هموراژی (Hemorrhage) یعنی چه؟

ریشه لغوی
واژه هموراژی از ترکیب دو بخش یونانی “هِمو” (Hemo) به معنای خون و “راگیا” (Rrhage) به معنای جریان یا فوران گرفته شده است. این واژه به خروج یا جریان غیرقابل کنترل خون از رگهای خونی اشاره دارد که میتواند ناشی از آسیبهای داخلی یا خارجی به رگها باشد. هموراژی به طور کلی به هر نوع خونریزی شدید اطلاق میشود و نیازمند مدیریت و درمان سریع است.
توضیح هموراژی
هموراژی به هر گونه خونریزی شدید و غیرعادی اشاره دارد که ممکن است در داخل یا خارج از بدن رخ دهد. این خونریزی میتواند ناشی از صدمات، پارگی رگهای خونی، یا اختلالات انعقادی باشد. هموراژی داخلی زمانی اتفاق میافتد که خون به داخل بافتها یا حفرات بدن نشت کند، مانند خونریزی مغزی یا خونریزی داخلی در شکم، در حالی که هموراژی خارجی از سطح پوست یا از طریق زخمها به بیرون از بدن جریان پیدا میکند. هموراژی به دلیل تهدید فوری که برای حیات دارد، نیازمند مراقبتهای پزشکی فوری است.
انواع هموراژی
هموراژی به دو نوع اصلی داخلی و خارجی تقسیم میشود. هموراژی داخلی زمانی رخ میدهد که خون به درون بافتها یا اندامهای داخلی نشت کند، مانند هموراژی مغزی که ممکن است بر اثر آسیبهای شدید یا اختلالات عروقی رخ دهد. هموراژی خارجی شامل خونریزیهایی است که از سطح بدن یا از طریق زخمها خارج میشود، مانند خونریزیهای ناشی از بریدگی یا تصادف. نوع هموراژی تأثیر زیادی بر روشهای درمانی و میزان خطر آن دارد.
علل ایجاد هموراژی
هموراژی ممکن است به دلایل مختلفی از جمله صدمات فیزیکی، پارگی رگهای خونی، بیماریهای عروقی و اختلالات انعقادی رخ دهد. صدمات شدید مانند تصادفها، سقوطها و زخمهای نافذ میتوانند منجر به هموراژی خارجی یا داخلی شوند. همچنین، بیماریهای عروقی مانند آنوریسم (Aneurysm) و اختلالات انعقادی مانند هموفیلی (Hemophilia) نیز ممکن است موجب هموراژیهای خطرناک شوند. شناخت علت اصلی هموراژی برای ارائه درمان مناسب ضروری است.
علائم و نشانههای هموراژی
علائم هموراژی بسته به نوع و محل آن متفاوت است. در هموراژی خارجی، خونریزی به وضوح مشاهده میشود و ممکن است با ضعف، سرگیجه و کاهش فشار خون همراه باشد. هموراژی داخلی معمولاً علائمی چون درد شدید در ناحیه آسیبدیده، رنگپریدگی، کاهش فشار خون و تنفس سریع به همراه دارد. تشخیص به موقع این علائم میتواند جان بیمار را نجات دهد و از عوارض جبرانناپذیر جلوگیری کند.
روشهای تشخیص هموراژی
تشخیص هموراژی با توجه به نوع آن و از طریق معاینات بالینی و روشهای تصویربرداری انجام میشود. در هموراژی خارجی، خونریزی به راحتی دیده میشود و پزشک میتواند بر اساس ظاهر و شدت آن اقدام به درمان کند. اما در هموراژی داخلی، روشهای تصویربرداری مانند سیتیاسکن (CT Scan)، امآرآی (MRI) و اولتراسونوگرافی (Ultrasound) برای تشخیص محل و شدت خونریزی به کار میروند. آزمایش خون نیز ممکن است برای بررسی وضعیت انعقاد خون و شدت هموراژی انجام شود.
درمان هموراژی
درمان هموراژی بستگی به شدت، محل و نوع آن دارد و ممکن است شامل اعمال فشار مستقیم بر محل خونریزی، استفاده از داروهای ضد انعقاد و حتی جراحی باشد. برای هموراژی خارجی، استفاده از فشار مستقیم و بانداژ ممکن است کافی باشد. اما در هموراژیهای داخلی، جراحی برای متوقف کردن خونریزی و رفع آسیب ضروری است. همچنین، در برخی موارد، تزریق خون و مایعات برای جبران حجم خون از دست رفته به کار میرود.
پیشگیری از هموراژی
پیشگیری از هموراژی تا حد زیادی به جلوگیری از آسیبهای فیزیکی و مراقبت از سلامتی عمومی بستگی دارد. استفاده از تجهیزات ایمنی مانند کمربند ایمنی، رعایت اصول ایمنی در محل کار و ورزشهای پرخطر میتواند خطر بروز هموراژیهای ناشی از صدمات را کاهش دهد. همچنین، در افراد دارای اختلالات انعقادی، رعایت دقیق دستورات پزشکی و مصرف داروهای تجویز شده میتواند از بروز خونریزیهای جدی پیشگیری کند.
عوارض و پیامدهای هموراژی
هموراژی، بهویژه اگر بهموقع کنترل نشود، میتواند عوارض جبرانناپذیری به همراه داشته باشد. کاهش شدید حجم خون میتواند به افت فشار خون و شوک منجر شود و در موارد شدیدتر باعث آسیبهای مغزی یا حتی مرگ شود. هموراژیهای داخلی نیز میتوانند به تخریب بافتهای حیاتی بدن منجر گردند. درمان به موقع و جبران حجم خون از دست رفته از بروز این عوارض جلوگیری میکند و جان بیمار را نجات میدهد.
تاثیرات روانی و اجتماعی هموراژی بر بیماران
تجربه هموراژی میتواند تاثیرات روانی و اجتماعی زیادی بر بیماران و خانوادههای آنها داشته باشد. اضطراب، ترس از خونریزیهای بعدی و کاهش اعتماد به نفس از جمله مشکلات روانی شایع در این بیماران است. حمایتهای روانی و اجتماعی و مشاوره برای این افراد میتواند به بهبود کیفیت زندگی آنها کمک کند و آنها را در مواجهه با بیماری خود توانمندتر سازد.
این نوشتهها را هم بخوانید