نبرد مورگارت: چگونه سوئیسیها با هوش و پرندگان ارتش اتریش را شکست دادند؟

در ۱۵ نوامبر ۱۳۱۵، نبرد مورگارت (Battle of Morgarten) بهعنوان یکی از لحظات تعیینکننده در تاریخ سوئیس به وقوع پیوست. این نبرد، که در نزدیکی دریاچه اِگری (Lake Ägeri) و گذرگاه مورگارت در سوئیس رخ داد، شاهد پیروزی نیروهای کنفدراسیون سوئیس بر ارتش قدرتمند دوک لئوپولد یکم اتریش (Duke Leopold I of Austria) بود. این پیروزی نه تنها به دلیل نتیجهٔ آن، بلکه به خاطر تاکتیکهای غیرمعمول و خلاقانهٔ سوئیسیها شهرت دارد؛ تاکتیکهایی که شامل استفاده از موقعیت جغرافیایی و بهرهگیری از طبیعت بهعنوان ابزار جنگی بود که دشمن را در وحشت و سردرگمی فرو برد.
زمینهٔ تاریخی نبرد مورگارت
در اوایل قرن چهاردهم، مناطق کوهستانی سوئیس تحت سلطهٔ امپراتوری مقدس روم (Holy Roman Empire) قرار داشتند. با این حال، سه کانتون اوری (Uri)، شویتز (Schwyz) و اونتروالدن (Unterwalden) با تشکیل اتحادیهای به نام «کنفدراسیون سوئیس» (Swiss Confederation)، به دنبال حفظ استقلال و خودمختاری خود بودند. این اتحادیه در سال ۱۲۹۱ با امضای پیمان «اتحاد ابدی» (Eternal Alliance) شکل گرفت و هدف آن مقابله با نفوذ و سلطهٔ خاندان هابسبورگ (Habsburg) بود.
در سال ۱۳۱۴، پس از مرگ امپراتور هاینریش هفتم (Henry VII)، رقابتی برای تاج و تخت امپراتوری مقدس روم بین دو مدعی اصلی، لودویگ چهارم باواریایی (Louis IV of Bavaria) و فردریک زیبای اتریشی (Frederick the Fair of Austria) آغاز شد. کنفدراسیون سوئیس از لودویگ حمایت کرد، در حالی که خاندان هابسبورگ از فردریک پشتیبانی میکردند. این اختلافات منجر به تشدید تنشها بین کنفدراسیون و هابسبورگها شد.
در اوایل سال ۱۳۱۵، نیروهای کانتون شویتز به صومعهٔ آینزیدلن (Abbey of Einsiedeln) حمله کردند که تحت حمایت خاندان هابسبورگ بود. این حمله بهانهای برای دوک لئوپولد یکم اتریش شد تا با ارتشی بزرگ به مناطق کنفدراسیون حمله کند و آنها را تحت سلطهٔ خود درآورد.
آمادهسازی برای نبرد
دوک لئوپولد یکم با جمعآوری ارتشی متشکل از حدود ۹۰۰۰ سرباز، از جمله ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ شوالیهٔ سنگیناسلحه، قصد داشت به کانتون شویتز حمله کند. او برنامهریزی کرده بود تا از طریق گذرگاه مورگارت، که در نزدیکی دریاچهٔ اِگری قرار دارد، به این منطقه نفوذ کند. این گذرگاه باریک و کوهستانی، با شیبهای تند و مسیرهای محدود، به نظر میرسید که برای عبور ارتش بزرگ مناسب نباشد، اما لئوپولد به دلیل اعتماد به تواناییهای نظامی خود و نیروهایش، این مسیر را انتخاب کرد.
در مقابل، نیروهای کنفدراسیون سوئیس، که تعداد آنها حدود ۱۵۰۰ نفر تخمین زده میشود، از موقعیت جغرافیایی منطقه آگاهی کامل داشتند. آنها تصمیم گرفتند از این دانش به نفع خود استفاده کنند و با ایجاد کمین در گذرگاه مورگارت، ارتش لئوپولد را غافلگیر کنند. رهبری این نیروها بر عهدهٔ ورنر اشتاوفاخِر (Werner Stauffacher) از کانتون شویتز بود.
نبرد مورگارت
در صبح روز ۱۵ نوامبر ۱۳۱۵، ارتش لئوپولد به سمت گذرگاه مورگارت حرکت کرد. نیروهای کنفدراسیون، که در ارتفاعات بالای گذرگاه مستقر شده بودند، منتظر لحظهٔ مناسب برای حمله بودند. هنگامی که بخش عمدهای از ارتش لئوپولد وارد گذرگاه باریک شد و در میان دریاچه و کوهها گرفتار گردید، نیروهای سوئیسی حملهٔ خود را آغاز کردند.
آنها با پرتاب سنگهای بزرگ، تنههای درختان و استفاده از سلاحهایی مانند هالبرد (halberd) به نیروهای دشمن حمله کردند. این حملهٔ ناگهانی و از ارتفاع، باعث ایجاد وحشت و سردرگمی در میان سربازان اتریشی شد. شوالیههای سنگیناسلحه، به دلیل وزن زیاد زره و تجهیزات، قادر به مانور در این مسیر باریک نبودند و بسیاری از آنها به دریاچه سقوط کرده و غرق شدند.
تاکتیک غیرمعمول: استفاده از پرندگان شکارشده
یکی از جنبههای بسیار شگفتانگیز نبرد مورگارت، استفاده سوئیسیها از پرندگان شکارشده بهعنوان بخشی از تاکتیک جنگیشان بود. سوئیسیها، که در مناطق کوهستانی زندگی میکردند و به طبیعت اطراف خود آگاهی کامل داشتند، به دنبال راهی بودند تا ارتش عظیم اتریش را سردرگم و ترسان کنند. آنها پیش از آغاز نبرد، دستههایی از پرندگان، بهویژه کلاغها و زاغها (Ravens and Crows)، را شکار کرده و در قفسهای بزرگ نگهداری کردند.
در لحظهای که ارتش لئوپولد در گذرگاه باریک مورگارت گرفتار شده بود، سوئیسیها این پرندگان را آزاد کردند. پرندگان، که به دلیل قفل شدن در قفسها و تحریکات عمدی، به شدت مضطرب و وحشتزده شده بودند، با صداهای بلند و حرکات غیرقابل پیشبینی خود به سمت سربازان دشمن هجوم بردند.
اثر روانی بر دشمن
سربازان اتریشی که برای چنین تاکتیکی آماده نبودند، با دیدن پرندگان دیوانهوار که به سمت آنها پرواز میکردند، دچار وحشت شدند. این حملهٔ غیرمنتظره باعث برهم خوردن صفوف ارتش اتریش شد. شوالیههای سنگیناسلحه، بهویژه آنهایی که زرههای کامل به تن داشتند، نمیتوانستند به سرعت واکنش نشان دهند و حرکات ناگهانی پرندگان، دید آنها را محدود میکرد.
پرندگان علاوه بر وحشتزده کردن دشمن، باعث ایجاد صدایی کرکننده در فضا شدند که تمرکز و هماهنگی نیروهای اتریش را مختل کرد. برخی از سربازان تصور کردند که این اتفاق نشانهای از خشم الهی است، که این باور، وحشت و تزلزل در صفوف آنان را بیشتر کرد.
این تاکتیک نشاندهندهٔ خلاقیت و توانایی سوئیسیها در بهرهگیری از طبیعت و منابع محدود خود برای مقابله با دشمنی قدرتمندتر بود. پرندگان، بهعنوان نمادی از توانایی سوئیسیها در تبدیل ضعف به قدرت، نقش مهمی در پیروزی این نبرد ایفا کردند.
پیامدهای نبرد مورگارت
پیروزی کنفدراسیون سوئیس در نبرد مورگارت، نقطهٔ عطفی در تاریخ این کشور محسوب میشود. این پیروزی باعث تقویت اتحاد بین کانتونها و افزایش روحیهٔ ملی شد. پس از این نبرد، در دسامبر ۱۳۱۵، کانتونهای اوری، شویتز و اونتروالدن پیمان «برونن» (Pact of Brunnen) را امضا کردند که بهعنوان پایهٔ کنفدراسیون سوئیس شناخته میشود
این نوشتهها را هم بخوانید