سارکوم (Sarcoma) یعنی چه؟

ریشه لغوی
واژه سارکوم از کلمه یونانی “سارکس” (Sarx) به معنای گوشت یا بافت نرم گرفته شده است. در پزشکی، سارکوم به نوعی سرطان اشاره دارد که از بافتهای مزانشیمی مانند عضلات، استخوان، چربی، غضروف، یا بافتهای همبند منشاء میگیرد. این واژه به رشد و تکثیر غیرطبیعی سلولهای بافت نرم و استخوانی اشاره دارد و یکی از انواع نادر سرطانها به شمار میرود.
توضیح سارکوم
سارکوم نوعی تومور بدخیم است که در بافتهای همبند بدن، از جمله استخوان، عضله، غضروف و بافت چربی رشد میکند. برخلاف کارسینوما (Carcinoma) که بیشتر در بافتهای اپیتلیال و اندامهای داخلی دیده میشود، سارکومها در بافتهای نرم و سخت بدن مانند استخوانها و عضلات شکل میگیرند. این نوع سرطان ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما برخی از انواع آن در کودکان و نوجوانان شایعتر است. سارکومها بسته به نوع بافت درگیر، انواع مختلفی دارند که هرکدام ویژگیهای متفاوتی دارند.
انواع سارکوم و طبقهبندی آن
سارکومها به دو دسته اصلی سارکوم بافت نرم (Soft Tissue Sarcoma) و سارکوم استخوانی (Bone Sarcoma) تقسیم میشوند. سارکوم بافت نرم شامل انواعی مانند لیپوسارکوم (Liposarcoma) که از بافت چربی منشاء میگیرد و لیومیوسارکوم (Leiomyosarcoma) که از بافت عضله صاف نشأت میگیرد است. سارکوم استخوانی شامل انواعی مانند استئوسارکوم (Osteosarcoma) و کوندروسارکوم (Chondrosarcoma) است. طبقهبندی سارکوم به پزشکان کمک میکند تا نوع خاص سرطان را شناسایی و روش درمانی مناسب را انتخاب کنند.
علل ایجاد سارکوم
علت دقیق بروز سارکومها ناشناخته است، اما عوامل مختلفی میتوانند خطر ایجاد آنها را افزایش دهند. قرارگیری در معرض اشعههای رادیواکتیو، وراثت و برخی از اختلالات ژنتیکی مانند سندرم لی-فرومنی (Li-Fraumeni Syndrome) از جمله عواملی هستند که خطر بروز سارکوم را افزایش میدهند. همچنین برخی بیماریها و شرایط ارثی میتوانند استعداد ابتلا به این نوع سرطان را در فرد افزایش دهند. شناخت این عوامل به پزشکان کمک میکند که اقدامات پیشگیرانه و مراقبتی مناسبی ارائه دهند.
علائم و نشانههای سارکوم
علائم سارکوم به نوع و محل آن بستگی دارد و ممکن است شامل درد، تورم یا تشکیل توده در ناحیهای خاص از بدن باشد. در برخی موارد، بهویژه در مراحل اولیه، سارکومها ممکن است بدون علائم باشند و تنها زمانی تشخیص داده شوند که اندازه توده بزرگ شده یا به بافتهای اطراف فشار وارد کند. تشخیص زودهنگام علائم و پیگیری سریع میتواند به درمان مؤثرتر و کاهش خطرات ناشی از گسترش این نوع سرطان کمک کند.
روشهای تشخیص سارکوم
تشخیص سارکوم از طریق تصویربرداری (Imaging) و نمونهبرداری (Biopsy) انجام میشود. روشهایی مانند امآرآی (MRI)، سیتیاسکن (CT Scan)، و اسکن استخوان به پزشکان کمک میکنند تا محل و اندازه توده را مشخص کنند. نمونهبرداری نیز برای بررسی دقیق سلولها و تعیین نوع و درجه سارکوم به کار میرود. تشخیص دقیق نوع سارکوم از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که به پزشکان امکان میدهد درمان مناسب و مؤثری را برای بیمار انتخاب کنند.
درمانهای مرتبط با سارکوم
درمان سارکوم به نوع، محل و مرحله آن بستگی دارد و ممکن است شامل جراحی، شیمیدرمانی (Chemotherapy) و پرتودرمانی (Radiotherapy) باشد. جراحی برای حذف توده سرطانی به کار میرود و یکی از اصلیترین روشهای درمانی سارکوم محسوب میشود. در برخی موارد، ترکیبی از شیمیدرمانی و پرتودرمانی به عنوان درمان تکمیلی بهکار میرود تا سلولهای سرطانی که ممکن است پس از جراحی باقی ماندهاند، نابود شوند و از عود بیماری جلوگیری شود.
تفاوت سارکوم و کارسینوما
سارکوم و کارسینوما هر دو از انواع سرطان هستند، اما در بافتهای مختلف بدن ایجاد میشوند. سارکوم در بافتهای همبند و استخوانی شکل میگیرد، در حالی که کارسینوما در بافتهای پوششی و اندامهای داخلی مانند ریه و پستان رخ میدهد. این تفاوت اساسی در نوع بافت مبدأ باعث میشود که این دو نوع سرطان ویژگیها و رفتارهای متفاوتی داشته باشند و روشهای درمانی خاص خود را طلب کنند.
عوامل خطر و پیشگیری از سارکوم
عوامل خطر ابتلا به سارکوم شامل سابقه خانوادگی، قرارگیری در معرض اشعههای رادیواکتیو و برخی از اختلالات ژنتیکی است. اگرچه پیشگیری قطعی از سارکوم امکانپذیر نیست، اما اجتناب از عوامل خطرزا و انجام معاینات منظم بهویژه در افرادی که دارای سابقه خانوادگی یا شرایط ارثی مرتبط با سارکوم هستند، میتواند کمککننده باشد. مراقبتهای منظم و بررسیهای پزشکی میتواند به شناسایی زودهنگام و درمان به موقع کمک کند.
تاثیرات روانی و اجتماعی سارکوم بر بیماران
تشخیص سارکوم، بهویژه در صورت بدخیم بودن، میتواند تأثیرات روانی و اجتماعی زیادی بر بیماران و خانوادههای آنها داشته باشد. این بیماری ممکن است بیماران را با اضطراب، افسردگی و نگرانیهای فراوانی در مورد آینده و کیفیت زندگی مواجه کند. پشتیبانی روانی و اجتماعی برای این بیماران و خانوادههایشان میتواند به کاهش استرس و افزایش امید به زندگی کمک کند و نقش مهمی در بهبود وضعیت روانی آنان داشته باشد.
این نوشتهها را هم بخوانید