بعد از 4000 سال متن روی الواح ایلامی رمزگشایی می‌شود – اما بحث اصلی الان قانونی بودن به دست آمدن آنهاست
یک سیستم نوشتاری مرموز باستانی خط ایلامی بود که بین سال‌های 2300 پیش از میلاد تا 1800 پیش از میلاد در جنوب ایران کنونی مورد استفاده قرار می‌گرفت، این خط ممکن است سرانجام رمزگشایی شده باشد، اگرچه برخی کارشناسان در مورد این یافته‌ها تردید دارند.
علاوه بر این، مشخص نیست که آیا تمام مصنوعات مورد استفاده برای رمزگشایی نوشته‌ها به طور قانونی به دست آمده‌اند یا خیر!
تنها حدود 40 نمونه شناخته شده از خط ایلامی امروزه باقی مانده است که رمزگشایی این خط را به چالش می‌کشد، اما محققان می‌گویند که آنها تا حد زیادی موفق به این کار شده‌اند. آنها در مقاله‌ای که در ژوئیه در مجله Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie منتشر کرده‌اند. (به آلمانی به معنی مجله آشورشناسی و باستان‌شناسی خاور نزدیک).
کلید رمزگشایی آنها تجزیه و تحلیل هشت کتیبه بر روی ظروف به شکل بشر آزماشگاهی نقره‌ای بود.
تیم‌های تحقیقاتی دیگر قبلاً کتیبه‌های خطی ایلامی را رمزگشایی کرده بودند و نویسندگان مطالعه جدید با مقایسه سیستم نوشتاری هشت کتیبه خطی ایلامی با متون میخی موفق به این کار شد. آنها اسامی خاص احتمالی مربوط به حاکم‌ها و عنایون آنها را با خط میخی مقایسه کردند تا به نتیجه واحد برسند.
با این حال، حدود 3.7 درصد از علائم ایلامی خطی غیرقابل کشف باقی مانده است.
بیش از 300 علامت خطی ایلامی کشف شد که صدا‌های مختلف را نشان می‌دهند، مانند علامت هلالی شکل که صدایی شبیه “پا” دارد.
این تیم یک متن کوتاه را در مقاله ترجمه کرد به این صورت: «پوزور سوشیناک، پادشاه آوان، اینسوشیناک [خدای] او را دوست دارد. متن می‌افزاید که هر کس بر علیه پوزور سوشیناک شورش کند باید “نابود شود.»
این تیم نوشته که ترجمه‌های بیشتری از متون کامل در آینده منتشر خواهد شد.
مسئول تیم تحقیقی، فرانسوا دست، یک باستان‌شناس دانشگاه تهران و مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه (CNRS)، از اظهار نظر در مورد کار این تیم فعلا خودداری کرد.
دیگران هم به دیده شک و تردید به این رمزگشایی نگاه کرده‌اند. با این حال، جاکوب دال، استاد آشورشناسی در دانشگاه آکسفورد، گفت که مطمئن نیست این تیم رمزگشایی به این موفقیت دست یافته باشد.
دال روی طرح دیگری به نام «پرتو-ایلامی» کار می‌کند، و با این نظر اینکه ایلامی اولیه و ایلامی خطی رابطه نزدیکی دارند، مخالفت کرد.
علاوه بر این، او نگران است که این تیم در تحلیل خود از کتیبه‌های یافت شده در محوطه باستانی کنارصندل عصر مفرغ (در نزدیکی جیرفت، شهری در ایران) استفاده کرده است. دال گفت که این کتیبه‌ها ویژگی‌های مشکوکی دارند که ممکن است نشان‌دهنده جعل باشد.
کتیبه‌ها از کجا آمده‌اند؟
کارشناسان دقیقاً مطمئن نیستند که هشت کتیبه خطی ایلامی از کجا سرچشمه گرفته‌اند.
هفت مورد در مجموعه کلکسیونری به نام هوشنگ محبوبیان و دیگری در مجموعه مارتین شوین، تاجر و کلکسیونر نروژی است. مجموعه Schøyen دارای کارکنانی است که به نظارت بر مجموعه کمک می‌کنند و آنها به طور منظم با محققان به اشتراک می‌گذارند.
کتیبه متعلق به Schøyen و صد‌ها اثر دیگر در مجموعه Schøyen توسط پلیس نروژ در 24 اوت 2021 توقیف شد.
گزارشی که توسط موزه تاریخ فرهنگی اسلو در ماه مارس منتشر شد، می‌گوید که شوین اسنادی مبنی بر به دست آوردن این کتیبه‌ها به صورت غیرقانونی و در نتیجه غارت فرهنگی در دست ندارد و توصیه کرد که با مقامات ایران مشورت شود.
این مجموعه معتقد است که کتیبه خطی ایلامی مربوط به شهر باستانی شوش در ایران است.
بنابراین بیش از آنکه در حال حاضر کار علمی رو لوح‌ها در مرکز توجه باشد، مناقشات حقوقی و اینکه واقعا این لوح‌ها چطور به دست آمده‌اند، درمرکز مجادله‌ها هستند.
