تأثیر بیتوجهی فیزیکی بر روابط اجتماعی کودکان: زخمهایی که تا پایان عمر باقی میمانند
تحقیقات اخیر پرده از اثرات مخرب بیتوجهی فیزیکی (Physical Neglect) بر کودکان برداشته . این پژوهش نشان داده که بیتوجهی فیزیکی میتواند بهشدت بیشتر از آزارهای دیگر، مانند جسمی، عاطفی یا جنسی، به رشد مهارتهای اجتماعی کودکان آسیب برساند. کودکانی که در معرض چنین شرایطی قرار میگیرند، نهتنها منزویتر هستند، بلکه از محبوبیت و انسجام اجتماعی در میان دوستان خود نیز محروم میمانند.
این کودکان اغلب نمیتوانند شبکههای اجتماعی پایداری ایجاد کنند و در روابط خود دچار پراکندگی (Fragmentation) میشوند. چنین مشکلاتی ریشه در نحوه درک آنها از خودشان و همچنین برداشت دیگران از ظاهر و وضعیتشان دارد. این بحران اجتماعی میتواند به مشکلات روانی و عاطفی پایدار منجر شود که زندگی آنها را تا بزرگسالی تحت تأثیر قرار میدهد.
برچسبهای اجتماعی: عاملی برای طرد و انزوا
ظاهر یک کودک، مانند لباسهای کهنه، بهداشت ضعیف یا کمبود مواد اولیه زندگی، میتواند تصویری از بیتوجهی خانواده به او را به دیگران منتقل کند. این تصویر در محیط مدرسه، که کودکان بهطور طبیعی به دنبال پذیرش اجتماعی هستند، تأثیری منفی میگذارد. چنین برچسبهایی باعث میشود همسالان این کودکان از دوستی با آنها اجتناب کنند، و این انزوا اجتماعی به مرور زمان در آنها حس شرمندگی و عدم اعتمادبهنفس ایجاد میکند.
این کودکان اغلب تصور میکنند که توسط دیگران پذیرفته نخواهند شد یا در صورت نزدیک شدن به دیگران، مورد تمسخر قرار میگیرند. این برداشت باعث میشود از تلاش برای برقراری ارتباط اجتماعی دست بکشند و به انزوا پناه ببرند. از سوی دیگر، رفتارهای ناشی از آسیبهای روانی آنها، مانند پرخاشگری یا دشواری در تنظیم احساسات، جذابیت آنها را برای دوستی با دیگران کاهش میدهد.
ابعاد مختلف آسیب در روابط اجتماعی
مطالعات جدید سه بعد اصلی را بررسی کرده است:
- انزوای اجتماعی (Withdrawal): این کودکان کمتر با دیگران ارتباط میگیرند و اغلب تمایلی به نزدیک شدن به گروههای دوستانه ندارند.
- طرد اجتماعی (Avoidance): همسالان کمتر به این کودکان نزدیک میشوند و آنها را بهعنوان دوستان خود انتخاب نمیکنند.
- پراکندگی روابط (Fragmentation): گروههای دوستی این کودکان غالباً منسجم نیستند و آنها در میان چندین گروه پراکنده میشوند، بدون اینکه در هیچکدام از این گروهها جایگاه محکمی داشته باشند.
جالب است که پژوهش نشان داده بیتوجهی فیزیکی تنها نوع آسیبی است که هر سه بعد فوق را تحت تأثیر قرار میدهد. این مسئله نشاندهنده اهمیت ویژه این نوع آزار در مقایسه با سایر انواع آسیبهای کودکی است.
تأثیرات بلندمدت بر سلامت روان و مهارتهای اجتماعی
تأثیرات بیتوجهی فیزیکی تنها به دوران کودکی محدود نمیشود. افرادی که در کودکی چنین شرایطی را تجربه کردهاند، در بزرگسالی نیز ممکن است با مشکلاتی در شکلگیری روابط عاطفی و اجتماعی مواجه شوند. آنها اغلب از اضطراب اجتماعی (Social Anxiety) و عدم توانایی در اعتماد به دیگران رنج میبرند. علاوه بر این، شبکههای اجتماعی این افراد معمولاً ضعیفتر و کمتعدادتر از دیگران است.
اهمیت مداخله زودهنگام و حمایت اجتماعی
مدارس و نهادهای آموزشی نقش حیاتی در کاهش اثرات این نوع آسیب دارند. ایجاد برنامههای حمایتی که به کودکان کمک کند مهارتهای اجتماعی خود را تقویت کنند، میتواند تفاوت چشمگیری ایجاد کند. این برنامهها باید بر رفع موانع اجتماعی، افزایش اعتمادبهنفس و ایجاد فرصتهای برابر برای برقراری ارتباطات دوستانه تمرکز داشته باشند.
علاوه بر این، آگاهی دادن به خانوادهها درباره اهمیت برآورده کردن نیازهای اولیه کودکان و پیامدهای مخرب بیتوجهی، گامی مؤثر در پیشگیری از این مشکلات است. سیاستگذاران نیز باید برنامههایی را برای شناسایی و حمایت از کودکان آسیبپذیر طراحی کنند.
ساختن آیندهای روشنتر برای کودکان
بیتوجهی فیزیکی زخمهایی عمیق و ماندگار بر روان و روابط اجتماعی کودکان برجای میگذارد. با این حال، با مداخلههای زودهنگام، ارائه حمایت اجتماعی و آموزش مهارتهای لازم، میتوان این زخمها را التیام بخشید. ایجاد محیطهایی امن و پذیرنده برای کودکان، اولین قدم در جهت کاهش اثرات مخرب این نوع آسیبها و کمک به آنها برای ساختن آیندهای بهتر است.
این نوشتهها را هم بخوانید
