گیاهان چگونه با کم‌آبی و خشکسالی کنار می‌آیند؟
۱. بستن روزنه‌ها برای جلوگیری از تبخیر
وقتی هوا خشک می‌شود، گیاه برای حفظ آب، روزنه‌های (Stomata) روی برگ را می‌بندد. این روزنه‌ها محل خروج بخار آب هستند و بسته شدن‌شان باعث کاهش تعریق (Transpiration) می‌شود. با این کار، گیاه آب کمتری از دست می‌دهد ولی جذب دی‌اکسیدکربن هم کم می‌شود. به همین دلیل، فتوسنتز کند می‌شود اما این فداکاری برای بقا ضروری است. گیاهانی که در مناطق خشک زندگی می‌کنند، این توانایی را زودتر از گیاهان معمولی فعال می‌کنند. این واکنش سریع یکی از دفاع‌های اصلی گیاه در برابر خشکسالی است.
۲. رشد ریشه‌های عمیق و گسترده
بعضی گیاهان برای یافتن آب بیشتر، ریشه‌های (Roots) خود را به عمق خاک می‌فرستند. این ریشه‌های عمقی می‌توانند به منابع آبی زیرزمینی دسترسی پیدا کنند. در عین حال، برخی گیاهان، ریشه‌های سطحی ولی گسترده دارند تا قطرات کوچک باران را سریع جذب کنند. نوع ریشه بستگی به محل زندگی و نوع خاک دارد. مثلاً درخت گز و نخل خرما دارای ریشه‌هایی هستند که تا چندین متر پایین می‌روند. این ساختار ریشه‌ای برای بقا در بیابان‌ها حیاتی است.
۳. ذخیره آب در بافت‌های خاص
گیاهان گوشتی یا ساکولنت‌ها (Succulents) مانند کاکتوس، در ساقه یا برگ‌های خود آب ذخیره می‌کنند. این بافت‌های ضخیم پر از آب هستند و در دوره‌های بی‌آبی به تدریج از آن استفاده می‌شود. سطح این گیاهان اغلب صاف و مومی است تا تبخیر را کاهش دهد. برگ‌های آن‌ها اغلب کوچک یا خاردارند که باعث کاهش اتلاف آب می‌شود. ذخیره‌سازی آب در داخل خود گیاه نوعی استراتژی طولانی‌مدت برای مقابله با خشکسالی است. در واقع، این گیاهان یک مخزن آبی قابل‌حمل دارند.
۴. تغییر رفتار و توقف رشد
در شرایط شدید خشکسالی، برخی گیاهان رشد خود را متوقف می‌کنند یا وارد حالت خواب (Dormancy) می‌شوند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند تا انرژی و آب را حفظ کنند. برگ‌ها ممکن است زرد یا خشک شوند ولی این فقط یک دفاع موقت است. وقتی باران دوباره ببارد، گیاه رشد خود را از سر می‌گیرد. حتی برخی گیاهان یک‌ساله، چرخه زندگی خود را سریع‌تر طی می‌کنند تا قبل از رسیدن خشکسالی بذر تولید کنند. این تطبیق‌پذیری طبیعی، شگفت‌انگیزترین پاسخ گیاهان به کم‌آبی است.
