فیلم دایی جان – خلاصه، تحلیل و نقد – Mon Oncle (1958)
کشور تولیدکننده : فرانسه
محصول : ژاک تاتی
کارگردان : تاتی
فیلمنامه‌نویس : ژاک لاگرانژ و ژان لوت.
فیلمبردار : ژان بورگوان.
آهنگساز(موسیقی متن) : فرانک بارچلینی.
هنرپیشگان : تاتی، ژان پی‌یر زولا، آدریان سروانتی، آلن بکور، ایوون آرنو و بتی اشنایدر.
نوع فیلم : رنگی، ۱۲۰ دقیقه.
“اولو” (تاتی)، دائی مهربان و بی‌مبالات “ژرالد آرپل” (بکور) نوجوان است که در آپارتمان دنج خود در یکی از محلات قدیمی پاریس زندگی می‌کند. خانواده “آرپل” در خانه‌ای فوق‌مدرن با اثاثیه عجیب و باغچه‌ای آراسته و فواره‌ای تزئینی زندگی می‌کند. “اولو” حاضر نیست زندگی فارغ‌البال و بی‌دغدغه‌اش را عوض کند و کوشش شوهر خواهرش (زولا) برای این‌که “اولو” شغلی در کارخانه او به‌عهده بگیرد، بی‌نتیجه می‌ماند. محله قدیمی ظاهراً رو به ویرانی است. سرانجام “اولو” محله را ترک می‌کند، در حالی که آشکارا توانسته به “خانواده آرپل” درسی در زمینه رابطه‌های انسانی بدهد…
طنز بصری تاتی در دائی‌جان خالق لحظه‌هائی فوق‌العاده و تقریباً سورر آلیستی است. او با تأکید بر نماهای بلند و دور و کم‌ترین استفاده از حرکت‌های دوربین می‌کوشد تا تماشاگر را به لذت بردن از کشف رابطه میان شخصیت‌ها و اشیا و پیدا کردن چیزهائی دیدنی ـ تقارن‌ها، مشابهت‌ها و تضادها ـ دعوت کند. صحنه طولانی مهمانی آدم‌های متشخص با لباس‌های پرتکلف‌شان در حیاط خانه “آرپل‌ها”، نمونه کاملی از سبک او است که لحظه‌به‌لحظه بر آشفتگی کمیک موقعیت می‌افزاید و آداب تشریفاتی را کاملاً بی‌آعتبار می‌کند. فیلم‌برداری زیبای بورگوان به خوی تضاد میان دنیای سرد و مکانیکی خانه مدرن و کارخانه سرسام‌آور را با محله شلوغ و سرزنده قدیمی در رنگ‌های مختلف این دو محیط منعکس می‌کند و با این که گفت‌وگوها نقش چندانی در فیلم ندارند، بافت غنی صداهای صحنه مایه شوخی‌های درخشانی است. در دائی‌جان، تاتی حسرت‌خوارانه زوال شیوه زندگی محبوب “اولو” را نظاره می‌کند و استادانه تماشاگر را در احساس خود سهیم می‌کند.
