آیا یک دهه جنگ مرورگر ها در سال 2014 پایان می‌یابد؟

بیش از یک دهه است که جنگ چند جبهه‌ای علنی و رسمی میان مرورگرهای وب جریان دارد. اکنون با پایان سال 2014، بررسی ویژگی‌های جدید مرورگرهایی مانند اینترنت اکسپلورر، فایرفاکس، کروم، سافاری و اپرا نشان می‌دهد که این جنگ به پایان خود رسیده است.

روز کریسمس سال 1990 ، کار نوشته شدن مرورگری به نام WorldWideWeb توسط تیم برنرز لی به پایان رسید و روی یک کامپیوتر NeXT اجرا شد، از آن زمان تا کنون ده‌ها مرورگر به دنیا آمده، چند صباحی حیات داشتند و کاربران ازشان استفاده کردند و بعد نسخه‌های جدید جایگزین شدند یا به فراموشی رفتند. در ابتدا فقط اینترنت اکسپلورر حاکم مطلق جهان تار و پودی اینترنت بود. بعد مرورگرهایی مانند نت‌اسکیپ، لی‌نکس، مک‌وب و اپرا نیز رشد کردند اما فاصله آن‌ها با مرورگر محبوب مایکروسافت خیلی زیاد بود(به‌روزرسانی: نت‌اسکیپ قدیمی‌تر از IE است ولی توجه و رشد آن در سال‌های است که IE غالب بود). پادشاهی IE قریب به یک دهه طول کشید تا اینکه در سال 2002 مرورگری به نام فایرفاکس از بنیاد موزیلا وارد این عرصه شده و در فاصله دو الی سه سال به رقیبی جدی و گردن‌کلفتی برای IE بدل شد. جنگ مدرن مرورگرها از سال 2004 شروع شد، هنگامی که فایرفاکس با ویژگی‌های جذاب و کاربرپسندش مرورگر مایکروسافت را به طور کامل به چالش کشید و وضعیت بازار را دگرگون کرد. فایرفاکس به سرعت رشد کرد و از صفر به چندین میلیون کاربر در کمتر از پنج سال رسید. همه‌ی ما آن‌ روزهایی که سایت فایرفاکس شمارنده‌ای برای نشان دادن تعداد دانلودها داشت را فراموش نکردیم. گوگل سال 2008 وارد این جنگ شد و مرورگر کروم را معرفی کرد. کروم در سال 2012 توانست فایرفاکس را پشت سر بگذارد. اکنون، به نظر می‌رسد این جنگ یک دهه‌ای با اتمام سال 2014، به پایان خود رسیده است.

در این یک دهه خیلی چیزها تغییر کرد: دستگاه‌های موبایل بیش‌تر از دستگاه‌های PC هستند و مرورگرهای وب دسکتاپ اهمیت کمتری نسبت به کلاینت‌های وب موبایل و برنامک‌ها دارند. مرورگر وب سافاری اپل و کروم گوگل بازیگران اصلی هستند، فایرفاکس در دوره انتقالی بزرگی به سر می‌برد و مایکروسافت هنوز در حال پرداخت هزینه به خاطر گناهان بزرگ گذشته است. اما در روزهای پایانی سال 2014، این بازیگران در یک وضعیت تثبیت‌شده به سر می‌برند و هریک سهمی از بازار دارند. در ادامه می‌خواهیم گزارشی از وضعیت این مرورگرها بدهیم و ویژگی‌های جدیدشان را نگاهی بیندازیم.

گوگل کروم: در مسیر سلطه بر جهان

همه می‌دانیم که این شرکت غول چقدر حریص است کل سهم بازار را از آن خود کند و سلطان بی‌چون و چرای این حوزه باشد؛ مانند روزگار گذشته‌ای که اینترنت اکسپلورر داشت. البته بدون عملکرد ضعیف و امنیت کابوس‌وار این مرورگر. گوگل از راهکار مستقیمی بهره می‌جوید که مایکروسافت در دهه 1990 آن را به کار گرفت: خدمات رایگان فراگیر (به طور خاص جست‌وجوی گوگل، جی‌میل و یوتیوب). گوگل سعی می‌کند با این خدمات مرورگر کروم خود را به جلو هل بدهد و قابلیت‌هایی بدان اضافه کند که برنامک‌ها (اپلیکیشن‌های) کروم نیاز دارند و طراحی همانند استفاده از اکتیوایکس مایکروسافت برای درگیر کردن برنامک‌ها با مرورگر به کار بگیرد. البته بدون باگ‌های امنیتی وحشتناک. اگر تصویر زیر شما را به یاد «بهترین دیدنی‌ها در اینترنت اکسپلورر 6» می‌اندازد، باید بگوییم تنها نیستید.

به نظر می‌رسد این استراتژی جواب می‌دهد. در حالی که مرورگرهای دیگر با کاهش سهم بازار روبرو هستند و در جاده‌ای تخت و یکنواخت حرکت می‌کنند، کروم به طور آهسته سیر صعودی در افزایش سهم بازار دارد. براساس گزارش موسسه Net Application، کروم در حال حاضر 20.6 درصد بازار دسکتاپ، نوت‌بوک و کامپیوترهای مک را به خود اختصاص داده است. این سهم در شروع سال 2014، فقط 16.4 درصد بود. در StatCounter، که میزان استفاده از مرورگرهای وب را می‌سنجد، کروم بیش از 50 درصد سهم بازار در سال جاری را به خود اختصاص داده است و در حال حاضر برای فعالیت‌های مبتنی بر وب بیشتر از اینترنت اکسپلورر و فایرفاکس جلب توجه می‌کند.

اینترنت اکسپلورر: هنوز قابل احترام نیست!

از هنگامی که مایکروسافت به خاطر مرورگر شاخصش، اینترنت اکسپلورر، مجبور به عذرخواهی شد زمان طولانی نمی‌گذرد. سال 2006 بود که رئیس بخش IE، دین هاچاموویچ اعتراف کرد «ما خراب کردیم». (هاچاموویچ هفته پیش اعلام کرد شرکت مایکروسافت را ترک کرده است. وی از تیم توسعه‌دهنده IE نیز یک سال پیش جدا شد.)

این شرکت به طور قابل ملاحظه‌ای درباره برنامه‌‌هایش برای اینترنت اکسپلورر در ویندوز 10 سکوت کرده است. در واقع، پیش‌نمایش اینترنت اکسپلورر در ویندوز 10 احساسی مانند حفره‌ای آرام و ساکت به دست می‌دهد. شایعات زیادی درباره تغییرات بزرگ روی این مرورگر در فروشگاه برنامک‌های مایکروسافت وجود دارد. در حال حاضر، بزرگ‌ترین مشکل مایکروسافت حفظ سازگاری نسخه‌های قدیمی IE است که با استانداردهای مدرن و جدید هم‌خوانی ندارند. امسال، مایکروسافت اعلام کرد تصمیم دارد دست از پشتیبانی تمامی نسخه‌های قدیمی اینترنت اکسپلورر به غیر از نسخه آخر بردارد. سیاستی که این شرکت را در موضعی برابر با دیگر رقبا قرار می‌دهد ولی متاسفانه اثری روی بازار تا ژانویه سال 2016 ندارد.

در همین حال، اینترنت اکسپلورر هنوز مورد نفرت توسعه‌دهنده‌گان است چون به حق اعتقاد دارند نسخه‌های قدیمی که مورد حمایت مایکروسافت هستند، هکرها را ترغیب می‌کنند دست به خلق حملاتی جدید بزنند. با وجودی که نسخه‌های اخیر اینترنت اکسپلورر به طور قابل ملاحظه‌ای با استانداردهای جدید مطابقت دارند اما هنوز سایت‌هایی یافت می‌شود که به درستی در IE کار نمی‌کنند. چون افرادی که دست به طراحی و ساخت سایت‌های جدید می‌زنند، این سایت‌ها را در کروم و سافاری آزمایش کرده ولی به خودشان زحمت تست در IE را نمی‌دهند.

موزیلا: آینده‌ای نامطمئن

در سه سال گذشته، موزیلا همانند سوارکاری بود که روی گراز نشسته است. چون به یمن قراردادی که با گوگل بست، سالیانه 300 میلیون بابت جست‌وجوهایی که می‌شد، دریافت کرد. این معامله گوگل در ماه نوامبر منقضی شده است. در حالی که این شرکت داشت وارد سراشیبی می‌شد، خبر از همکاری جدید 5 ساله‌ای با جست‌وجو یاهو داد. البته، مدیران این شرکت می‌گویند نظرات‌شان با قدرت در معامله جدید رعایت شده است. با نگاهی به ترازنامه موزیلا، تردید نسبت به آینده این شرکت تشدید می‌شود. به خصوص اینکه موزیلا دست و پای زیادی می‌زند تا مرورگر و سیستم‌عامل فایرفاکس را به حوزه‌های تلفن همراه وارد کند.

2014 سالی درخشان برای فایرفاکس نبود. در مارس، جاناتان نایتینگل، معاون موزیلا علناً از تلاش طولانی‌مدت و گران‌قیمت برای ساخت یک فایرفاکس لمسی برای ارتباط با رابط کاربری مترو ویندوز 8 خبر داد. در همان ماه، یکی از بنیان‌گذاران به نام برندن ایچ مدیرعامل موزیلا شد ولی دو هفته قبل از آن یک کمک مالی جنجال‌برانگیز به موزیلا کرده بود. این دو رخداد سیگنال‌های زیادی به ذهن ارسال می‌کنند: بلافاصله پس از انقضای معامله گوگل، موزیلا به صورت اضطراری در صفحه تبلیغات خود درخواست مشارکت می‌کند. این حرکت موزیلا هیچ مشکلی ندارد ولی تجربه نشان داده است یاهو همیشه همکاری‌هایی پرسود برای خودش سروسامان می‌دهد و خیلی بعید است این همکاری جیب موزیلا را پرپول کند و باعث شود مدیران این شرکت به رؤیاهاشان برسند. به خصوص، پس از خبر غیرمنتظره این شرکت برای ازسرگیری توسعه فایرفاکس برای سیستم‌عامل iOS.

سافاری: مرورگر خانگی اپل

در آغاز، سافاری به این دلیل به سیستم‌عامل مک اضافه شد تا راهی برای خلاص شدن از دست اینترنت اکسپلورر باشد و اپل بتواند مستقل عمل کند. ولی پس از آن یک اتفاق خنده‌دار را شاهد بودیم: هرچقدر دستگاه‌های موبایل و پلتفرم‌های همراه اهمیت بیشتری یافتند، مرورگر سافاری نیز از خواهر/برادرهای بزرگ‌تر خود در سیستم‌عامل iOS پیشی گرفت. اپل در این سال‌ها تعداد بیشتری آی‌فون و آی‌پد نسبت به دستگاه‌هایی مانند مک‌بوک و آی‌مک می‌فروشد و رشد دستگاه‌های موبایل در مقایسه با دستگاه‌های مکینتاش بیشتر است.

سافاری نیز روی دستگاه‌های موبایل نصب شده و به فروش می‌رسد. البته، یک مرورگر جانبی که کروم است در فروشگاه اپ‌استور اپل نیز قرار دارد ولی این شرکت کاربرانش را مجبور به استفاده از رندرینگ سافاری و موتورهای جاوااسکریپت می‌کند تا تسلط کاملی روی تجربه کاربران در استفاده از مرورگرهای وب داشته باشد. همچنین، اپل سافاری را به طور پیش‌فرض پیکربندی کرده که از کوکی‌های ناشناس جلوگیری کند. این کوکی‌ها منبع اصلی ردگیری‌ها هستند. این ترفند هوشمندانه اپل، حریم خصوصی را افزایش می‌دهد و این چیزی نیست که کسی بدش بیاید.

اپرا: حلق‌آویز

امسال، تجربه استفاده چندین ماهه از این مرورگر به عنوان پیش‌فرض سیستم‌عامل دسکتاپ، بسیار بد بود و یک آزمایش کاملاً ناموفق محسوب شد. هدف از این آزمایش دست یافتن به یک جایگزین مستقل براساس موتور رندرینگ Webkit بود. برخی از ویژگی‌های جدید اپرا مانند توانایی همگام‌سازی بوک‌مارک‌ها و رمزهای عبور حفظ شدند ولی بسیاری از قابلیت‌ها هم محو شدند. از همه مهم‌تر، برخی از سایت‌هایی که برای باز شدن در کروم و سافاری طراحی شده بودند در اپرا به مشکل برخورده و شکست خوردند. تجربه استفاده از این مرورگر نشان می‌دهد که اپرا بدتر از اینترنت اکسپلورر 11 است. برای مثال، صفحات بازدید سایت ZDNet در اپرا به خوبی اجرا نمی‌شوند و تقریباً سیستم جدید پیام‌گذاری این سایت غیرقابل استفاده است. در این شرایط شما مجبور هستید استفاده از مرورگر را متوقف کنید یا سراغ این صفحات ناسازگار نروید. یعنی باید تصمیم‌گیری کنید و دست به انتخاب بزنید.

منبع (+)