چرا کودکان نافرمان می‌شوند؟ اختلال نافرمانی مقابله‌ای (ODD) چیست؟
حتی کودکانی که بهترین رفتار را دارند می‌توانند گاهی اوقات سخت و چالش برانگیز باشند. اما اگر فرزند یا نوجوان شما الگوی مکرر و مداومی از عصبانیت، تحریک‌پذیری، مشاجره، سرپیچی یا کینه توزی نسبت به شما و دیگر شخصیت‌های معتبر داشته باشد، ممکن است اختلال نافرمانی مقابله‌ای (ODD) Oppositional defiant disorder داشته باشد.
به عنوان پدر یا مادر ، مجبور نیستید در تلاش برای مدیریت کودک مبتلا به ODD به تنهایی پیش بروید. پزشکان، متخصصان سلامت روان و کارشناسان رشد کودک می‌توانند کمک کنند.
درمان رفتاری ODD شامل یادگیری مهارت‌ها برای کمک به ایجاد تعاملات مثبت خانوادگی و مدیریت رفتار‌های مشکل ساز است. ممکن است برای درمان اختلالات مربوط به سلامت روان به درمان اضافی و احتمالاً دارو‌ها نیاز باشد.
علائم
گاهی اوقات تشخیص تفاوت بین یک کودک با اراده یا احساساتی و کودک مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای دشوار است. این طبیعی است که در مراحل خاصی از رشد کودک رفتار مخالف از خود نشان دهید.
علائم ODD به طور کلی در سال‌های پیش دبستانی شروع می‌شود. گاهی اوقات ODD ممکن است دیرتر ایجاد شود، اما تقریباً همیشه قبل از سال‌های اولیه نوجوانی. این رفتار‌ها باعث آسیب قابل توجهی در خانواده، فعالیت‌های اجتماعی، مدرسه و کار می‌شود.
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است، معیار‌هایی را برای تشخیص ODD فهرست می‌کند. معیار‌های DSM-5 شامل علائم عاطفی و رفتاری است که حداقل شش ماه طول می‌کشد.
خلق و خوی عصبانی و تحریک‌پذیر:
- اغلب و به راحتی عصبانیت خود را از دست می‌دهد
- غالباً حساس است و به راحتی توسط دیگران اذیت می‌شود
- غالباً عصبانی و عصبانی است
رفتار استدلالی و سرکشی:
- اغلب با بزرگسالان یا افراد دارای قدرت بحث می‌کند
- اغلب به طور فعال با درخواست‌ها یا قوانین بزرگسالان مخالفت می‌کند یا از انجام آنها خودداری می‌کند
- اغلب عمدا باعث آزار یا ناراحتی افراد می‌شود
- اغلب دیگران را به خاطر اشتباهات یا رفتار نادرست خود سرزنش می‌کند
کینه توزی:
- اغلب کینه توز یا کینه توز است
- حداقل دو بار در شش ماه گذشته رفتار کینه توزانه یا کینه توزانه از خود نشان داده است
ODD می‌تواند از نظر شدت متفاوت باشد:
- خفیف. علائم فقط در یک محیط ظاهر می‌شوند، مانند فقط در خانه، مدرسه، محل کار یا با همسالان.
- در حد متوسط. برخی از علائم حداقل در دو حالت ظاهر می‌شوند.
- شدید. برخی از علائم در سه حالت یا بیشتر رخ می‌دهد.
برای برخی از کودکان، علائم ممکن است ابتدا فقط در خانه دیده شوند، اما با گذشت زمان به سایر مکان‌ها، مانند مدرسه و با دوستان گسترش می‌یابند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
فرزند شما به احتمال زیاد رفتار خود را مشکل نمی‌بیند. در عوض، او احتمالاً از خواسته‌های نامعقول شکایت می‌کند یا دیگران را به خاطر مشکلات سرزنش می‌کند. اگر فرزند شما علائمی را نشان می‌دهد که ممکن است نشان دهنده ODD یا سایر رفتار‌های مخرب باشد، یا در مورد توانایی خود در تربیت فرزند چالش برانگیز نگران هستید، از یک روانشناس کودک یا روانپزشک کودک با تخصص در مشکلات رفتاری مخرب کمک بگیرید.
از پزشک مراقبت‌های اولیه یا متخصص اطفال فرزندتان بخواهید که شما را به متخصص مربوطه معرفی کند.
علل
هیچ دلیل مشخصی برای اختلال نافرمانی مقابله‌ای وجود ندارد. علل مؤثر ممکن است ترکیبی از عوامل ارثی و محیطی باشد، از جمله:
- ژنتیک – حالت طبیعی یا خلق و خوی کودک و احتمالاً تفاوت‌های عصبی زیستی در نحوه عملکرد اعصاب و مغز
- محیط – مشکلات مربوط به فرزندپروری که ممکن است شامل فقدان نظارت، انضباط ناسازگار یا خشن، یا سوء استفاده یا بی‌توجهی باشد.
عوامل خطر
اختلال نافرمانی مقابله‌ای یک مشکل پیچیده است. عوامل خطر احتمالی برای ODD عبارتند از:
- خلق و خو – کودکی که دارای خلق و خوی است که شامل مشکل در تنظیم احساسات است، مانند واکنش عاطفی شدید به موقعیت‌ها یا داشتن مشکل در تحمل ناامیدی.
- مسائل مربوط به فرزندپروری – کودکی که مورد سوء استفاده یا بی‌توجهی، انضباط خشن یا متناقض، یا عدم نظارت والدین است.
- سایر مسائل خانوادگی – کودکی که با اختلاف والدین یا خانوادگی زندگی می‌کند یا والدینی با سلامت روان یا اختلال مصرف مواد دارند.
- محیط – رفتار‌های مخالف و سرکشی را می‌توان از طریق توجه همسالان و نظم و انضباط ناسازگار از سوی دیگر شخصیت‌ها مانند معلمان تقویت و تقویت کرد.
عوارض
کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای ممکن است در خانه با والدین و خواهر و برادر، در مدرسه با معلمان، و در محل کار با سرپرستان و سایر افراد با قدرت مشکل داشته باشند. کودکان مبتلا به ODD ممکن است در ایجاد و حفظ دوستان و روابط با مشکل مواجه شوند.
ODD ممکن است منجر به مشکلاتی مانند:
- عملکرد ضعیف مدرسه و کار
- رفتار ضد اجتماعی
- مشکلات کنترل تکانه
- اختلال مصرف مواد
- خودکشی کردن
بسیاری از کودکان و نوجوانان مبتلا به ODD همچنین دارای سایر اختلالات سلامت روان هستند، مانند:
- اختلال کمبود توجه/بیش فعالی (ADHD)
- اختلال رفتاری
- افسردگی
- اضطراب
- اختلالات یادگیری و ارتباطی
درمان این سایر اختلالات سلامت روان ممکن است به بهبود علائم ODD کمک کند. و اگر این اختلالات دیگر به طور مناسب ارزیابی و درمان نشوند، ممکن است درمان ODD دشوار باشد.
پیشگیری
هیچ راه تضمینی برای جلوگیری از اختلال نافرمانی مقابله‌ای وجود ندارد. با این حال، والدین مثبت و درمان زودهنگام می‌تواند به بهبود رفتار و جلوگیری از بدتر شدن وضعیت کمک کند. هر چه زودتر بتوان ODD را مدیریت کرد، بهتر است.
درمان می‌تواند به بازگرداندن عزت نفس فرزند شما و بازسازی رابطه مثبت بین شما و فرزندتان کمک کند. روابط کودک شما با سایر بزرگسالان مهم زندگی او – مانند معلمان و ارائه‌دهندگان مراقبت – نیز از درمان زودهنگام سود می‌برد.
تشخیص
برای تعیین اینکه آیا فرزند شما اختلال نافرمانی مقابله‌ای دارد یا خیر، متخصص سلامت روان احتمالا یک ارزیابی روانشناختی جامع انجام خواهد داد. از آنجا که ODD اغلب همراه با سایر مشکلات رفتاری یا سلامت روان رخ می‌دهد، تشخیص علائم ODD ممکن است از علائم مربوط به سایر مشکلات دشوار باشد.
ارزیابی فرزند شما احتمالاً شامل ارزیابی موارد زیر خواهد بود:
- سلامت کلی
- فراوانی و شدت رفتار‌ها
- احساسات و رفتار در تنظیمات و روابط متعدد
- موقعیت‌ها و تعاملات خانوادگی
- استراتژی‌هایی که در مدیریت رفتار‌های مشکل ساز مفید بوده‌اند – یا مفید نبوده‌اند
- وجود سایر اختلالات روانی، یادگیری یا ارتباطی
درمان
درمان اختلال نافرمانی مقابله‌ای در درجه اول شامل مداخلات مبتنی بر خانواده است، اما ممکن است شامل انواع دیگری از روان‌درمانی و آموزش برای فرزند شما – و همچنین برای والدین باشد. درمان اغلب چندین ماه یا بیشتر طول می‌کشد. درمان هر گونه مشکلی که همزمان رخ می‌دهد، مانند اختلال یادگیری، مهم است، زیرا در صورت عدم درمان، می‌توانند علائم ODD را ایجاد یا بدتر کنند.
معمولاً دارو‌ها به تنهایی برای ODD استفاده نمی‌شوند، مگر اینکه فرزند شما دارای اختلال سلامت روان دیگری نیز باشد. اگر کودک شما دارای اختلالات همزیستی مانند ADHD، اضطراب یا افسردگی است، دارو‌ها ممکن است به بهبود این علائم کمک کنند.
سنگ بنای درمان ODD معمولاً شامل موارد زیر است:
- آموزش والدین. یک متخصص سلامت روان با تجربه در درمان ODD ممکن است به شما کمک کند مهارت‌های فرزندپروری را توسعه دهید که برای شما و فرزندتان سازگارتر، مثبت‌تر و کمتر ناامیدکننده باشد. در برخی موارد، فرزند شما ممکن است با شما در این آموزش شرکت کند، بنابراین همه اعضای خانواده شما اهداف مشترکی برای نحوه رسیدگی به مشکلات ایجاد می‌کنند. درگیر کردن دیگر شخصیت‌ها، مانند معلمان، در آموزش ممکن است بخش مهمی از درمان باشد.
- درمان تعامل والد-کودک (PCIT). در طول PCIT، یک درمانگر والدین را در حین تعامل با فرزندشان راهنمایی می‌کند. در یک رویکرد، درمانگر پشت یک آینه یک طرفه می‌نشیند و با استفاده از یک دستگاه صوتی «حشره گوش»، والدین را از طریق راهبرد‌هایی راهنمایی می‌کند که رفتار مثبت فرزندشان را تقویت می‌کند. در نتیجه، والدین تکنیک‌های فرزندپروری مؤثرتری را یاد می‌گیرند، کیفیت رابطه والد-فرزند بهبود می‌یابد و رفتار‌های مشکل‌ساز کاهش می‌یابد.
- درمان فردی و خانواده. درمان فردی برای کودک شما ممکن است به او کمک کند تا مدیریت خشم و ابراز احساسات را به شیوه‌ای سالم‌تر یاد بگیرد. خانواده درمانی ممکن است به بهبود ارتباطات و روابط شما کمک کند و به اعضای خانواده شما کمک کند که چگونه با هم کار کنند.
- آموزش حل مسئله شناختی. هدف این نوع درمان کمک به کودک شما برای شناسایی و تغییر الگو‌های فکری است که منجر به مشکلات رفتاری می‌شود. حل مشکل مشارکتی – که در آن شما و فرزندتان با هم کار می‌کنید تا راه‌حل‌هایی را پیدا کنید که برای هر دوی شما مفید باشد – می‌تواند به بهبود مشکلات مربوط به ODD کمک کند.
- آموزش مهارت‌های اجتماعی. همچنین ممکن است فرزند شما از درمانی بهره‌مند شود که به او کمک می‌کند انعطاف پذیرتر باشد و یاد بگیرد که چگونه با همسالان خود تعامل مثبت و مؤثرتری داشته باشد.
به عنوان بخشی از آموزش والدین، ممکن است یاد بگیرید که چگونه رفتار فرزندتان را مدیریت کنید:
- ارائه دستورالعمل‌های واضح و پیگیری عواقب مناسب در صورت نیاز
- شناخت و تمجید از رفتار‌های خوب و ویژگی‌های مثبت فرزندتان برای ترویج رفتار‌های مطلوب
اگرچه برخی از تکنیک‌های فرزندپروری ممکن است عقل سلیم به نظر برسند، اما یادگیری استفاده مداوم از آنها در مواجهه با مخالفت‌ها آسان نیست، به خصوص اگر عوامل استرس‌زا دیگری در خانه وجود داشته باشد. یادگیری این مهارت‌ها مستلزم تمرین روتین و صبر است.
مهمترین چیز در درمان این است که شما عشق و پذیرش مداوم و بی‌قید و شرط را نسبت به فرزند خود نشان دهید – حتی در شرایط سخت و مخرب. زیاد به خودت سخت نگیر این فرآیند حتی برای صبورترین والدین نیز می‌تواند سخت باشد.
شیوه زندگی و درمان‌های خانگی
در خانه، می‌توانید با تمرین این راهکار‌ها، رفتار‌های مشکل‌ساز اختلال نافرمانی مقابله‌ای را کنار بگذارید:
- رفتار‌های مثبت فرزندتان را بشناسید و تحسین کنید. تا جایی که ممکن است مشخص باشید، مثلاً «من واقعاً از روشی که امشب در جمع کردن اسباب‌بازی‌هایت کمک کردی، خوشم آمد». ارائه پاداش برای رفتار مثبت نیز ممکن است کمک کند، به خصوص در مورد کودکان کوچکتر.
- رفتاری را که دوست دارید فرزندتان داشته باشد الگو کنید. نشان دادن تعاملات مناسب و الگوسازی رفتار مناسب اجتماعی می‌تواند به فرزند شما کمک کند تا مهارت‌های اجتماعی را بهبود بخشد.
- نبرد‌های خود را انتخاب کنید و از جنگ قدرت اجتناب کنید. تقریباً همه چیز می‌تواند به جنگ قدرت تبدیل شود، اگر اجازه دهید.
- با دادن دستورالعمل‌های روشن و مؤثر و اجرای پیامد‌های منطقی منسجم، محدودیت‌ها را تعیین کنید. در مورد تعیین این محدودیت‌ها در مواقعی که با یکدیگر روبرو نیستید بحث کنید.
- با ایجاد یک برنامه روزانه ثابت برای فرزندتان، یک برنامه روتین تنظیم کنید. درخواست از فرزندتان برای کمک به توسعه این روال ممکن است مفید باشد.
- با ایجاد یک برنامه هفتگی ثابت که شامل وقت گذرانی شما و فرزندتان با هم می‌شود، در زمان خود با هم بسازید.
- با شریک زندگی خود یا سایر اعضای خانواده خود کار کنید تا از رویه‌های انضباطی منسجم و مناسب اطمینان حاصل کنید. همچنین از معلمان، مربیان و سایر بزرگسالانی که وقت خود را با فرزندتان می‌گذرانند، کمک بگیرید.
- یک کار خانه را که ضروری است تعیین کنید و تا زمانی که کودک آن را انجام ندهد، انجام نمی‌شود. در ابتدا، بسیار مهم است که فرزند خود را با کار‌هایی آماده کنید که به نسبت آسان به دست می‌آیند و به تدریج در انتظارات مهم‌تر و چالش برانگیزتر ترکیب می‌شوند. دستورالعمل‌های واضح و آسان برای دنبال کردن را ارائه دهید.
- از همان ابتدا برای چالش‌ها آماده باشید. در ابتدا، احتمالاً فرزند شما همکاری نخواهد کرد یا از واکنش تغییر یافته شما به رفتارش قدردانی نخواهد کرد. انتظار داشته باشید رفتار در مواجهه با انتظارات جدید به طور موقت بدتر شود. ثابت ماندن در مواجهه با رفتار‌های چالش برانگیز، کلید موفقیت در این مرحله اولیه است.
با پشتکار و ثبات، کار سخت اولیه اغلب با بهبود رفتار و روابط نتیجه می‌دهد.
مقابله و حمایت
این چالش برانگیز است که والدین کودکی با اختلال نافرمانی مقابله‌ای باشید. سوال بپرسید و سعی کنید به طور موثر نگرانی‌ها و نیاز‌های خود را با تیم درمان در میان بگذارید. برای کمک به مدیریت پریشانی خود، برای یادگیری راهبرد‌های مقابله‌ای، برای خود و خانواده خود مشاوره دریافت کنید. همچنین به دنبال و ایجاد روابط حمایتی و یادگیری روش‌های مدیریت استرس برای کمک به گذر از زمان‌های دشوار باشید.
این استراتژی‌های مقابله‌ای و حمایتی می‌تواند به نتایج بهتری برای فرزند شما منجر شود، زیرا شما آمادگی بیشتری برای مقابله با رفتار‌های مشکل دار خواهید داشت.
