عفونت ریه یا پنومونی یا ذات الریه چیست و چرا بیماری خطرناکی است؟
هر بار که نفس می‌کشید، هوا به پایین نای می‌رود، از طریق یک کانال به نام نایژه، و در نهایت به خوشه‌های کوچک کیسه هوا به نام آلوئول می‌رسد. در ریه‌ها حدود ۶۰۰ میلیون آلوئول وجود دارد، جمعاً به مساحت تقریبی ۷۵ مترمربع – به اندازه زمین تنیس. این کیسه‌های کوچک، به ضخامت تنها یک سلول، تبادل حیاتی را تسهیل می‌کنند: اجازه می‌دهد اکسیژن ازهوایی که تنفس می‌کنیم وارد جریان خون شود و دی اکسید کربن پاکسازی شود.
ذات‌الریه دراین مبادله اختلال ایجاد می‌کند. ذات‌الریه عفونت آلوئول است که باعث می‌شود که از مایع پر شوند. انواع مختلفی ازبیماری‌زاها وجود دارد که می‌توانند باعث ذات‌الریه شوند. رایج‌ترین آنها ویروس‌ها یا باکتری‌ها هستند.
این مهاجمان میکروسکوپی از طریق قطره‌هایی در هوای تنفسی‌مان، یا وقتی چشم‌ها، بینی‌ها را لمس می‌کنیم، یا لمس دهان پس از لمس یک سطح آلوده وارد بدن می‌شوند. سپس، آنها با خط اول دفاعی دستگاه تنفسی روبرو می‌شوند: تعدیل کننده مخاطی. تعدیل کننده مخاطی متشکل از مخاطی است که مهاجمان را به دام می‌اندازد و موهای ریزی که مژک نامیده می‌شوند مخاط را به سمت دهان می‌برند، جایی که می‌توان آن را سرفه کرد.
اما برخی از این مهاجمان ممکن است ازتعدیل کننده مخاطی عبور کنند به داخل ریه‌ها، جایی که به آلوئول‌ها می‌خورند. از آنجا که آلوئول‌ها به عنوان نقاط تبادل حیاتی بین خون و هوای بیرونی عمل می‌کنند، آنها انواع سلول‌های سفید خون خاص خودشان یا ماکروفاژها را دارند، که با پوشاندن و خوردن از آنها در برابرموجودات خارجی دفاع می‌کنند. وقتی عوامل بیماریزا وارد ریه‌ها می‌شوند، ماکروفاژها برای نابود کردنشان کار می‌کنند. سیستم ایمنی برای کمک سلول‌های سفید خون اضافی را در آلوئول آزاد می‌کند. از آنجا که سلول‌های ایمنی چون با عوامل بیماریزا مبارزه می‌کنند، التهاب- و مایعات به عنوان محصول جانبی از التهاب را ایجاد می‌کنند.
وقتی این مایعات جمع شد، تبادل گاز در داخل آلوئول‌ها بسیار دشوارتر می‌شود. با افزایش سطح دی اکسید کربن در جریان خون، بدن سریعتر نفس می‌کشد تا سعی کند آن را پاک کند و اکسیژن بیشتری دریافت کند. این تنفس سریع یکی از رایج‌ترین علائم ذات‌الریه است. بدن همچنین از طریق سرفه سعی می‌کند مایعات را از آلوئول خارج کند.
تعیین علت ذات‌الریه می‌تواند دشوار باشد، اما پس ازمشخص شدن، پزشکان می‌توانند آنتی بیوتیک تجویز کنند که ممکن است شامل درمان‌های ضد باکتری یا ضد ویروسی باشد. درمان با آنتی بیوتیک به بدن کمک می‌کند تا عفونت را تحت کنترل درآورد. با برطرف شدن بیماریزا، بدن به تدریج سلول‌های مرده و مایع را دفع یا جذب می‌کند. بدترین علائم معمولاً در طی یک هفته از بین می‌روند، بهبودی کامل ممکن است به اندازه یک ماه طول بکشد.
بزرگسالان سالم اغلب می توانند ذات‌الریه را به طریقی در خانه کنترل کنند. اما برای بعضی از گروه‌ها، ذات‌الریه می‌تواند بسیار شدیدتر باشد، نیاز به بستری شدن در بیمارستان و اکسیژن، تهویه مصنوعی، یا سایر اقدامات حمایتی دارند در حالی که بدن با عفونت مبارزه می‌کند. سیگار کشیدن به مژک‌ها آسیب می‌زند، توانایی آنها را برای پاک کردن حتی مقدار طبیعی مخاط و ترشحات کمتر می‌کند، چه رسد به افزایش مقدار مربوط با ذات‌الریه. اختلالات ژنتیکی و خودایمنی می‌تواند فرد رامستعد ابتلا به عوامل بیماریزا که باعث ذات‌الریه می‌شوند کنند کودکان خردسال و سالخوردگان نیز دارای اختلال در پالایش وسیستم ایمنی ضعیف‌ترهستند. و اگر کسی ذات‌الریه ویروسی داشته باشد، خطرابتلا به عفونت تنفسی باکتریایی در او بیشتر است.
بسیاری از مرگ‌های ناشی از ذات‌الریه به دلیل عدم دسترسی به مراقبت بهداشتی است. اما بعضی اوقات، حتی با مراقبت مناسب، بدن وارد یک مبارزه مداوم با عفونتی می‌شود که نمی‌تواند آن را ادامه دهد، فعال کردن مسیرهای التهابی در سراسر بدن، نه فقط در ریه‌ها. این در واقع یک مکانیسم محافظتی است، اما بعد از مداومت این حالت اندام‌ها شروع به ازکارافتادن، شوک و گاهی مرگ می‌کنند.
پس چطور از ذات‌الریه جلوگیری کنیم؟ خوب غذا خوردن و خواب کافی و ورزش به بدنتان کمک می‌کند تا با عفونت‌ها مبارزه کند. واکسن‌ها می‌توانند ازبیماری‌زاهای مشترک ذات‌الریه محافظت کنند، در حالی که شستن منظم دست‌ها به جلوگیری از شیوع این عوامل بیماریزا کمک می‌کند – و از آسیب‌پذیرترین افراد در برابر ذات‌الریه شدید محافظت می‌کند.
