گوگل یک مدل هوش مصنوعی برای ارتباط با دلفین‌ها توسعه داده است
اقیانوس‌ها پر از زمزمه‌هایی هستند که ما انسان‌ها هنوز معنای کاملشان را نمی‌دانیم. اما حالا، پژوهشگران با کمک هوش مصنوعی در حال گشودن روزنه‌ای به‌سوی یکی از پیچیده‌ترین روش‌های ارتباطی در دنیای جانوران هستند: زبان دلفین‌ها.
مدل جدیدی از هوش مصنوعی به نام «دولفین‌جما» DolphinGemma که با همکاری گوگل و تیم‌هایی از دانشگاه جورجیا تک و پروژه‌ی دلفین‌های وحشی توسعه یافته، آمده تا معنای واقعی این صداهای رمزآلود را آشکار کند.
دلفین‌ها جاندارانی باهوش و اجتماعی‌اند که با صداهای گوناگون از جمله کلیک‌ها، سوت‌ها و پالس‌ها، با هم ارتباط برقرار می‌کنند. این صداها می‌توانند برای جلب توجه، پیدا کردن دوستان، ایجاد هماهنگی در گروه یا حتی برای تعقیب دشمنان دریایی مانند کوسه‌ها به‌کار روند. پژوهشگران پروژه‌ی دلفین‌های وحشی (Wild Dolphin Project) سال‌هاست که این صداها را ثبت و تحلیل می‌کنند و الگوهایی مثل «سوت‌های امضایی یا اختصاصی» (Signature Whistles) میان مادر و فرزند یا «فریادهای پالس‌دار» (Burst-Pulse Squawks) هنگام درگیری را کشف کرده‌اند.
دولفین‌جما؛ زبانی نو برای رمزگشایی از دنیای دلفین‌ها
در قلب این پیشرفت، مدلی از نوع «مدل زبانی بزرگ» (Large Language Model یا LLM) قرار دارد، مشابه آنچه در چت‌بات‌هایی مثل ChatGPT استفاده می‌شود. این مدل‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند در دنباله‌های پیچیده، الگوها و قواعد نهفته را شناسایی کنند؛ خواه متن‌های انسانی باشند یا صداهای پیچیده‌ی دلفینی.
این هوش مصنوعی ابتدا با صدای دلفین‌های خال‌دار آتلانتیک (Atlantic Spotted Dolphins) آموزش می‌بیند، اما امید می‌رود یافته‌های آن بتواند به سایر گونه‌های دلفین نیز تعمیم یابد، مانند دلفین‌های پوزه‌بطری (Bottlenose Dolphins) یا دلفین‌های چرخان (Spinner Dolphins). نکته‌ی شگفت‌انگیز آن‌که این مدل به‌اندازه‌ای بهینه طراحی شده که حتی روی تلفن‌های هوشمند نیز قابل اجراست؛ ابزارهایی که پژوهشگران در میانه‌ی دریا از آن‌ها استفاده می‌کنند.
شنیدن و درک در لحظه – تحقیقات میدانی برای ارتباط واقعی با دلفین‌ها
یکی از اهداف اصلی این پژوهش، درک نحوه‌ی ارتباط طبیعی دلفین‌ها در محیط زندگی واقعی‌شان است. برخلاف بررسی‌های سطحی که از بیرون آب انجام می‌شود، با استفاده از دولفین‌جما، پژوهشگران می‌توانند در همان لحظه وقوع رفتارها، صدای مرتبط را تحلیل کنند. این توانایی، سطحی تازه از شناخت دربارهٔ «همبستگی صدا و رفتار» (Sound-Behavior Correlation) فراهم می‌آورد.
بخش جالب‌تر ماجرا، چشم‌اندازی است که پژوهشگران درباره‌اش صحبت می‌کنند: گفت‌وگوی دوطرفه با دلفین‌ها. ایده‌ای که زمانی در قلمرو داستان‌های علمی‌تخیلی قرار داشت، اکنون در آستانه‌ی تحقق قرار گرفته است. البته موانع زیادی باقی مانده‌اند. دلفین‌های مناطق مختلف ممکن است «لهجه»ها یا حتی «زبان»های متفاوتی داشته باشند. هنوز مشخص نیست که آیا دو دلفین از دو اقیانوس متفاوت یکدیگر را می‌فهمند یا نه.
دلفین‌ها و ما: هم‌زبانی؟ شاید روزی…
با وجود تمام ناشناخته‌ها، فناوری‌هایی مانند دولفین‌جما امیدهای تازه‌ای برای شکستن دیوارهای ارتباطی میان گونه‌ها به‌وجود آورده‌اند. این مدل‌ها نه‌تنها می‌توانند ساختار و معنای صداهای دلفینی را کشف کنند، بلکه پایه‌ای علمی برای رؤیای دیرینه‌ی «درک متقابل میان انسان و حیوان» می‌سازند. اگر این مسیر با دقت و احترام ادامه پیدا کند، شاید روزی بتوانیم با این موجودات شگفت‌انگیز، به زبانی مشترک سخن بگوییم.
و شاید هم آن روز، دلفین‌ها پاسخی بدهند که در آن تشکر کنند برای تمام ماهی‌هایی که برایشان کنار گذاشتیم!
