هزینه «خدمات ارزش افزوده» در قبض‌های موبایل چیست و چگونه می‌توان آن را حذف کرد؟

شاید برای شما هم اتفاق افتاده که قبض موبایل‌تان را دریافت کنید و یک بند با عنوان «خدمات محتوایی» یا «خدمات ارزش‌افزوده» ببینید و مبلغی چند ده هزار تومانی که نمی‌دانید برای چیست ولی باید پرداخت کنید.

یادم می‌آید حدود ۷ الی ۸ سال پیش؛ یک همایش پرسروصدا در تهران با موضوع «خدمات ارزش افزوده تلفن همراه» برگزار شد که در آن مدیرعاملان اپراتورهای همراه اول، ایرانسل، تالیا و چندین شرکت بزرگ نرم‌افزاری و ارایه‌دهنده خدمات صحبت کردند و با هیاهوی زیاد سعی داشتند به حاضرین بقبولانند که بزرگ‌ترین اتفاق دهه آینده خدمات ارزش افزوده روی موبایل است. در آن زمان هنوز؛ بسترها و قوانین لازم برای ارایه چنین سرویس‌هایی تصویب نشده بود و همین موضوع اپراتورها را ناراحت می‌کرد.

در پایان آن همایش همه روزنامه‌ها و رسانه‌ها شروع به تعریف از خدمات ارزش افزوده روی موبایل کردند و برای شروع این خدمات لحظه‌شماری می‌کردند؛ بی‌خبر از اینکه اینجا ایران است و هر چیزی در آن سوی دنیا پیاده‌سازی شده همان‌طور هم در ایران پیاده‌سازی نمی‌شود و نسخه‌ای دیگر به اجرا درخواهد آمد. و چنین شد که امروز می‌بینیم غالب مشترکان موبایل از هزینه‌های خدمات ارزش افزوده به ستوده آمده و لب به شکایت باز کردند چون هر ماه باید چند ده هزار تومان و بیشتر بابت خدماتی که نمی‌دانند چیست و اصلا استفاده نمی‌کنند یا استفاده می‌کنند ولی نمی‌دانند و آگاه نیستند؛ بپردازند.

در چند ماه اخیر؛ به گزارش سازمان تنظیم مقررات ارتباطات رادیوی؛ بیشترین اعتراض و شکایت مردم از اپراتورهای تلفن همراه مربوط به خدمات ارزش افزوده ناخواسته است.

خدمات ارزش افزوده موبایل چیست و چگونه ناخواسته عضواش می‌شویم؟

در حوزه تلفن همراه چه چیزی «خدمات ارزش افزوده» و «خدمات محتوایی» است؟ هر چیزی به غیر از مکالمه، پیامک و اینترنت به نوعی خدمات ارزش افزوده محسوب می‌شود. یعنی هر خدماتی که اپراتور موبایل بیشتر از تماس؛ ارسال پیامک به دیگران و اینترنت همراه به شما بدهد؛ خدمات ارزش افزوده است. انواع بازی‌ها، سرگرمی‌ها، مسابقه‌ها، ظرسنجی‌ها، خبرهای ورزشی، مطالب آموزشی، مطالب مذهبی و اطلاعات عمومی، توصیه‌های پزشکی، گزیده جراید و خبرهای رسانه‌ها، تبلیغات و نظایر این‌ها خدمات ارزش افزوده یا خدمات محتوایی محسوب می‌شود که اپراتور تلفن همراه می‌تواند به مشترکان خود بدهد.

ساده‌ترین مثال برای این موارد؛ پیامک‌هایی است که دریافت می‌کنیم مبنی بر اینکه در فلان مسابقه برنده شدید و با ارسال کد فلان جهت دریافت آن اقدام کنید. اگر پیامکی به دستمان می‌رسد با این مضمون که اگر دوست دارید هر روز چندین نکته سلامتی و زیبایی دریافت کنید؛ فلان شماره را بزنید. پیامک‌های شرکت در قرعه‌کشی و شارژ رایگان و دریافت خبرهای فوتبال و دانستنی‌های جذاب یا هر روز یک بازی رایگان نمونه‌های بارزی از خدمات ارزش افزوده هستند که غالب کاربران ازشان اطلاع و آگاهی ندارند.

خدمات ارزش افزوده موبایل به نفسه سرویس‌های بسیار مفید و جذابی هستند که در سراسر دنیا مرسوم بوده و مخاطبان بسیار زیادی هم دارند اما به شرطی که با اجازه و اطلاع و آگاهی کامل کاربر باشند. هزینه این سرویس‌ها هم با یکدیگر متفاوت است و از پیامکی ۵۰ الی ۶۰ تومان شروع شده و برخی سرویس‌ها روزانه چندین هزار تومان برایتان آب می‌خورند.

تا یکی دو سال پیش شرکت‌های مجری خدمات ارزش افزوده می‌توانستند با هر حربه و حیله و ترفندهای فریب‌دهنده‌ای کاربران را تشویق به استفاده از یک خدمات به طور عمدی یا سهوی کنند و بعد هزینه آن روی قبض موبایل بیاید. در این موارد؛ هیچ‌گونه اطلاع‌رسانی درباره هزینه‌های پیامک‌ها نمی‌شد و یک‌دفعه مشترک موبایل می‌فهمید چند ده یا چند صد هزار تومان به هزینه قبض موبایل او اضافه شده است.

اما سازمان تنظیم مقررات رادیویی براساس مصوبه ۱۴۷ همه اپراتورهای موبایل را مجبور کرده هزینه و روش لغو عضویت خدمات محتوایی در هر پیامک ارسالی به اطلاع مشترکان برسانند. در این مصوبه آمده است که اپراتورهای تلفن همراه و شرکت‌های مجری خدمات ارزش افزوده دارای قرارداد با آن‌ها باید تاییدیه مشترک برای استفاده از خدمات ارزش افزوده را بگیرند و این الزامی است.

اما باز هم مشاهده می‌کنیم در برخی از سایت‌ها یا برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی به صورت بسیار هوشمندانه‌ای هزینه پیامک‌ها و خدمات ارزش افزوده را اعلام نمی‌کنند یا طوری اعلام می‌کنند که کمتر دیده شود. یا در سری جدید فریب‌های صورت گرفته؛ مشترک را دعوت به عضویت رایگان در یک گروه می‌کنند و بعدا از این عضویت برای ارسال خدمات محتوایی سود می‌برند.

به هر حال؛ ممکن است هریک از ما به طور ناخواسته‌ای عضو برخی از این خدمات ارزش افزوده شده باشیم و از آن جایی که بدون دریافت قبض موبایل هزینه هر دوره را پرداخت می‌کنیم؛ اصلا مطلع نشویم که هر ماه داریم مقداری از پول‌مان را دور می‌اندازیم.

بهتر است تمامی مشترکان تلفن همراه هر چند وقت یک بار بررسی کنند آیا خدمات ارزش افزوده‌ای به نام‌شان ثبت شده است یا خیر و در صورتی که نیاز ندارند اقدام به حذف آن کنند.

چگونه خدمات ارزش افزوده خود را مشاهده و حذف کنیم؟

مشترکان همراه اول می‌توانند با ارسال پیامک خالی به شماره ۸۰۰ و یا شماره گیری کد #۸۰۰* (ستاره هشتصد مربع)، سرویس‌های محتوایی فعال خود را مشاهده و در صورت تمایل نسبت به قطع آن‌ها اقدام کنند.

از طریق همین سرویس هم می‌توانید پیامک‌های تبلیغاتی ارسالی به گوشی خودتان را حذف کنید. اگر از یک سرویس و خدمات خاص استفاده می‌کنید؛ خیلی راحت می‌توانید با ارسال عبارت «خاموش» یا «OFF» یا کد غیرفعال‌سازی برای شماره آن سرویس؛ آن را حذف و غیرفعال کنید. می‌توانید با ارسال عدد ۵ به سامانه ۸۹۸۹ درخواست لغو خدمات ارزش افزوده را داشته باشید.

مشترکان ایرانسل هم می‌توانند با سامانه ۸۰۰ از خدمات ارزش افزوده‌ای که استفاده می‌کنند؛ مطلع شوند. یک پیامک خالی برای شماره ۸۰۰ بفرستید یا کد #۸۰۰* را شماره‌گیری کنید. همین‌طور؛ با تماس به شماره ۷۰۰ یا شماره موبایل ۰۹۳۷۷۰۰۰۰۰۰ می‌توانید درخواست حذف سرویس را داشته باشید. می‌توانید عدد ۲ را هم برای شماره ۵۰۰۵ پیامک کنید.

مشترکان رایتل هم می‌توانند با شماره ۲۰۰ از روی خطوط خود رایتل یا شماره ۰۹۲۰۲۰۰۰۰۰۰ درخواست لغو اشتراک خدمات محتوایی را داشته باشید.

در نهایت اگر یک سرویس و خدمات ارزش افزوده برای شما غیرفعال نشد؛ می‌توانید با شماره تلفن سامانه ۱۹۵ به وزارت ارتباطات گزارش بدهید تا شکایت شما را بررسی کنند.

نکته: متأسفانه طبق تجربه شخصی همیشه امکان دارد که دوباره پاره‌ای از خدمات ارزش افزوده برای شما فعال شود. بنابراین در شرایط نابسمانی که اینک وجود دارد، باید به صورت مرتب، جزئیات فیش خود را در هر نوبت بررسی کنید و اگر خدمات ارزش افزوده، برای شما فعال شده بود، دوباره اقدام کنید!

برای مثال این سرویس‌های ارزش افزوده (!)، برای من بعد از دور قبلی غیرفعال‌سازی خدمات ارزش افزوده، فعال شده بودند.

خیر! اصلا فکرش را نکنید که در مقام توجیه برآیید و به ما هم چیزهایی مثل اینکه حتما یادتان رفته که فعال کرده‌اید و دستتان خورده را بگویید!

همین فعال‌سازی یعنی حدود 15 هزار تومان هزینه در هر بار آمدن فیش که با آن می‌شود دست‌کم 8 گیگ حجم اینترنت خرید و  5 فیلم باکیفیت خوب را دانلود و تماشا کرد!

نکته 2: متأسفانه شمار زیادی از کاربران، به خاطر مشغله یا ناآگاهی، اصلا نمی‌دانند که سال‌هاست در حال پرداخت برای «هیچ» هستند. چیزی که در این میان غائب است یک تشکل مستقل و مردم‌نهاد حمایت از حقوق اولیه مشترکین است که در صورت لزوم بتواند اقدام حقوقی هم بنماید. چنین دورنمایی هم‌اینک غیر قابل دسترس می‌نماید!

نکته سوم این است که واقعا چه زمانی مقام مسئولی به فکر مبارزه واقعی با اسپم شدن تبلیغاتی ما و نیز اینگونه درخواست پرداخت‌های غیرقانونی می‌افتد؟