پیوند مدفوع چیست و چگونه انجام می‌شود؟

کاترین ام. استفنسون و دیوید ال. ساسکیند

۱,۷۰۰ سال پیش، یک کیمیاگر چینی به نام گی هونگ برای سوپ مخصوصش که می‌توانست بیمارانِ مبتلا به اسهال را درمان کند، مشهور بود. رنگ سوپ زرد تیره بود و عطری تند داشت. و مانند بسیاری از دستورالعمل‌های خانوادگی، یک ماده مخفی داشت. اما در این مورد، این ماده از آشپزخانه نبود، بلکه از دستشویی می‌آمد. ممکن است مصرف مدفوع غیرعاقلانه به نظر برسد و امروزه پزشکان زیادی وجود ندارند که دستورالعمل گی هونگ را تجویز کنند. با این حال، تحقیقات جالب جدیدی نشان می‌دهد که مصرف مدفوع در بدن به روش‌های دیگر ممکن است برای سلامتی ما مفید باشد. یکی از این درمان‌ها پیوند میکروبی مدفوع است و راز نحوه عملکرد آن در روده شما وجود دارد.

تریلیون‌ها باکتری، ویروس، قارچ و آرکی باکتری روده شما را خانه خود می‌دانند. در مجموع، این میکروب‌ها چیزی را می‌سازند که به نام میکروبیوم روده شما شناخته می‌شود و هر یک از این موجودات دارای توانایی‌های پویا و تخصصی هستند که به نظر می‌رسد برای زندگی انسان ضروری است. آن‌ها غذای ما را تجزیه می‌کنند، ویتامین می‌سازند، سیستم ایمنی و نظم شبانه‌روزی ما را تنظیم می‌کنند و حتی از ما در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کنند. در ازای این کارها، آن‌ها یک مکان گرم و خوب برای زندگی در اختیار دارند که با بوفه‌ای کامل می‌شود که همه چیز را می‌توانند بخورند.

برخی تحقیقات نشان می‌دهند که میکروبیوم‌های ما ممکن است در رحم شروع به شکل‌گیری کنند، اما اگر نه، مطمئناً زمانی که ما به دنیا می‌آییم، آغاز می‌شوند. در طول زایمان طبیعی، نوزادان مقداری از مدفوع مادر و مایعاتی مملو از میکروب را دریافت می‌کنند. از آن زمان به بعد، میکروبیوم‌های ما با قرار گرفتن در معرض غذاها و محیط‌های مختلف دائما در حال تنوع هستند. این برای حفظ سلامت روده ضروری است. اگر تغذیه نامناسب، بیماری‌های مزمن یا آنتی‌بیوتیک‌ها این تعادل دقیق را برهم زنند بدن در برابر مشکلاتی آسیب‌پذیر می‌شود؛ مانند رشد بیش‌ازحد باکتری‌ها و قارچ‌ها یا اسهال عفونی. اما به نظر می‌رسد تزریق دسته جدیدی از میکروارگانیسم‌ها به روده به تنظیم مجدد میکروبیوم روده کمک می‌کند – اینجاست که پیوند میکروبی مدفوع وارد عمل می‌شود.

این خط درمان هنوز بسیار جدید است و سوالات بی‌پاسخی درباره نحوه عملکرد آن وجود دارد. بنابراین در حال حاضر، سازمان غذا و داروی ایالات متحده فقط به پزشکان اجازه می‌دهد که از پیوند مدفوع به صورت آزمایشی برای مبارزه با یکی از مقاوم‌ترین عفونت‌های روده – کلستریدیوم دیفیسلِ مقاوم به آنتی‌بیوتیک – استفاده کنند. این باکتری عفونی اسپورهایی را در روده بزرگ می‌سازد که علیه آنتی‌بیوتیک‌ها مصون بوده و از بین بردن آن بسیار دشوار است. بیماران مبتلا به این عفونت می‌توانند ماه‌ها تب متناوب، همراه با حملات گرفتگی شکمی و اسهال شدید را علی‌رغم درمان آنتی‌بیوتیکی تجربه کنند. بنابراین وقتی علائم به این شدت برسد، زمان پیوند میکروبی مدفوع فرا می‌رسد. برای شروع این فرآیند، متخصص گوارش ابتدا مقداری مدفوع، معمولاً از بانک مدفوع، بازیابی می‌کند. این نمونه‌های منجمد به‌ویژه شماره دو قابل توجه هستند – اهداکنندگان منتخب فرآیند سخت‌گیرانه‌ای را طی می‌کنند تا مطمئن شوند که نمونه‌هایشان عاری از عفونت هستند. در واقع، این پروتکل‌های حفاظتی آنقدر سخت‌گیرانه هستند که نرخ پذیرش یک بانک مدفوع سرشناس کمتر از ۳ درصد است. در مرحله بعد، متخصص گوارش آن نمونه را از طریق یک قرص یا معمولاً یک لوله به معده یا روده بزرگ وارد بیمار می‌کند. در نهایت، میکروب‌های پیوندی از طریق دستگاه حرکت می‌کنند تا کولون را پیدا کنند، جایی که به سرعت تکثیر می‌شوند و مهاجم عفونی را متوقف می‌کنند. این فرآیند به قدری مؤثر است که بیش از ۸۰ درصد بیماران را تنها با یک جلسه درمان می‌کند.

از آنجایی که هر نمونه مدفوع منحصربه‌فرد است، سازمان غذا و دارو هنوز پیوند مدفوع را به عنوان یک درمان تجربی به جای یک داروی رسمی طبقه‌بندی می‌کند. اما تحقیقات امیدوارکننده روی جوندگان راه‌های جدیدی را برای استفاده از باکتری‌درمانی مدفوع در آینده نشان می‌دهد. به‌عنوان مثال، پیوند مدفوع از موش‌های غیردیابتی باعث بهبود مقاومت به انسولین در موش‌های مبتلا به دیابت نوع ۲ شد. علاوه‌براین، بر اساس برخی از مطالعات موش‌هایی که اضطراب و افسردگی نشان می‌دهند پس از پیوند از همسالان خود که کمتر مضطرب هستند، آرام‌تر می‌شوند. دانشمندانی که روی انسان‌ها مطالعه می‌کنند حتی شروع به یافتن الگوهای مختلف میکروبی مرتبط با اختلالات مختلف روده‌‎ای، خودایمنی، انکولوژیک و حتی روانپزشکی کرده‌اند. بنابراین، کاملاً ممکن به نظر می‌رسد که تغییر میکروبیوم بیمار می‌تواند چندین حالت جدید درمان را فراهم کند.

ما هنوز چیزهای زیادی برای یادگیری داریم که چه چیزی باعث ایجاد «بهترین» میکروبیوم روده یا مفیدترین پیوندهای مدفوع می‌شود. اما در حال حاضر حداقل می‌توان گفت که مدفوع ما آینده روشنی دارد.