ممکن است آزمایش تراکم استخوان را در موارد زیر توصیه کند:
- کاهش قد: افرادی که حداقل 1.5 اینچ (3.8 سانتیمتر) قد خود را از دست داده‌اند ممکن است دچار شکستگی فشاری در ستون فقرات خود شوند که پوکی استخوان یکی از دلایل اصلی آن است.
- شکشتگی استخوان مشکوک: شکستگی شکنندگی زمانی اتفاق می‌افتد که استخوان آنقدر شکننده شود که خیلی راحت‌تر از آنچه انتظار می‌رود بشکند. شکستگی‌های شکنندگی گاهی اوقات در اثر سرفه یا عطسه شدید ایجاد می‌شود.
- بیمار داروی خاصی استفاده می‌کند: استفاده طولانی مدت از دارو‌های استروئیدی، مانند پردنیزولون، روند بازسازی استخوان را مختل می‌کند-که می‌تواند منجر به پوکی استخوان شود.
- افت سطح هورمون وجود داشته باشد: علاوه بر افت طبیعی هورمون‌ها که پس از یائسگی رخ می‌دهد، استروژن زنان نیز ممکن است در طول درمان‌های خاص سرطان کاهش یابد. برخی از درمان‌های سرطان پروستات باعث کاهش سطح تستوسترون در مردان می‌شود. کاهش سطح هورمون جنسی باعث ضعیف شدن استخوان می‌شود.
آزمایش تراکم استخوان چه چیزهایی را نمی‌تواند مشخص کند و چه محدودیت‌های دارد؟
محدودیت‌های آزمایش تراکم استخوان عبارتند از:
- تفاوت در روش‌های آزمایش: دستگاه‌هایی که تراکم استخوان‌های ستون فقرات و لگن را اندازه‌گیری می‌کنند دقیق‌تر هستند اما هزینه بیشتری نسبت به دستگاه‌هایی که تراکم استخوان‌های محیطی ساعد، انگشت یا پاشنه پا را اندازه‌گیری می‌کنند دارند.
- مشکلات قبلی ستون فقرات نتایج آزمایش ممکن است در افرادی که دارای اختلالات ساختاری در ستون فقرات خود هستند، مانند آرتریت شدید، جراحی‌های قبلی ستون فقرات یا اسکولیوز، دقیق نباشد.
- قرارگیری در معرض تشعشع. در آزمایش تراکم استخوان از اشعه ایکس استفاده می‌شود، اما میزان قرار گرفتن در معرض تابش معمولاً بسیار ناچیز است. با این وجود، زنان باردار باید از این آزمایش‌ها اجتناب کنند.
- فقدان اطلاعات در مورد علت. آزمایش تراکم استخوان می‌تواند تأیید کند که تراکم استخوان شما پایین است، اما نمی‌تواند دلیل آن را به شما بگوید. برای پاسخ به این س، ال، شما نیاز به ارزیابی پزشکی کامل‌تری دارید.
- پوشش بیمه محدود. همه طرح‌های بیمه درمانی هزینه آزمایش‌های تراکم استخوان را پرداخت نمی‌کنند، بنابراین قبل از ارائه بیمه خود از این موضوع بپرسید که آیا این آزمایش تحت پوشش قرار می‌گیرد یا خیر.
چگونه برای آزمایش تراکم اتخوان آماده شوید؟
آزمایش تراکم استخوان آسان، سریع و بدون درد است. تقریباً نیازی به آماده‌سازی نیست.
اگر اخیراً معاینه باریم داشته‌اید یا مواد کنتراست برای سی تی اسکن یا آزمایش پزشکی هسته‌ای تزریق شده‌اید، حتماً قبل از آن به پزشک خود اطلاع دهید. مواد کنتراست ممکن است در آزمایش تراکم استخوان شما اختلال ایجاد کند.
غذا و دارو
حداقل 24 ساعت قبل از آزمایش تراکم استخوان از مصرف مکمل‌های کلسیم خودداری کنید.
پوشاک و وسایل شخصی
لباس‌های گشاد و راحت بپوشید و از پوشیدن لباس‌هایی با زیپ، کمربند یا دکمه خودداری کنید. جواهرات خود را در خانه بگذارید و تمام اشیاء فلزی را از جیب خود مانند کلید‌ها، گیره‌های پول و یا سکه جدا کنید.
چیزی که می‌توانید انتظار داشته باشید
آزمایش‌های تراکم استخوان معمولاً روی استخوان‌هایی انجام می‌شود که احتمال شکستگی آنها به دلیل پوکی استخوان وجود دارد، از جمله:
- استخوان‌های ستون فقرات تحتانی (مهره‌های کمری)
- گردن باریک استخوان ران (استخوان ران)، در کنار مفصل ران شما
- استخوان‌های ساعد شما
میزان اشعه‌ای که در معرض آن قرار می‌گیرید بسیار کم است، بسیار کمتر از میزان ساطع شده در طول عکس‌برداری از قفسه سینه. این آزمایش معمولاً حدود 10 تا 30 دقیقه طول می‌کشد.
یک دستگاه کوچک و قابل حمل می‌تواند تراکم استخوان را در استخوان‌های انتهایی اسکلت شما، مانند انگشتان، مچ دست یا پاشنه پا اندازه‌گیری کند. وسایلی که برای این آزمایش‌ها استفاده می‌شود.
نتایج آزمایش تراکم استخوان
نتایج آزمایش تراکم استخوان شما در دو شماره گزارش می‌شود: نمره T و نمره Z.
نمره T
نمره T شما تراکم استخوان شما در مقایسه با آنچه معمولاً در یک جوان سالم از جنسیت شما انتظار می‌رود است. نمره T شما تعداد واحد‌هایی است که انحرافات استاندارد نامیده می‌شوند و تراکم استخوان شما بالاتر از متوسط است.
| نمره T | نمره شما به چه معناست |
| -1 و بالاتر | آزمایش تراکم استخوان شما طبیعی تلقی می‌شود. |
| بین -1 تا -2.5 | نمره شما نشانه استئوپنی است یعنی شرایطی که در آن تراکم استخوان کمتر از حد نرمال است و ممکن است در نهایت منجر به پوکی استخوان شود. |
| -2.5 و کمتر | آزمایش تراکم استخوان شما نشان می‌دهد که احتمالاً پوکی استخوان دارید. |
نمره Z
نمره Z شما تعداد انحرافات استاندارد بالاتر یا کمتر از حد معمول برای افرادی مشابه شما یعنی در سن، جنس، وزن و قومیت یا نژاد شبیه سما است. اگر نمره Z شما به طور قابل توجهی بالاتر یا پایین‌تر از می‌انگین باشد، ممکن است به آزمایشات اضافی برای تعیین علت مشکل نیاز داشته باشید.
