گرفتار خریدهای تکانه‌ای و بی‌منطق هستید؟ چرا این عادت را پیدا می‌کنیم و چطور می‌توانیم با آن مقابله کنیم؟
شیوع همه‌گیری کرونا در جهان میزان خریدهای آنلاین را افزایش داده است. معمولا صاحبان سایت‌ها یا پیج‌های فروش همه زمینه‌ها را برای تحریک و اغوای شما به خریدهای متعدد و گران فراهم می‌کنند. آنها با رنگ و لعاب و به صورت مفصل در مورد ویژگی‌های محصولات به شما توضیح متنی و ویدئویی می‌دهند و کاری می‌کنند که با چند کلیک ناقابل و بدون مراحل اضافه، به سرعت خرید خود را نهایی کنید.
البته این خریدهای تکانه‌ای که در مواردی جنبه اختلال روانپزشکی وسواسی – جبری هم دارند، پیش از رواج خریدهای آنلاین هم سابقه داشته‌اند، اما الان فناوری همه چیز را ساده کرده است.
چرا ما بیشتر از هر زمان دیگری به دام خرید لباس‌ها، گجت‌ها، تجهیزات ورزشی و حتی اسباب بازی‌های سرگرم‌کننده می‌افتیم و بعد می‌بینیم که واقعا کاربردی برای ما نداشته‌اند و فقط حساب بانکی‌مان را خالی کرده‌اند.
در قلب این رویکرد ما یک نوع عدم قطعیت وجود دارد. ما این روزها خیلی بیشتر احساس عدم اطمینان می‌کنیم و نمی‌دانیم چگونه با آن کنار بیاییم. هر چه این عدم اطمینان بیشتر می‌شود، بیشتر می‌خواهیم که حس کاذب شادی را با خریدهایمان به دست آوریم.
بیایید نگاهی بیندازیم به آنچه که می‌پنداریم خرید می‌تواند برای ما به ارمغان بیاورد و سپس به استراتژی‌هایی برای مقابله با آنها
ما امیدواریم که با خریدهای انبوه تکانه‌ای به اینها برسیم:
– احساس راحتی و آرامش
– احساس سلامت و تندرستی
– رسیدن به هیجان، شادی یا سرگرمی
– احساس اینکه ما باحال، قوی، شیک و از بعد جسمانی خواستنی هستیم
– احساس کنترل و دست بالا را داشتن یا هنوز ثروتمند بودن
– ارتباط و دوستی
– ابزار جدیدی که کیفیت زندگی‌مان را بهتر می‌کند و کارها را سریع‌تر می‌کند
در لایه زیرین برخی از این موارد، چیزی حتی ژرف‌تری وجود دارد. برای مثال، در زیر امید به شیک بودن، امیدی برای احساس لیاقت وجود دارد. در زیر امید کنترل، امیدی برای احساس آرامش وجود دارد.
اما آیا خرید انبوه چیزهای گران یا خرد و ریزها این حس‌ها را تا به حال به ما داده است؟!
نشانه‌های خریدهایی که حالتی وسواسی – جبری پیدا کرده است:
گاهی تشخیص اینکه چه زمانی خریدهای یک شخص از حالت خریدهای تکانه‌ای یا مثلا ناشی از ذوق‌زدگی و عاشق فناوری بودن خارج شده و بیشتر زمینه‌ای روانپزشکی پیدا کرده دشوار می‌شود.
دقت کنید که اگر خودتان یا یکی از اطرافیان شما اینگونه خرید می‌کند، نیاز به مشاوره دارد:
– کاهش سلامت مالی یا مقادیر بالای بدهی کارت اعتباری
– روابط پریشان به دلیل خرج کردن یا خرید زیاد
– پنهان کردن خرید یا مبلغ خرج شده
-ا ز دست دادن کنترل در هنگام خرید
– خرید برای جلوگیری از احساس گناه در مورد خرید قبلی
– خرید برای تسکین احساس ناراحتی عاطفی
– خرج کردن بیش از توان کلی اقتصادی
راهبردهای مقابله‌ای
راه‌های خوب و اصولی برای مقابله با خرید تکانه‌ای یا خرید وسواسی وجود دارد:
مثلاً:
آرامش: می‌توانید مدیتیشن کنید، قدم بزنید، کمی در سکوت بنشینید. آرامش همیشه در دسترس ماست، اگر به خودمان کمی فضا بدهیم.
راحتی: آیا می‌توانید به خود عشق و محبت نثار بدهید؟ کمی از خود مراقبت کنید. در حال حاضر چه کاری بهتر از در آغوش گرفتن یکی از عزیزان سراغ دارید؟
ماجراجویی: می‌توانید سفر کنید، به باشگاه بروید. در یک رقابت ورزشی شرکت کنید. اینها حس بهتری از ولگردی مجازی در سایت‌های خرید به شما می‌دهند.
شادی: صرف خرید کسی را شاید نکرده. بلکه کسی که رفاهی نسبی دارد و ذهنیتی مثبت دارد، خریدهای اقتصادی خوبی کند و شادی خود را تقویت می‌کند. پس شادی را باید در جای دیگری جستجو کنید.
کنترل: کنترل و تسلط واقعی بر زندگی زمانی رخ می‌دهد که بتوانید به روندهای آن نظم بدهید و واقعا به جایگاهی برسید که بتوانید خود و اطرافیان خود را منظم در مسیر هدفی پیش ببرید.
احساس قوی / باحال / شیک یا خواستنی بودن: گرچه شیک‌پوشی و فاخر لباس پوشیدن چیز خوبی است، اما فقط یک از مسائل جانبی است. وقتی اندام ناموزون دارید، تسلط خوبی هنگام صحبت در جمع ندارید، حالت چهره مضطرب یا خشمگین دارید، نحوه کارتان در شرکت و محل کار طوری نیست که احترام‌برانگیز باشد، هیچ شیک‌پوشی‌ای نمی‌تواند خواستنی‌تان کند.
وسایل با کیفیت بهتر و سریع‌تر: آیا وسیله‌ای که همین الان دارید کارتان را راه نمی‌اندازد؟ آیا احتمال ندارد که برای استفاده از وسیله جدید نیاز به یک دوره طولانی تطابق وجود داشته باشد؟ آیا احتمال ندارد که وسیله جدید، هزینه‌های جانبی بیشتری به شما تحمیل کند؟ آیا نقد سایت خرید در مورد وسیله جدید واقعا منصفانه است یا همه چیز برای ترغیب شما به خرید تنظیم شده است.
خبر خوب این است که بیشتر جایگزین‌های خریدهای تکانه‌ای رایگان هستند و حساب بانکی‌تان را خالی نمی‌کنند اما رسیدن به آنها نیازمند ذهنی سالم و رعایت برنامه‌ای هدفدار است.
اما اگر خریدهای شخصی از این محدوده هم فراتر رفته و حالت وسواسی جبری پیدا کرده یا حتی در دوره سرخوشی (مانیا)ی بیمارگونه رخ می‌دهد، نیازمند ویزیت روانپزشکی و روانشناسی خواهد بود تا با راهکارهایی مثل درمان شناختی رفتاری (CBT) یا دارودرمانی بتوان این دوره‌های خرید افراطی را درمان کرد.
