معرفی کتاب « تاریخ برده‌داری »، نوشته نورمن ال. ماخت ، مری هال

مقدمه:

پدیده‌ای جهانگیر

تاریخ برده‌داری مرز نژادی یا جغرافیایی نمی‌شناسد. هر نژادی ــ اعم از سیاه و زرد و سفید و سرخ ــ هم برده بوده است و هم برده‌دار. کم‌تر ملت یا مذهبی است که دامانش از لوث تجارت زندگی انسان‌ها پاک باشد. مردم هموطنان، همنژادان، همکیشان، همنسلان و حتی بستگان خویش را به بردگی گرفته‌اند. حتی خود برده‌ها نیز برده داشتند. سفیدپوست‌ها همسایه‌ها و دشمنان خود را به بردگی می‌کشاندند. در آفریقا سیاهپوستانی که هرگز سفیدپوستی ندیده بودند، دشمنان سیاهپوست قوم و قبیله‌هایشان را به بردگی می‌گرفتند. در اروپا و در خلال قرون وسطی، تجار مسیحی از راه خرید و فروش برده‌ها سرمایه‌های کلانی اندوختند مسلمانان در سپاهیان خود از بردگان مذکور و در حرم‌هایشان از بردگان زن و خواجگان استفاده می‌کردند. (۱) والدین فقیر چینی فرزندانشان را به بردگی می‌فروختند هزاران سال پیش از آن که وایکینگ‌ها یا کریستف کلمب از وجود مکان‌هایی چون مکزیک و آمریکای شمالی و جنوبی آگاه شوند، در فرهنگ‌های سرخپوستی این مناطق برده وجود داشت. هر کسی، چه فقیر و چه غنی، ممکن بود صبح یک روز آزاد باشد و شب همان روز برده. نتیجه جنگ یا صرفا حضور در مکانی نامناسب و در زمانی نامناسب اغلب سرنوشت‌ساز بود. اسیرکننده امروز ممکن بود خود اسیر فردا باشد.

واژه برده [Slave] از ریشه اسلاو [Slav] است، نام قومی و اجدادی گروهی از مردم در اروپای مرکزی و شرقی که از قرن پنجم تا سیزدهم به شدت و به کرات مورد حمله قرار می‌گرفتند و به بردگی گرفته می‌شدند. معادل واژه برده تقریبا در تمامی زبان‌های هندو اروپایی برگرفته از اسلاو است. برده کسی است که جز اموال شخص دیگر یا دولت است، یک ابزار کار همچون خیش یا چکش یا قاطر. برده‌دار معمولاً اختیاردار حیات و ممات برد است. برده نیز چون دیگر اشکال دارایی قابل خرید و فروش یا اجاره توسط اربابان دیگر است. شرایط زندگی و کار برده‌ها و قوانین حاکم بر مالکیت و رفتار با آن‌ها بسته به زمان‌ها و مکان‌های متفاوت به شدت متغیر بوده است. اما نقطه اشتراک همه آن‌ها اسارت بردگان بوده است و عدم تسلط آن‌ها بر زندگی و سرنوشتشان. آن‌ها انسان بودند ــ انسان همچون صاحبان خود، و در بسیاری از موارد باهوشی معادل یا برتر از آن‌ها. اما از دیدگاه قانون و جامعه آن‌ها اموال یا دارایی محسوب می‌شدند.

توضیح تصویر:”از برده‌ها اغلب برای کار کشاورزی استفاده می‌کردند مثلاً در کار برداشت نیشکر در این مزرعه آمریکایی در قرن نوزدهم.”

هیچ کس نمی‌داند بردگی دقیقا از چه زمانی آغاز شده است. اما این پدیده از زمان آغاز تاریخ ثبتش ده، بخشی از جامعه بشری بوده است. خرید و فروش همنوعان بشری صرفا در همین چندصد سال اخیر خلاف قوانین و سنن اجتماعی تلقی شده است. ارجاعات واقع‌بینانه به بردگان به مثابه کارگران اجیر شده و بی‌اجر و مزد را در داستان آفرینش در کتاب مقدس می‌توان یافت. لوح‌های گلی مکشوف در منطقه‌ای که گویا نخستین مناطق مسکونی در آن پا گرفته‌اند ــ میان رودهای دجله و فرات در عراق امروزی ــ ثابت می‌کنند که در شهرها و روستاهای آن دوران نیز برده وجود داشته است. ما نمی‌توانیم به یقین سال یا حتی قرن شروع برده‌داری را معین کنیم، اما شرایط پا گرفتن این فرهنگ را می‌توان شناسایی کرد. حدودا هفت هزار سال پیش مردم به تدریج در روستاها گرد هم آمدند و این روستاها به شهرک‌ها و سرانجام شهرهای بزرگ و مستقل موسوم به دولتشهر تبدیل شدند. آن‌ها خانه‌سازی و نوشتن و تولید ابزار فلزی و مواد غذایی را آموختند و برای دستیابی به پوست و پشم و شیر و گوشت اقدام به اهلی کردن و پرورش حیوانات کردند. برای نخستین بار انسان می‌توانست به جای حرکت مداوم و شکار و گردهم جمع شدن، در عین مستقر شدن در سرپناهی همیشگی، تمام مایحتاج غذایی خود را تولید کند. اما این نوع زندگی جدید مستلزم وجود کارگران بسیار در مزارع بود. به این ترتیب، مفیدتر آن بود که به جای کشتن تمام جنگجویان دشمن، آن‌ها را اسیر کنند. می‌شد از زندانیان در مراقبت از گله‌ها، پورش محصول و انجام کارهای معمول خانه استفاده کرد. ممکن بود سرتاسر سال از طلوع تا غروب خورشید یکسره از بردگان کار بکشند، تا وقتی از حال بروند. برده‌ها بجز جا و غذا هیچ خرج دیگری نداشتند و به آسانی قابل جایگزینی بودند. هر نوع گلایه، شورش یا اقدام به فرار ممکن بود برایشان مجازات مرگ به همراه داشته باشد.

برده‌داری در اکثر قاره‌ها و تقریبا تمامی کشورها رایج بوده، منجمله ایالات متحده که برده‌داری در آن تا سال ۱۸۶۵ نهادی کاملاً قانونی محسوب می‌شد. برده‌داری رسمی است که می‌تواند میراثی دردناک از بی‌عدالتی و نابرابری برجا گذارد، چیزی که بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند وانمود کنند که هرگز رخ نداده یادیگر وجود ندارد. با این همه، برده‌داری هنوز هم در بعضی از بخش‌های جهان رواج دارد، حتی به‌رغم ممنوعیت آن بر اساس قوانین بین‌المللی.

کتاب تاریخ برده‌داری
مجموعه تاریخ ۳۲
نویسنده : نورمن ال. ماخت ، مری هال
مترجم : سهیل سُمّی
ناشر: گروه انتشاراتی ققنوس
تعداد صفحات: ۱۳۴ صفحه