فیلم پسچندیل – معرفی و بررسی و تحلیل – Passchendaele (2008)

نویسنده این پست: فرانک مجیدی
«من مطمئنم اون برگشته کلبه، ری!
-خدای من! ما بدون ماشین، تو سرمای 30 درجه زیر صفر توی برف و گل گیر کردیم، حتی کفشم نداریم! آخه تو از کجا می‌تونی اینقد مطمئن باشی؟!
چون مردی که آینده نداره، به گذشته‌اش بر می‌گرده! اینو همیشه پدرم بهم می‌گفت!
-اوه، جدی؟ شاید ابتدا به ساکن اداش می‌کرد! راستی، چی شد که اینو بهت گفت؟! حتماً یه روز داشتین با هم صبحانه می‌خوردین پدرت رو می‌کنه بهت می‌گه: آه پسرم! اون گوزن شمالی رو دیدی چقد بزرگ بود؟! یادت باشه مردی که آینده نداره به گذشته‌اش برمی‌گرده!… »

جر و بحث‌های خنده‌دار و تناقض شخصیت دیدنی که «پل گراس» و «دیوید مارسیانو» در لباس سرکار «بنتون فریزر» و سربازرس «ری وکیو» در سریال بسیار خوب «به سوی جنوب»، محصول سالهای 97 تا 99 به نمایش گذاشتند، برای هر دوی آنها شهرتی بی‌نظیر بین طرفداران سریال‌های تلویزیونی دست و پا کرد. من خودم طرفدار پر و پا قرص کاراکتر شلوغ و بامزه‌ی ری و آن سگ گرگی فوق‌العاده‌ی بنتون، دیفن بیکر، بودم. تازگی‌ها هم شنیدم که مارسیانو همان سال‌ها با خانم «کتایون امینی»، کسی که در سریال نقش انجی همسر سابقش را داشت ازدواج کرده ‌بود.

بعد از گذشت سال‌ها، دیشب فیلم تازه‌ی پل گراس را تماشا کردم. فیلمی که علاوه بر بازی، برای دومین بار او را روی صندلی کارگردان نشاند و در اکتبر سال 2008 در کانادا اکران شد: پسچندیل Passchendaele.

در طول فیلم اطلاعاتی در اختیار بیننده قرار می‌گیرد که خود من هم چیزی درباره‌ی آن نمی‌دانستم. در 1917، بحبوحه‌ی جنگ جهانی اول، کانادا کشوری نوپا با 8 میلیون نفر جمعیت است. 600هزار تن از مردان کانادایی به جبهه‌های جنگ اعزام می‌شوند و یک‌دهم آنان هرگز به خانه باز نمی‌گردند. پسچندیل، نام نبردی نابرابر است که هدفش آزادسازی شهرکی با 5000 سرنشین بوده. در این نبرد دشوار و پر تلفات، نیروهای کانادایی می‌توانند پسچندیل را آزاد کنند، اما در نهایت در بهار سال آینده دیگر بار پسچندیل سقوط می‌کند. در ابتدای فیلم مایکل دان(پل گراس) که در تیپ دهم ارتش کانادا می‌جنگد با چند تن از هموطنانش در جایی از فرانسه گرفتار نیروهای آلمانی می‌شوند. تمام هموطنانش یکی یکی کشته می‌شوند و او نیز نیروهای آلمانی را با پرتاب نارنجکی از پای در می‌آورد. تنها پسرکی آلمانی با چشمانی به رنگ دریا زنده می‌ماند که قصد تسلیم دارد، اما مایکل در حالیکه هیچ نیازی نبود، او را ناجوانمردانه از پای در می‌آورد. انفجار شدیدی مایکل را به شدت مجروح می‌کند و او به کانادا به بیمارستانی نظامی باز می‌گردد. در آنجا با پرستاری به نام سارا من(کارولین هاورناس) آشنا می‌شود. سارا برادری به نام دیوید(جو دینیکول) دارد که عاشق دختر یکی از مردان سرشناس شهر است و پدر دخترک مدام فقر آنها را تحقیر می کند. خود سارا هم مشکلات شخصی زیادی دارد. پس از بهبودی، مایکل که از نظر روحی بسیار مجروح است و خاطره‌ی چشمان آن پسرک آلمانی رهایش نمی‌کند، ترجیح می‌دهد کاری پشت جبهه بگیرد. او زیر نظر یک افسر عقده‌ای انگلیسی به نام دابسن هیوز(جیم مزون) برای اعزام و ثبت نام نیروها کار می‌کند. مشکلاتی که همشهریان و همسایگان خانواده‌ی من برایشان پدید می‌آورند سبب می‌شود دیوید هم بخواهد به جبهه‌ی جنگ برود. اما مایکل او را رد می‌کند. کمک‌های مایکل، رابطه‌ای عاطفی را بین او و سارا شکل می‌دهد. اما پدر دخترکی که دیوید عاشقش شده، برای آنکه سودای دیوید را از یاد دخترش ببرد با همکاری هیوز ترتیبی می‌دهد که دیوید بدون اطلاع مایکل به جبهه اعزام شود. سارا گمان می‌برد از دیوید رودست خورده و اعزام برادرش را از چشم مایکل می‌بیند…

فیلم “پسچندیل” هر آنچه که باید در یک فیلم جنگی به نمایش درآید را در خود دارد. این فیلم ساده و بی‌ادعای کانادایی با قدرتی بسیار بیشتر از فیلم “استرالیا”ی هالیوودی در ژانر جنگی (البته اگر بشود استرالیا را فیلم جنگی دانست!) حقایق تلخ و سیاهی‌های جنگ را مطرح می کند. صحنه‌های رمانس فیلم که اغلب در میان طبیعت بکر کانادا فیلمبرداری شده، دلپذیر و قابل باور است و مثل خیلی از کارهای هالیوودی لوس و پر زرق و برق نیست. در جای خود، صحنه‌های جنگ سیاه و خشن و پرخون است و بیننده را از آنچه انسان‌ها می‌توانند با هم انجام دهند شرمنده می‌کند. این فیلم که چیزی حدود 5 ماه از اکرانش می‌گذرد، علیرغم شایستگی بسیارش تنها یک نامزدی تا کنون داشته و تنها دلیلش هم آن است که همواره فیلم‌های لوس و سانتیمانتال هالیوود آثار فاخر کشورهای دیگر را تحت‌الشعاع خود قرار داده‌اند. با اینحال، جای امیدی هست که در جشنواره‌های پیش رو این فیلم حق خود را بگیرد.

پل گراس که برای چهارمین بار فیلمنامه‌نویسی و برای دومین بار کارگردانی را تجربه کرده، آینده‌ای روشن پیش رو دارد. او جزو آن دسته کارگردان‌هایی است که مختصر و مفید حرفش را می‌زند و می‌داند که چه می‌خواهد و در این فیلم موفق شده به زیبایی عشق را از میان خون و جنون جنگ بیرون بکشد. جالب است بدانید گراس، علاوه بر همه‌ی اینها، در مقام خواننده چندین آلبوم منتشر کرده و یکی از فعالین حقوق کودکان است. با آنکه اصلاً به نظر نمی‌رسد ماه آینده 50 ساله می‌شود و برخلاف بسیاری از هنرپیشه‌ها زندگی خانوادگی بی حاشیه و سالمی دارد. در آنونس‌های فیلم جمله‌ی زیبایی به چشم می‌خورد که جان کلام فیلم است: “در عشق فقط یک قانون هست…نمیر!”

نبرد پسچندیل در ویکی‌پدیا
عکس هوایی قبل و بعد از نبرد پسچندیل
سایت رسمی فیلم پسچندیل
سایت پل گراس