سلول‌های شبکیه چشم را ساعاتی پس از مرگ، می‌توان احیا کرد تا اندک فعالیتی پیدا کنند
تحقیق جدید دانشمندان می‌تواند سوژه نوشتن داستان‌های تخیلی احساسی شود. اینکه شخصی درگذشته باشد، اما هنوز چشمانش ببیند و حرکات حضار را زیر نظر داشته باشد! در ضمن این تحقیق کمی بی‌ربط من را یاد یکی از آثار ژول ورن یعنی قاتلان در آیینه هم می‌اندازد. در آن کتاب، این طور تصور شد که در لحظه مرگ، آخرین نمایی که در چشم منتقل می‌کند، درج می‌شود و با یک عکس باکیفیت می‌توان آن نما را دید. داستان دقیق رمان یادم رفته، اما بر همین اساس قاتل در این رمان شناسایی شد.
بگذریم و برویم سراغ خود تحقیق:
به منظور درک بهتر نحوه مقابله سلول‌های عصبی در برابر کمبود اکسیژن، تیمی از محققان آمریکایی فعالیت سلول های شبکیه موش و انسان را بلافاصله پس از مرگ آنها اندازه گیری کردند.
به طرز شگفت انگیزی، با چند تغییر در محیط بافت پیرامونی این سلول‌ها، آنها توانستند ساعت‌ها بعد توانایی ارتباط سلول‌ها را احیا کنند.
به این صورت که سلول‌های شبکیه پس از مرگِ توانستند پس از تحریک با نور، سیگنال‌های الکتریکی خاصی را منتشر کنند که به عنوان امواج b شناخته می‌شوند.
این امواج در شبکیه‌های زنده نیز دیده می‌شوند و نشاندهنده برقراری ارتباط بین تمام لایه‌های سلول‌های قسمت ماکولای شبکیه است.
این در راستای شک و تردید برخی از کارشناسان از ماهیت برگشت ناپذیر مرگ در سیستم عصبی مرکزی قرار گرفته است.
در چشم‌هایی که تا پنج ساعت پس از مرگ یک اهداکننده عضو به‌دست آمد، این سلول‌ها به نور روشن، نورهای رنگی و حتی فلاش‌های بسیار کم نور پاسخ دادند.
پس از مرگ، می‌توان برخی از اعضای بدن انسان را برای پیوند ذخیره کرد. اما پس از توقف گردش خون، سیستم عصبی مرکزی خیلی سریع می‌میرند و فرصتی برای امکان پیوند باقی نمی‌گذارند.
با این حال همه انواع نورون‌ها با سرعت یکسانی از کار نمی‌افتند. مناطق مختلف و انواع مختلف سلول‌ها، مکانیسم‌های بقای متفاوتی دارند.
دانستن اینکه چگونه بافت‌های متفاوت در سیستم عصبی با از دست دادن اکسیژن کنار می‌آیند می‌تواند مفید باشد.
پیش از این، در سال 2018، دانشمندان دانشگاه ییل زمانی که مغز خوک را تا 36 ساعت پس از مرگ زنده نگه داشتند، خبرساز شدند.
چهار ساعت پس از مرگ، آنها حتی توانستند یک پاسخدهی کوچک را در مغز خوک احیا کنند ، هرچند هیچ چیز پاسخ سازمان‌یافته با نوار مفز یافت نشد.
دانشمندان چطور حیات ناقص موقت را به سلول های عصبی برگرداندند: با استفاده از خون مصنوعی، پمپ‌های برای بازگرداندن گردش خون حاوی اکسیژن و مواد مغذی. حالا این روش در چشم موش‌ها و انسان‌ها هم آزمایش شده است.
فرانس وینبرگ دانشمند بینایی از دانشگاه یوتا می گوید که در تحقیقات گذشته فعالیت الکتریکی بسیار محدودی در چشم‌های اهداکننده عضو بازیابی شده بود، اما این هرگز در قسمت ماکولای چشم موفقیتی حاصل نشده بود.
حالا این آزمایش‌ها نشان داده‌اند که سلول‌های شبکیه تا پنج ساعت پس از مرگ به نور واکنش نشان می‌دهند.
توجه داشته باشید که احیای موقت سلول‌های شبکیه به این معنی نیست که کره چشم اهداکننده می‌تواند «ببیند». برای دیدن به پردازش سیگنال‌ها در مغز نیاز وجود دارد که با مرگ شخص عملا مغز می‌میرد و چنین پردازشی صورت نمی‌گیرد.
با این حال ممکن است این یافته جدید معیارهای جدیدی برای مرگ مغزی هم معرفی کند.
نویسندگان مقاله نوشته‌اند : «از آنجایی که شبکیه بخشی از سیستم عصبی مرکزی است، بازیابی موج b ما در این مطالعه این سوال را مطرح می‌کند که آیا مرگ مغزی، همانطور که در حال حاضر تصور می‌شود، واقعا غیر قابل برگشت است؟»
اگر نورون‌های تخصصی که به عنوان گیرنده‌های نوری شناخته می‌شوند را بتوان تا حدودی احیا کرد، امیدی برای پیوندهای آینده ایجاد می‌شود تا بتوان بینایی نابیناها را بازگرداند.
با این حال، ما با آن روز هنوز فاصله زیادی داریم. سلول‌های پیوند شده و تکه‌های یک شبکیه اهداکننده باید به نحوی یکپارچه در مدارهای شبکیه موجود ادغام شوند، که چالشی دلهره‌آور است که دانشمندان در حال حاضر تلاش می‌کنند قدم‌هایی برای حل آن بردارند.
منبع: نیچر