کدام روش کاهش وزن واقعاً مؤثرتر است؟ مقایسه جراحی لاغری با داروهای شبه GLP-1

در دنیایی که کاهش وزن به رؤیای میلیون‌ها نفر بدل شده، انتخاب روش مؤثر گاه چالشی سخت‌تر از خود رژیم‌گرفتن است. بسیاری به داروهایی مثل اوزِمپیک (Ozempic) یا تیرزِپاتاید (Tirzepatide) امید بسته‌اند؛ داروهایی که اشتها را مهار می‌کنند و با نام علمی آگونیست‌های گیرندهٔ GLP-1 (GLP-1 receptor agonists) شناخته می‌شوند.

اما انتخاب دیگر به خصوص برای کسانی که چاقی مفرط دارند، جراحی‌های لاغری مانند بای‌پس معده (Gastric Bypass) یا اسلیو گاسترکتومی (Sleeve Gastrectomy) است و از آنها به‌عنوان راه‌حل‌هایی با اثر قطعی و دائمی یاد می‌شود. این تضاد، پژوهشگران دانشگاه نیویورک را واداشت تا با تحلیل سوابق سلامت هزاران بیمار، پاسخی واقعی و مبتنی بر داده ارائه دهند. پژوهش تازه‌ای که در نشست سالانهٔ انجمن جراحی‌های متابولیک آمریکا ارائه شد، نه‌تنها عدد و رقم به بحث وارد کرد، بلکه دید تازه‌ای به مسئلهٔ کاهش وزن واقعی در دنیای غیرآزمایشگاهی داد.

بر خلاف باور رایج، نتایج نشان دادند که مصرف داروهای GLP-1 در عمل بسیار کم‌اثرتر از جراحی است. آیا زمان آن رسیده که دیدگاه خود را درباره درمان چاقی بازنگری کنیم؟

جراحی‌های لاغری هنوز هم از داروهای GLP-1 مؤثرتر هستند

در این تحقیق که با تحلیل سوابق سلامت در مقیاس گسترده انجام شد، بیماران مصرف‌کنندهٔ داروهای GLP-1 مانند اوزِمپیک با کسانی که تحت جراحی‌های لاغری قرار گرفته بودند، مقایسه شدند. همهٔ شرکت‌کنندگان از نظر سن، شاخص تودهٔ بدنی (BMI) و سطح قند خون در شرایط مشابه قرار داشتند تا مقایسهٔ دقیقی صورت گیرد. نتایج پس از دو سال نشان داد که بیماران جراحی‌شده به‌طور میانگین ۲۵.۷٪ از وزن کل بدن خود را از دست داده‌اند، درحالی‌که این عدد برای گروه مصرف‌کنندهٔ دارو فقط ۵.۳٪ بود. حتی در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر هم جراحی‌ها به‌طور پیوسته نتایج بهتری نشان دادند. این فاصلهٔ زیاد نشان‌دهندهٔ قدرت ماندگارتر و مؤثرتر جراحی‌ها در برابر مداخلات دارویی است. با وجود اینکه کارآزمایی‌های بالینی قبلی، اثربخشی بالاتری برای GLP-1ها نشان داده بودند، در دنیای واقعی این اثربخشی به‌طور چشمگیری کاهش یافته است.

مشکل اصلی داروهای GLP-1: ناپایداری مصرف و انتظارات بالا

پژوهشگران یکی از دلایل اصلی پایین‌بودن اثربخشی داروهای شبه GLP-1 در دنیای واقعی را قطع درمان توسط خود بیماران عنوان کردند. بیش از ۷۰٪ بیماران در مدت یک سال، مصرف این داروها را متوقف می‌کنند. در مقابل، جراحی متابولیک یک مداخلهٔ دائمی‌تر است و تعهد ساختاری بیشتری به فرد تحمیل می‌کند. همچنین، در بسیاری از بیماران، به‌ویژه در غیاب پیگیری تخصصی و تغذیه‌ای، نتایج دارویی به‌سرعت از بین می‌رود. برخی بیماران با توقع کاهش وزن سریع و بدون زحمت، سراغ GLP-1ها می‌روند و وقتی نتیجه‌ای نمی‌گیرند، انگیزهٔ ادامه را از دست می‌دهند. از طرفی، تغییرات سبک زندگی – از جمله ورزش و رژیم غذایی – در کنار مصرف این داروها هنوز هم ضروری باقی می‌ماند. بنابراین، ناپایداری در پایبندی به درمان، یکی از دلایل اصلی ضعف عملکرد داروها در مقایسه با جراحی است.

نکات جانبی اما مهم: نقش هزینه و حمایت بیمه‌ای

در حاشیهٔ این پژوهش، نکته‌ای مهم در زمینهٔ اقتصاد سلامت مطرح شد: هزینهٔ واقعی درمان‌ها و نقش آن در موفقیت. داروهای GLP-1 اگرچه محبوب‌تر هستند، اما قیمت بالایی دارند و بسیاری از بیمه‌ها هنوز پوشش مناسبی برای آن‌ها ارائه نمی‌دهند. این مسئله باعث شده بیماران پس از مدتی از ادامهٔ درمان صرف‌نظر کنند. در مقابل، با اینکه جراحی هزینه‌برتر است، اما معمولاً تحت حمایت بیمه قرار می‌گیرد و به‌دلیل یک‌بارگی‌اش، هزینهٔ بلندمدت آن پایین‌تر از مصرف مداوم دارو خواهد بود. همین مسئله باعث شده بیماران با توان مالی پایین، اغلب نتوانند درمان دارویی را ادامه دهند و بدون آنکه وارد مسیر جراحی شوند، روند درمان را ناتمام رها کنند.

کارکردهای غیرلاغری: وقتی هر دو گزینه مزایای دیگری هم دارند

داروهایی مانند اوزِمپیک در اصل برای درمان دیابت نوع دوم طراحی شده‌اند و همچنان در کاهش قند خون و کنترل شاخص‌های متابولیک مفید واقع می‌شوند. برخی پژوهش‌ها حتی به کاهش ریسک سرطان و بیماری‌های قلبی با مصرف بلندمدت این داروها اشاره دارند. از سوی دیگر، جراحی‌های لاغری نیز نه‌تنها وزن را کاهش می‌دهند، بلکه در کنترل دیابت، فشار خون، و کلسترول نقش دارند. در این پژوهش نیز مشخص شد جراحی‌ها در بهبود کنترل قند خون حتی نسبت به داروهای GLP-1 موفق‌تر بوده‌اند. با این حال، جراحی همچنان یک اقدام تهاجمی (Invasive) و برگشت‌ناپذیر است و به پیروی شدید از رژیم غذایی و مراقبت بعدی نیاز دارد. بنابراین انتخاب بین این دو گزینه، صرفاً به وزن کم‌کردن ختم نمی‌شود؛ بلکه به اولویت‌های سلامت کلی فرد، انگیزهٔ شخصی، و امکان ادامهٔ مسیر درمان نیز وابسته است.

جمع‌بندی 

جراحی‌های لاغری در شرایط واقعی، به‌مراتب مؤثرتر از داروهای شبه GLP-1 در کاهش وزن هستند. اصلی‌ترین عامل کاهش اثربخشی داروها در دنیای واقعی، ناپایداری مصرف و انتظارهای نادرست بیماران است. با اینکه هر دو روش مزایای متابولیکی فراتر از کاهش وزن دارند، جراحی نتایج پایدارتر و سریع‌تری به همراه دارد. انتخاب بین این گزینه‌ها نیازمند درک واقع‌گرایانه از مسیر درمان، هزینه‌ها و پیگیری بلندمدت است.

❓ سؤالات پرتکرار (FAQ):

۱. جراحی لاغری بهتر است یا اوزِمپیک؟
جراحی لاغری در شرایط واقعی تا ۵ برابر مؤثرتر از اوزِمپیک در کاهش وزن بوده است. البته انتخاب روش مناسب به شرایط پزشکی و سبک زندگی فرد بستگی دارد.

۲. آیا داروهای GLP-1 مثل اوزِمپیک ماندگاری دارند؟
در اغلب بیماران، اگر درمان ادامه پیدا نکند، اثر کاهش وزن به مرور از بین می‌رود. ناپایداری مصرف یکی از دلایل اصلی کاهش اثربخشی این داروهاست.

۳. آیا جراحی‌های لاغری برگشت‌پذیر هستند؟
خیر. بیشتر جراحی‌های متابولیک مانند بای‌پس یا اسلیو، دائمی و برگشت‌ناپذیر هستند و نیاز به مراقبت بلندمدت دارند.

۴. مزایای دیگر اوزِمپیک چیست؟
اوزِمپیک علاوه بر کمک به کاهش وزن، در کنترل دیابت نوع دوم و کاهش ریسک بیماری‌های قلبی و سرطان نیز مؤثر است.

۵. چرا بیماران داروهای GLP-1 را ترک می‌کنند؟
هزینهٔ بالا، عوارض جانبی، و نداشتن حمایت بیمه‌ای از دلایل اصلی توقف مصرف این داروهاست.

۶. کدام روش برای دیابت نوع دوم مؤثرتر است؟
در این پژوهش، جراحی متابولیک حتی در کنترل قند خون عملکرد بهتری نسبت به داروهای GLP-1 داشت.