قبل از زایمان، خانم‌ها چه مراقبت‌هایی باید بشوند؟ خطرات دوران حاملگی چیست؟ چه خانم‌هایی نباید باردار شوند؟

مراقبتهای پره ناتال

به معنی مراقیتهای قبل از زایمان و در حین زایمان در زنان باردار است. این مراقبتها ۲ هدف عمده را دنبال می‌کنند:

۱- پیدا کردن خطرات دوران بارداری

۲- رفع کردن خطرات در صورت امکان قبل از بارداری بررسی تیروئید و پستان ضروری است.

ماموگرافی طی بارداری و ۶ ماه اول شیردهی حساسیت پائینی برای بررسی پستان دارد.

جهت بررسی تیروئید طی بارداری TSH و FT4 باید درخواست کرد.

پاپ اسمیر انجام شود.

خطرات دوران بارداری

خطرات دوران بارداری به ۲ گروه عمده تقسیم می شود:

A) خطرات غیر قابل تغییر: مثلا قد کوتاه مادر، نژاد، سن ، سطح تحصیلات، ژنتیکی و تا حدودی BMI

B) خطرات قابل تغییر: شامل موارد زیر است:

۱- الگوی تغذیه: پرخوری، بی اشتهائی عصبی، BMI نامطلوب و چاقی مفرط. این موارد باید تا حد امکان قبل از شروع بارداری رفع شود.

۲- بیماریهای داخلی کنترل نشده مثل دیابت، آسم، صرع، اختلالات تیروئید، فنیلی کتونوری و فشار خون

۳- داروها: داروهای تراتوژن منع مصرف دارند. هر چند که اغلب داروها بر خلاف تصور عوام در طول بارداری Safe هستند. نمونه هائی از داروهای تراتوژن عبارتند از: مهار کننده های ACE (که باعث آپلازی و هیپوپلازی کلیه جنین و الیگو هیدرآمنیوس شدید می شود). داروهای ضد تشنج (به جز چند داروی جدید مثل لاموتریژین و گاباپنتین) ، ایزوترتینوئین خوراکی (آکوتان) و وارفارین.

۴- بیماریهای اندمیک : مثلا در مناطقی که برای سل اندمیک است (افغانستان و مناطق شرقی ایران) قبل از حاملگی PPD و CXR انجام می شود. بهتر است در ویزیت پیش از بارداری وضعیت ایمنی بیمار در برابر سرخچه و آبله مرغان و CMV و توکسوپلاسموز و هپاتیت مشخصی گردد، در صورت نیاز واکسن آنفلوآنزا بی خطر است. نکته: می توان یک ماه بعد از واکسیناسیون سرخجه اجازه بارداری به فرد داد.

۵- ضایعات پستان و سرویکس: در خانم هائی که ظرف یک سال گذشته پاپ اسمیر انجام نداده اند بهتر است پاپ اسمیر هم بگیرند زیرا ارزیابی اختلالات پاپ اسمیر قبل از حاملگی آسانتر است.

خانم های بالای ۳۵ سال باید حتما یک ماموگرافی داشته باشند. چون بر اثر بارداری و شیردهی به علت تغییر دانسیته تا ۲/۵ سال امکان ارزیابی پستان وجود ندارد (حساسیت ماموگرافی مشخصا در طی بارداری و تا ۶ ماه بعد از شیردهی کاهش می یابد). در صورت وجود سابقه خانوادگی سرطان پستان قبل از یائسگی، ماموگرافی در سنین پایین تر انجام می گیرد.

6-  مشکلات دندان و لثه ها : وجود عفونت دندان و لثه،  می تواند باعث زایمان زودرس و سایر خطرات بارداری (IUGR شود و بهترین زمان درمان آنها قبل از لقاح است. انجام عملیات دندانپزشکی با تجویز حداقل مقدار ماده بی حسی بلامانع است.

٧- پوست بیمار : جهت بررسی ملانوم باید ارزیابی گردد.

8- عادات پر خطر: مصرف الکل، سیگار، اپیوئیدها باید ترک شوند و عوامل خطر اجتماعی شامل مخاطرات شغلی ( تماس با سموم مثال جیوه و آزبست و حشره کشها و…) مخاطرات خانگی و خشونتهای خانوادگی باید تا حد امکان حذف شود.

نکته: یوسیلهٔ برچسب نیکوتین می توان در ترک سیگار به مادر کمک کرد. استعمال سیگار خطر IUGR را که عمده ترین خطر سیگار در بارداری است ۴-۲ برابر افزایش می دهد چون سیگار باعث انقباض عروق جفتی و کاهش خونرسانی به جنین می شود.

نکته: توصیه میشود در زنانی که قصد حامله شدن دارند، مصرف الکل قطع شود.

کنترااندیکاسیون های بارداری (چه خانم‌هایی نباید باردار شوند)

۱- هایپرتانسیون ریوى

۲- سندرم آیزن منگر است

خطر عوارضی حاملگی زیر در خانم بالای ۴۰ سالی که قصد حاملگی دارد. بیشتر است:

۱- زایمان زودرس

Low Brith Weight-2

3- مرگ جنین

4- افزایش ریسک C/S (چون با افزایش سن، رحم انقباضات خوبی ندارد و پاسخ آن به اکسی توسین هم ضعیف است).