هماتوم – Hematoma در پزشکی یعنی چه و چرا ایجاد می‌شود؟
هماتوم (Hematoma) به تجمع خون در خارج از رگ‌های خونی گفته می‌شود که به دلیل آسیب به دیواره رگ‌های خونی ایجاد می‌شود. این تجمع خون می‌تواند در بافت‌های مختلف بدن از جمله زیر پوست، عضلات، مغز و اندام‌های داخلی رخ دهد. هماتوم‌ها معمولاً به دلیل ضربه یا تروما (Trauma) ایجاد می‌شوند و بسته به محل و شدت، ممکن است عوارض مختلفی ایجاد کنند.
علل ایجاد هماتوم
هماتوم‌ها به دلایل مختلفی ایجاد می‌شوند که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر است:
- آسیب فیزیکی (Physical Trauma): ضربه یا فشار مستقیم به یک ناحیه از بدن می‌تواند باعث پارگی رگ‌های خونی و ایجاد هماتوم شود.
- جراحی‌ها (Surgical Procedures): در برخی موارد، هماتوم‌ها پس از عمل جراحی به دلیل خونریزی از محل برش یا آسیب به رگ‌های خونی ایجاد می‌شوند.
- اختلالات انعقادی (Coagulation Disorders): افراد مبتلا به اختلالات خونریزی مانند هموفیلی (Hemophilia) یا کسانی که از داروهای ضد انعقاد (Anticoagulants) استفاده می‌کنند، ممکن است بیشتر مستعد ایجاد هماتوم باشند.
- پرت شدن از ارتفاع یا حوادث ورزشی: سقوط یا ضربات شدید در حین فعالیت‌های ورزشی می‌تواند باعث ایجاد هماتوم‌های بزرگ شود.
- بیماری‌های عروقی (Vascular Diseases): بیماری‌هایی که به ضعف دیواره‌های عروقی منجر می‌شوند، می‌توانند خطر ایجاد هماتوم را افزایش دهند.
علائم و انواع هماتوم
علائم هماتوم به محل و اندازه آن بستگی دارد. هماتوم‌ها ممکن است باعث درد، تورم و تغییر رنگ پوست شوند. برخی از انواع هماتوم عبارتند از:
- هماتوم زیرپوستی (Subcutaneous Hematoma): که در زیر پوست و به دلیل آسیب‌های جزئی ایجاد می‌شود و معمولاً با کبودی (Bruising) همراه است.
- هماتوم عضلانی (Intramuscular Hematoma): که در عضلات ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث درد و محدودیت در حرکت شود.
- هماتوم اپیدورال (Epidural Hematoma): که بین جمجمه و غشاء دورا (Dura Mater) در مغز ایجاد می‌شود و ممکن است نیاز به درمان اورژانسی داشته باشد.
- هماتوم ساب‌دورال (Subdural Hematoma): که بین غشاء دورا و مغز رخ می‌دهد و می‌تواند به آسیب‌های جدی مغزی منجر شود.
- هماتوم شکمی (Abdominal Hematoma): که در داخل شکم و معمولاً به دلیل آسیب به اندام‌های داخلی ایجاد می‌شود.
درمان هماتوم
درمان هماتوم به شدت و محل آن بستگی دارد. روش‌های درمان شامل:
- استراحت و کمپرس سرد: در موارد خفیف، استراحت و استفاده از کمپرس سرد می‌تواند به کاهش تورم و درد کمک کند.
- تخلیه هماتوم (Drainage): در مواردی که هماتوم بزرگ است یا باعث فشار بر روی اندام‌های حیاتی می‌شود، تخلیه جراحی هماتوم ممکن است ضروری باشد.
- مصرف مسکن‌ها: برای کاهش درد، ممکن است از داروهای مسکن استفاده شود.
- جراحی مغز: در موارد هماتوم‌های داخل جمجمه‌ای مانند هماتوم اپیدورال یا ساب‌دورال، جراحی فوری برای کاهش فشار بر مغز ضروری است.
- کنترل خونریزی: در افرادی که دارای اختلالات انعقادی هستند، ممکن است نیاز به درمان‌های خاصی برای کنترل خونریزی وجود داشته باشد.
۵ فکت جالب درباره هماتوم
- هماتوم و ورزشکاران: ورزشکاران حرفه‌ای به دلیل فعالیت‌های فیزیکی شدید، بیشتر در معرض هماتوم‌های عضلانی هستند.
- هماتوم و مغز: هماتوم‌های مغزی، به ویژه هماتوم اپیدورال، می‌توانند به سرعت تبدیل به یک وضعیت اورژانسی شوند.
- هماتوم‌های کوچک: برخی هماتوم‌های کوچک ممکن است به طور خودبه‌خود جذب شده و نیاز به درمان خاصی نداشته باشند.
- تغییر رنگ پوست: کبودی ناشی از هماتوم می‌تواند به مرور زمان از رنگ بنفش به زرد تغییر کند که نشان‌دهنده جذب تدریجی خون توسط بدن است.
- اثر جاذبه: هماتوم‌های بزرگ ممکن است تحت تأثیر جاذبه به سمت پایین حرکت کنند و در ناحیه‌ای متفاوت از محل اصلی ضربه تجمع یابند.