منظور از فشار خون ثانویه چیست و شیوه تشخیص و درمان آن چیست؟

علت فشار خون ثانویه

• بیماری مزمن کلیوی (CKD): ناشی از احتباس مایع و اثرات رنین
• فتوکروموسایتوما: ناشی از افزایش کانکول آمینها
• تنگی شریان کلیه (دیسپلازی آترواسکلروتیک یا فیبروماسکولار): به علت فعالیت محور رنین- آنژیوتانسین- آلدوسترون که باعث انقباض سیستمیک عروق (آنژیوتانسین H) و افزایش حجم مایع (آلدوسترون) در بدن می‌شود.
• افزایش مینرالوکورتیکوئیدها (هایپر آلدوسترونیسم اولیه، سندرم کوشینگ): افزایش تولید آلدوسترون باعث بازجذب مجدد سدیم و افزایش حجم مایعات می‌گردد.

تشخیص افتراقی فشار خون ثانویه

• فشار خون اولیه
• بیماری مزمن کلیه
• تنگی شریان کلیه
• فئوکروموسایتوم
• هیپرآلدوسترونیسم
• سندرم Conn
• سندرم کوشینگ
• سندرم لیدل
• کوارکتاسیون آئورت
• هایپرتیروئیدیسم
• چاقی/ سندرم X
• آپنه انسدادی خواب
• داروها (کوکائین، آمفتامین‌ها، OCP، الکل، استروئیدها، سمپاتومیمتیک‌ها)

اپیدمیولوژی فشار خون ثانویه

CKD حدود >10 میلیون نفر را در آمریکا درگیر کرده که اکثر موارد را HTN ایجاد نموده است.

تنگی شریان کلیه در 1-2% از تمام مبتلایان خون دیده می‌شود، 30% بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر متعدد تنگی شریان کلیه (RAS) دارند همهٔ آنها فشار خون دارند.

هایپآلدوسترونیسم اولیه نیز از موارد تشخیص داده شده است (%2-1).

فئوکروموسایتوم کمت از 3.0% موارد را شامل می‌شود اما نباید آن را نادیده گرفت (10% ارثی- MENII، نوروفیبروم فون- هیپل- لیندو)

علایم و نشانه‌های فشار خون ثانویه

• فشار خون شدید بدون سابقهٔ فامیلی، بالا رفتن ناگهانی BP و یا شروع آن قبل از سن 20 سالگی یا بعد از 50 سالگی.
• نشانه‌های آسیب انتهایی ارگانها.
• RAS: وجود بروئی طولانی در پهلوها نشان‌دهندهٔ دیسپلازی فیبروماسکولار است (در زنان جوان بیش از مردان)؛ بروئی لوکالیزه در اپیگاستر نشاندهندهٔ RAS آترواسکلروز است.
• هایپوکالمی خودبخود یا پس از تجویز دیورتیک با دوز پایین بیانگر افزایش مینرالوکورتیکوئیدها یا سندرم لیدل است.
• فئوکروموسایتوم: بیش از 50% موارد افزایش فشار خون حمله‌ای دارند، تریاد هایپر آدرنرژیک سردرد، دیافورز (تعریق) و تپش قلب.
• کوهان بوفالو (Buffalo Hump)، استریا و یافته‌های سندرم کوشینگ.

تشخیص فشار خون ثانویه

• بررسی پایه‌ای فشار خون شامل شرح حال معاینه، آنالیز ادرار، بررسی پایه بیوشیمیایی و آسیب قلبی (EKG/ اکوکاردیوگرافی).
• بررسیهای خاص در بیمارانی که تظاهرات بالینی مشکوک یا آنها که فشار خون شدید یا مقاوم به درمان دارند.
• غربالگری CKD با کراتینین سرم و U/A
• غربالگری RAS با MRA و سنتی گرافی کلیوی کاپتوپریل، تست قطعی آنژیوگرافی کلیه است.
• هایپر آلدوسترونیسم اولیه با آلدوسترون بالای سرم یا ادرار همراه مهار فعالیت رنین پلاسما مشخص می‌شود و با MRI غدد آدرنال مورد پیگیری قرار می‌گیرد.
• فئوکروموسایتوم: سطح بالای متانفرینها/ کاتکل آمینهای ادرار پیگیری با CT، MRI، اسکن MIBG یا ونوگرافی انتخابی برای سطح کاتکل آمینها جهت لوکالیزه کردن تومور (10% خارج شکمی، 10% بدخیم، 10% دوطرفه، 10% شکمی و خارج آدرنال)

درمان فشار خون ثانویه

• CKD: دارو (مثل مهارکننده ACE) برای طبیعی کردن کامل فشار خون جهت محدود کردن پیشرفت بیماری کلیه ضروری است.
• RAS: آنژیوپلاستی، و استنت‌گذاری برای باز کردن تنگی شریان کلیه
• فئوکروموسایتوم و آدنومای آدرنال تولیدکنندهٔ آلدوسترون: برداشت جراحی
• بلوک آلفا و بتا آدرنرژیک قبل از عمل برداشت فئوکروموساتیوم
• اسپیرونولاکتون در هایپرپلازی آدرنال
• آمیلوراید در سندرم لیدل

پیش آگهی/ سیر بالینی فشار خون ثانویه

پیش آگهی در صورت تشخیص درست در اغلب موارد خوب است.