کلسی تریول Calcitriol – موارد مصرف، عوارض جانبی و اطلاعات کامل در مورد این دارو
رده بندی فارماکولوژیک: هورمون – آنالوگ ویتامین D
رده بندی درمانی: ضد هیپو کلسمی
رده بندی مصرف در حاملگی: گروه C
فارماکودینامیک و فارماکوکینتیک:
این دارو شکل صناعی متابولیت فعال ارگوکلسی فرول (vit ) است. در کبد کوله کلسی فرول (vit ) و ارگوکلسی فرول (vit ) از راه آنزیمی به کلسی فرول (شکل فعال شده vit ) متابولیزه می شوند. کلسی فرول در کلیه به کلسی تریول قوی ترین شکل vit تبدیل می شود. بیماران دارای کلیه غیر کار آمد قادر به سنتز کافی کلسی تریول نیستند. لذا آن را باید بصورت دارو دریافت کند. کلسی تریول با افزایش روده ای و احتباس کلیوی ca، سطوح سرمی ca را بالا می برد. سطوح بالای فسفات و هورمون پاراتیروئید را کاهش و در تعدادی از بیماران جذب مجدد استخوان زیر ضریحی و معایب مینرالیزاسیون را کاهش می دهد.
این دارو به راحتی از مجرای معده – روده ای جذب می شود. در کبد متابولیزه می شود از راه مدفوع دفع می شود.
اندیکاسیون های تجویز، راه مصرف، دوز اثر دارو:
درمان هیپو کلسمی در بیماران تحت دیالیز مزمن کلیوی و در بیمارانی با هیپو پاراتیروئیدیسم
یا پسودوهیپوتیروئیدیسم موارد مصرف غیر رسمی:
در بیماران منتخب باریکتز وابسته به vit D هیپو فسفاتمی فامیلیال (ریکتز مقاوم به vit D) و در درمان هیپوکلسمی در نوزادان نارس
هیپو کلسمی بالغین: روزانه mg ۲۵/۰ po در صورت لزوم ممکن است این دوز را به مقدار mg ۲۵/۰ در روز هر ۸-۴ هفته در بیماران دیالیزی یا هر ۴-۲ هفته در بیماران هیپرپاراتیروئیدیسم افزایش دهند.
کودکان تحت همودیالیز: روزانه mg ۲-۲۵/۰ po تجویز می شود.
نارسایی کلیوی بدون دیالیز: روزانه mg/kg ۰۴۱/۰-۰۱۴/۰ po
هیپو پاراتیروئیدیسم بالغین و کودکان در ابتدا روزانه mg۲۵/۰ از راه خوراکی – در فواصل ۴-۲ هفته ای افزایش یابد.
دوز نگهدارنده بالغین و کودکان بزرگتر از ۶ سال: mg/po/daily ۲ – ۵/۰
کودکان ۵-۱ سال:mg/po/daily ۷۵/۰ – ۲۵/۰
کنترا اندیکاسیون:
هیپر کلسمی یا مسمومیت vit D
موارد احتیاط:
هیپر فسفاتمی – بیماران دریافت کننده گلیکوزیدهای دیژیتال
عارضه جانبی: مسمومیت با vit D – هیپرکلسمی
CNS: خواب آلودگی – سردر – ضعف
GI: بی اشتهایی – تهوع – استفراغ خشکی دهان – طعم فلزی – تشنگی – کرامپ های شکمی- یبوست
: EENT تاری دید – التهاب ملتحمه – ترس از نور
Other: هیپر فسفاتمی – هیپر کلسیوری – درد عضلانی یا استخوان – آبریزش بینی – پلی اوری – تپش قلب
تداخلات دارویی:
مدرهای تیازید ممکن است سبب هیپرکلسمی شوند. هیپرکلسمی ناشی از کلسی فرول ممکن است اثر بخشی واراپامیل و سایر مسدود کننده های کانال ca را کاهش دهد. هیپرکلسمی ناشی از کلسی فرول در بیماران دریافت کننده گلیکوزیدهای دیژیتال ممکن است آریتمی های دیژیتالی را تسریع کند.
مسمومیت و درمان:
در دوز بالا موجب هیپر کلسمی، هیپر کلسیوری و هیپر فسفاتمی می شود. درمان هیپرکلسمی نیاز به قطع سریع مصرف دارو، رژیم غذایی کم کلسیم، افزایش مصرف مایعات و اقدامات حمایتی دارد.
مراقبت های پرستاری و توجهات ویژه:
۱) دارو را می توان با غذا – شیر یا معده خالی میل کرد.
۲) کپسولها را باید درو از نور – رطوبت – حرارت حفاظت کرد. در ظرف در بسته و در دمای
نگهداری شود.
۳) در صورت درمان هیپرپاراتیروئیدیسم دوز دارو را هنگام صبح تجویز کنید.
۴) اثر بخشی درمان به دریافت کافی ca و فسفات بستگی دارد. ممکن است پزشک یک مکمل ca تجویز کند.
۵) اندازه گیری پایه و دوره ای mg-p-ca- آلکالین فسفاتاز – Cr سرم باید انجام شود و سطوح Ca و ادرار نیز هر ۲۴h اندازه گیری شود.
۶) بیمار را از نظر علایم هیپرکلسمی چک کنید. سطح سرمی ca دو بار در هفته چک شود.
۷) دریافت بیش از حد ca وفسفات می تواند سبب هیپرکلسمی – هیپر کلسیوری و هیپر فسفاتمی شود.
۸) در صورت ایجاد هیپرکلسمی مصرف کلسی تریول و مکملهای ca را باید تا بازگشت سطح ca به حد طبیعی متوقف کرد. کاهش دریافت Ca رژیمی را نیز باید مد نظر گرفت.
مصرف در شیر دهی و کودکان:
از تجویز دوزهای بالا به مادران شیرده خودداری شود. مصرف طولانی مدت اغلب به خوبی تحمل می شود.
آموزش به بیمار و خانواده:
۱) بیمارانی که عملکرد کلیه آنها طبیعی است باید مایعات کافی مصرف کنند.
۲) نشانه های هیپرکلسمی را به بیمار آموزش دهید و در صورت بروز مصرف دارو را قطع کرده پزشک خود را مطلع سازید.
۳) از آنجائیکه کلسی تریول قوی ترین شکل است باید برای اجتناب از هیپرکلسمی در طول درمان از مصرف کلیه منابع vit D خودداری شود.
۴) به بیمار توصیه کنید قبل از مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه با پزشک مشورت کند. زیرا تعداد زیادی از محصولات حاوی vit D – ca فسفاتها یا mg هستند که می توانند عوارض ناخواسته کلسی تریول را افازیش دهند.