سرطان روده بزرگ چه علایمی دارد و راه‌های تشخیص و درمان آن کدام‌ها هستند؟

–  سرطان روده بزرگ یا سرطان کولورکتال شایع‌ترین سرطان احشائی است و سومین علت مرگ ناشی از سرطان در مردان و زنان ‌است.

–  میزان بروز سرطان روده بزرگ با افزایش سن افزایش می‌یابد و در 70-60 سالگی به حداکثر می‌رسد.

–  سرطان روده بزرگ شایع و کشنده است؛ ولی معمولاً به آهستگی رشد می‌کند. غربالگری منظم با کولونوسکوپی بیشتر موارد را در مراحل اولیه و قابل‌درمان شناسایی می‌کند.

سبب‌شناسی، همه‌گیری‌شناسی و عوامل خطر سرطان روده بزرگ

–  95% موارد آدنوکارسینوم هستند.

–  به‌ نظر می‌رسد که این سرطان از یک پولیپ نئوپلاستیک ایجاد می‌شود (توالی پولیپ‌‌سرطان)

–  پولیپ‌های پرخطر تمایل دارند که بزرگ‌تر از 2سانتی‌متر به شکل پرزدار و بدون‌پایه باشند.

–  عوامل خطر عبارتند از: سندرم‌های ارثی (مثل سندرم لینچ، پولیپوز، آدنوماتوز فامیلی)، رژیم‌های پرچربی، کولیت‌اولسرو و بیماری کرون در کولون، پرتودرمانی و سابقه یورتروکولوستومی.

–  نقش فیبر غذایی نامعلوم باقی‌مانده است.

–  10-5% از بیماران ضایعات همزمان (2 منطقه سرطانی در کولون به صورت همزمان) و 20% از آن‌ها ضایعات غیرهمزمان دارند (ایجاد سرطان در یک منطقه دیگر از کولون به صورت تأخیری).

–  20-15% از بیماران با بیماری متاستاتیک مراجعه می-کنند.

–  کبد شایع‌ترین محل در متاستازهای دوردست سرطان کولون است.

–  ریه شایع‌ترین محل متاستازهای سرطان راست‌روده است.

–  سرطان راست‌روده در مردان شایع‌تر است، سرطان سمت راست در زنان شایع‌تر است.

علایم و نشانه‌های سرطان روده بزرگ

–  کاهش وزن، خستگی و ضعف

–  تغییر در اجابت مزاج و قطر مدفوع

–  سرطان‌های سمت راست با توده در سمت راست، کم‌خونی فقر آهن، ناراحتی بعد از غذاخوردن و مدفوع مثبت از نظر هم تظاهر می‌کنند.

–  سرطان‌های سمت چپ با اسهال و یبوست متناوب، انسداد و هماتوشزی تظاهر می‌کنند.

–  علائم انسداد ممکن است وجود داشته باشد (مثل تهوع، استفراغ، عدم وجود حرکات روده یا دفع باد از شکم، اتساع شکم).

–  کارسینوم راست‌روده اغلب با توده قابل لمس در معاینه رکتوم و زورپیچ (احساس عدم رضایت از تخلیه رکتوم) تظاهر می‌کند.

–  لنفادنوپاتی کشاله‌ران ممکن است وجود داشته باشد.

تشخیص‌های افتراقی سرطان روده بزرگ

–  تنگی‌های خوش‌خیم
–  پولیپ خوش‌خیم
–  دیورتیکولیت
–  کولیت اولسرو
–  بیماری کرون
–  سرطان لگن
–  بیماری التهابی لگن
–  کولیت ایسکمیک
–  ولولوس

تشخیص سرطان روده بزرگ

–  کم‌خونی فقر آهن یا تست گایاک مثبت مدفوع باید ما را برای ارزیابی از نظر سرطان کولون برانگیزاند.

–  کولونوسکوپی همراه با نمونه‌برداری تشخیصی است و ممکن است امکان برداشتن پولیپ‌ها را نیز فراهم کند.

–  تنقیه باریم ممکن است پولیپ‌ها و سرطان را مشخص کند؛ ولی به اندازه کولونوسکوپی حساسیت ندارد.

–  برای مرحله‌بندی و جست‌وجوی متاستازها سی‌تی‌اسکن ضروری است.

–  برای ارزیابی بیمار از نظر عود باید از نشانگرهای تومور کولون (آنتی‌ژن کارسینوامبریونیک) استفاده ‌شود.

–  بررسی از نظر متاستاز باید شامل تست‌های عملکرد ریه و کلیه و سی‌تی‌اسکن از قفسه صدری، شکم و لگن باشد.

–  غربالگری در همه بیماران بالای 50 سال به صورت سالانه توصیه‌ می‌شود.

–  گزینه‌ای که بیش از همه برای غربالگری توصیه می-شود، کولونوسکوپی به صورت هر 10 سال یکبار است.

–  سایر موارد غربالگری عبارتند از: تست خون مخفی مدفوع به صورت سالانه، سیگموئیدوسکوپی قابل-انعطاف هر 5 سال یک‌باز، تست خون مخفی مدفوع به صورت سالانه همراه با سیگموئیدوسکوپی قابل‌انعطاف هر 5 سال یک‌بار، و تنقیه باریم هر 5 سال یک‌بار

–  بیماران پرخطر یابد در زندگی کولونوسکوپی را زودتر شروع کنند و فواصل آن هم براساس میزان خطر کوت‌ه‌تر باشد.

درمان سرطان روده بزرگ

–  بهترین درمان پیش‌گیری است: پولیپ‌های زودرس را با سیگموئیدسکوپی یا کولونوسکوپی تشخیص دهبد و بردارید.

–  برداشتن به کمک جراحی برای مراحل اولیه سرطان درمانی است مرحلهI و II).

–  برداشتن به کمک جراحی به‌علاوه شیمی‌درمانی تکمیلی (5–فلوئورواوراسیل و لکوورین) برای بعضی از ضایعات مرحله II و ضایعات مرحله III و IV لازم است.

–  اشعه‌درمانی و شیمی‌درمانی اساس درمان سرطان راست‌روده است.

–  برداشتن تومور از طریق رکتوم یک انتخاب برای برخی از ضایعات زودرس راست‌روده است.

–  متاستازهای کبدی ممکن است برداشته شوند، به طریق شیمیایی آمبولیزه گردند یا با انفوزیون شریانی مستقیم داروهای شیمی‌درمانی به شریان کبدی درمان شوند.

پیش‌آگهی و عوارض/سیربالینی سرطان روده بزرگ

–  مرحله‌بندی اولیه به کمک مرحله‌بندی دوک انجام می‌شود؛ هرچند هم‌اکنون از مرحله‌بندی TNM بیشتر از همه استفاده می‌گردد.

–  میزان بقاء 5 ساله سرطان‌های زودرس (مرحله I و II) بالاتر از 70% است.

–  سرطان‌های دیررس میزان بقا کمی دارند (30% برای مرحله III و 5% برای مرحله IV)

–  پیگیری بعد از برداشتن تومور باید شامل کولونوسکوپی یک‌سال بعد از جراحی باشد (3 تا 6 ماه در صورتی که کولونوسکوپی قبل از عمل، کامل انجام نشده باشد). اگر کولونوسکوپی طبیعی بود، کولونوسکوپی بعدی باید طی 2 تا 3 سال انجام شود. فواصل بعدی نباید بیش از 5 سال باشد.

–  کولونوسکوپی به وسیله سی‌تی یک روش امیدوارکننده غربالگری است.