درمان فرد مبتلا به بیماری کلیوی مرحلهٔ نهایی
با پیشرفت بیماری مزمن کلیه به نارسایی کلیه آماده شدن برای آغاز درمان جایگزینی کلیه حایز اهمیت است. افراد مبتلا به بیماری کلیوی پیشرفته در حد متوسط (بیماری کلیوی مزمن مرحله ۴) باید جهت همکاری در درمان به یک متخصص کلیه ارجاع داده شوند. این مسأله می‌تواند مشتمل بر ارزیابی خطر پیشرفت بیماری مزمن کلیه، تخمین زمان‌بندی تا نارسایی کلیه، و ارائه و آماده‌سازی برای روش‌های درمان جایگزینی کلیه باشد. ارجاع دیررس (کمتر از ۳ ماه قبل از بیماری کلیوی مرحلهٔ نهایی) به متخصص کلیه با خطر بالاتر مرگ پس از آغاز درمان جایگزینی کلیه همراه است.
درمان‌های جایگزینی کلیه
قبل از بروز علایم اورمی و در اوایل سیر نارسایی کلیه باید یک طرح در مورد روش درمان جایگزینی کلیه با بیمار در میان گذاشته شود. دو درمان عمده برای بیماری کلیوی مرحلهٔ نهایی (ESRD) عبارتند از دیالیز و پیوند. دو نوع دیالیز وجود دارد؛ دیالیز خونی و دیالیز صفاقی. پیوند کلیه می‌تواند از دهندهٔ زنده یا متوفی باشد. در سال ۲۰۰۶ در ایالات متحل 101306 بیمار شروع به دیالیز خونی نمودند در حالی که فقط ۶۷۵۸ بیمار (6%) دیالیز صفاقی را برگزیدند. پیوند کلیه بار اول در ۱۵۹۱۸ نفر انجام شد گر چه بیشتر این بیماران (83%) قبل از دریافت پیوند کلیه برای مدتی تحت دیالیز بودند. این توزیع بیماران برای روش‌های مختلف ] درمان جایگزینی کلیه[در کشورهای مختلف متفاوت است، دیالیز مزمن معمولاً وقتی آغاز می‌گردد که میزان پالایش گلومرولی ۱۵ میلی‌لیتر در دقیقه یا کمتر است و هیچ علت قابل برگشت آشکاری برای نارسایی کلیه وجود ندارد. با این وجود ممکن است دیالیز مزمن در هر زمان هنگامی که عوارض بیماری کلیوی مرحلهٔ نهایی مثل تعادل مایع و سطح پتاسیم با درمان طبی قابل کنترل نبود آغاز گردد. انتخاب روش دیالیز عمدتاً بستگی به ویژگی‌های جسمانی بیمار، حمایت اجتماعی، دیدن آموزش‌های قبل از بیماری کلیوی مرحله نهایی، و سبک زندگی بیمار دارد. در بیماران واجد شرایط طبی، پیوند کلیه تشویق می‌شود زیرا کیفیت بهتر زندگی، میزان بقای بیشتر، و شانس بالاتر بازتوانی را در اختیار می‌گذارد.
دیالیز خونی
چنانکه در شکل 6-33 نشان داده شده خون از یک جایگاه دسترسی موقت یا دایمی به درون لوله‌ای تلمبه می‌شود که به تعداد زیادی لوله‌های موئینه که با هم درون یک دیالیز کننده دسته‌بندی شده‌اند هدایت می‌گردد (شکل ۳۳-۴ تارنما). لوله‌های موئینه (capillaries) از مواد نیمه صناعی ساخته شده‌اند که سازگاری زیستی (biocompatible) دارند. این غشاء نیمه تراوا می‌باشد و به مولکول‌های کوچک اجازهٔ تبادل به طریقهٔ انتشار در جهت شیب غلظتی می‌دهد. در جهتی خلاف جهت حرکت خون محلول دیالیز در حال عبور از خارج لوله‌های موئینه می‌باشد. بنابراین امکان تبادل متقابل را فراهم می‌آورد. این محلول حاوی کلرید سدیم، بیکربنات و غلظت‌های متغیر پتاسیم می‌باشد. انتشار از خلال غشاء امکان عبور مواد با وزن مولکولی کم مثل اوره، پتاسیم و اسیدهای آلی بر مبنای شیب غلظتی‌شان را فراهم می‌آورد. مایع به توسط ریزپالایش (ultrafilteration) خارج می‌گردد که با اعمال فشار هیدرواستاتیک از خلال غشاء در طول دستگاه دیالیز قابل حصول است.
در بستر بیماری کلیوی مرحلهٔ نهایی یک بیمار متوسط که تحت دیالیز خونی متناوب مزمن قرار می‌گیرد برای خارج ساختن سموم به مقدار کافی نیازمند سه بار در هفته و هر بار به مدت ۴ ساعت دیالیز می‌باشد. این روش درمان نیازمند جریان خونی در حدود ۴۰۰ میلی‌لیتر در دقیقه از جایگاه دسترسی خونی به دستگاه دیالیز است. عوارض شایع همراه با دیالیز خونی شامل افت فشار خون و گرفتگی (کرامپ) عضلانی می‌باشد. اجتناب از وزن‌گیری بیش از حد (بیش از ۲ تا ۳ کیلوگرم) بین هر نوبت درمان می‌تواند این عوارض را به حداقل برساند.
