کانال پاناما چگونه ساخته شد؟ تاریخچه این کانال مهم

الکس گندلر

در نیمۀ قرن ۱۹ میلادی تب یافتن طلا در کالیفرنیا، هزارن مهاجر را به سواحل غربی آمریکا کشاند. اما امکان یافتن طلا آسان‌تر از حمل آن به سواحل شرقی بود. تنها امید برای اجتناب از یک سفر شش ماهه با دلیجان‌های حمل بار سفر به باریک‌ترین بخش قارۀ آمریکا بود یعنی تنگۀ پاناما به طول ۴۸ کیلومتر در سال ۱۸۵۵میلادی خط آهنی که از این منطقه عبور می‌کرد مسیر را بسیار کوتاه کرده بود اما تخلیه و بارگیری در سواحل شرقی و غربی این منطقه، مستلزم هزینه و زمان زیادی بود صلاح در این بود که این دو بخش آبی از طریق یک کانال به هم وصل شوند کانالی که یک مسیر دریایی پیوسته را از میان تنگۀ باریک امکان‌پذیر کند.

اولین اقدام برای راه‌اندازی این پروژۀ عظیم ساخت و ساز در سال ۱۸۸۱ میلادی، توسط <i>فردیناد دو لیسپس</i> دیپلمات فرانسوی رقم خورد <i>دو لیسپس</i>، ناظر پروژه ساخت و ساز کانال سوئژ در مصر بود اما موفقیت پروژه سوئز، او را دچار اعتماد به نفس کاذب کرده بود او مُصر بود کانال را در سطح دریا حفر کند حتی به قیمت عبور از مسیر مستقیم و فرسایشی رشته‌کوه‌های <i>کانتینتال دیوایدد</i> تلاش برای حفاری و گذشتن از رشته کوه، زیر آوار ناشی از ریزش‌ها مدفون می‌شد. از طرف دیگر به دلیل اینکه دیپلمات فرانسوی تنها یک بار در فصل خشک از پاناما دیدن کرد اطلاعی از مصائب طبیعی منطقه نداشت در نتیجه کارگران آمادگی مقابله با طوفان‌ها سهمگین، جانوران سمی جنگل‌ها، و بیماری‌های گرمیسری را نداشتند پس از صرف ۲۸۷ میلیون دلار، و از دست دادن جان ۲۲.۰۰۰ نفر دیپلمات فرانسوی پروژه را ترک کرد.

در همین حال ایالات متحده در حال بررسی احداث کانالی در نیکاراگوئه بود. اما ادامه پروژه در منطقه‌ای که فرانسه درآن شکست خورده بود، وسوسه‌انگیز بود. همچنین رهبران پاناما مشتاق بودند تا کانال را تکمیل کنند. احداث کانال باعث بالا رفتن تجارت و وجۀ بین‌المللی این کشور می‌شد اگرچه پاناما در این زمان هنوز بخشی از کشور کلمبیا بود و این کشور مانعی در راه مذاکره با ایالات متحده بود رییس جمهور تدی روزولت فرصت را غنیمت شمرد و با پشتوانه و حمایت ارتش ایالات متحده اقدام به مذاکره مستقیم با پانامایی‌ها کرد در سال ۱۹۰۳ در پاناما کودتا شد و در عرض چند روز آن‌ها به یک کشور مستقل تبدیل شدند. و — قرارداد از سرگیری ساخت کانال را امضا کردند

تنها بعد از یک دهه از رفتن فرانسوی‌ها آمریکایی آماده حفاری بودند و آن‌ها از انجام اشتباهات فرانسوی‌ها اجتناب کردند و به جای اینکه کوها را تا سطح آب حفاری و قطع کنند سطح آب دریا را تا ارتفاع کوه‌ها بالا بردند نقشه از این قرار بود که با استفاده از دروازه‌های فولادی عظیم و ایجاد محفظه‌هایی کانال را به سطوح مختلف تقسیم کنند هنگامیکه یک کشتی از یک دروازه با موفقیت عبور می‌کرد و دروازه باز می‌شد سطح آب در محفظۀ بعدی پائین می‌آمد و کشتی را بلند می‌کرد، و کشتی می‌توانست به محفطۀ بعدی حرکت کند این طرح شامل پنح مورد به اصطلاح – سد بالابر- بود سه مورد در سمت اقیانوس اطلس و دو مورد در سمت اقیانوس آرام که کشتی را تا ارتفاع ۲۶ متری از سطح دریا بالا می‌بردند

راه اندازی این سیستم وابسته به سد بالابر نیاز به یک مخزن عظیم آب داشت و خوشبختانه دره کم ارتفاع رودخانه چاگرس یک راه حل طبیعی ارائه کرد با ساخت سدی در دره‌ای که آب رودخانه به دریا می‌ریخت کل این دره به ارتفاع ۳۲ متر و عرض ۸۰۰ متر می‌توانست به یک منبع ذخیره عظیم تبدیل شود سد گاتوم تبدیل به بزرگترین سدی که تابه حال ساخته شده بود، می‌شد

با این نقشه مبتکرانه آمریکایی‌ها نیاز نداشتند تا تمام کوه‌ را حفاری کنند بلکه تنها مسیری برای کانال حفاری کردند هنوز هم این کار خیره کننده است علی‌رغم پیشرفتی که فرانسوی‌ها داشتند ۹ سال دیگر ۲۴.۰۰۰ کارگر در کولِبرا کات نفجار ایجاد کردند بیل زدند و حفاری کردند تا یک گذرگاه حدوداً ۱۴ کیلومتری در میان کوهای کاندیننتال دیوایدد ایجاد کنند راه آهن که حالا به روز شده و مسیرش به سمت کانال تغییر کرده بود بیش از ۷۶ میلیون مترمکعب از سنگ‌ها و صخره‌های حاصل از حفاری را جابه‌جا کرد تا در ساخت سد کاتوم مورد استفاده قراربگیرد

ساخت و ساز تنها نیمی از این مبارزه بود علی‌رغم حمایت مقامات عالی‌رتبه ارتش جهت ایجاد زیرساخت‌ها و ارائه سرویس‌های بهداشتی حوادث و بیماری‌ها جان ۵۰۰۰ کارگر را گرفت که غالباً سیاه‌پوستان مهاجر کارائیبی بودند نهایتاً در پائیز ۱۹۱۳ لحظه موعود فرا رسید یک سیگنال تلگراف از رئیس جمهور وودرو ویلسون خاکریز مانع دایک را منفجر کرد گذرگاه کولِبرا کات لبریز از آب شد و اقیانوس‌های آرام و اطلس به هم پیوستند

در حال حاضر، سالانه نزدیک به ۱۴.۰۰۰ کشتی، و هرکدام در کمتر از ۱۲ ساعت از این تنگه عبور می‌کنند این کانال همچنان منبع اصلی درآمد پاناماست و از زمانی که این کانال در سال ۱۹۹۹ ملی شد تبدیل به مایۀ مباهات و غرور ملی شده است