پنج درس بزرگ از تلگرام

محمدمهدی ساکنی – شاید پیشرفت های اخیر نرم افزار تلگرام برای شما هم جالب بوده باشد. به تازگی در آخرین نسخه تلگرام (نسخه ۳.۰) تغییراتی به خصوص در بخش بات ها ایجاد شده که باعث شگفت کاربران و رقبا شده است. فارغ از رشد نمایی و سریع کاربران ایرانیِ تلگرام در چند ماه اخیر و حرف و حدیث های بعضا غیرتخصصی مبنی بر مالک این شبکه و یا جاسوس تلقی کردن این نرم افزار قدرتمند، پیشرفت سریع و محیرالعقول این ابزار ارتباطی-اجتماعی بسیار قابل تأمل است. تلگرام آنچنان رقبای خود از قبیل واتساپ، وایبر و لاین را مقهور ساخته که آنان چاره ای جز ایستادن و نظاره ی انگشت بر لبِ حرکت مقتدرانه رقیب ندارند. آیا ما هم باید سرمست و گیجِ‌ این دست تحولات باشیم یا اینکه لااقل از این تجربه های موفق، برای استارتاپ های خودمان درس بگیریم؟ در ادامه به پنج درس بزرگ از پیشرفت ها و موفقیت های این نرم افزار روسی اشاره خواهم کرد:

۱- تلگرام از یک شبکه ارتباطی تا یک شبکه اجتماعی؛ تغییر نرم ماهیت

در نسخه های اخیر تلگرام شاهد تغییر ماهیت این شبکه ارتباطی هستیم. تغییری نرم و هوشمندانه. آنچنان که کاربردهای این نرم افزار به مرور وسیع تر و فراتر از یک نرم افزار پیام رسان می گردد. کم کم شاهد آن هستیم که با افزودن امکانات جدید در نسخه های جدید، با زیرکی هرچه تمام تر این شبکه ارتباطی به یک شبکه اجتماعی تبدیل می شود. این تغییرات آهسته و تدریجی به گونه ای رقم می خورد که کاربران این اپلیکیشن نیز این تغییرات را همراهی می کنند. توسعه پایدار، مستمر و تدریجی رازِ همراه کردن کاربران و مشتریان حتی در صورت تغییر ماهیت محصول است. چرا که کاربران نیز به تدریج نیاز های جدید خود را کشف می کنند و در بزنگاهِ احساس نیاز به خدمت جدید، پاسخی از سرویس دهنده دریافت می کنند که این بسیار مطلوب است و به محبوبیت محصول کمک می کند. کاری که به خوبی تیم پروژه تلگرام از عهده آن برآمده اند.

۲- کارآفرینی اجتماعی در تلگرام

نکته جالب تر اینجاست که این تغییر و تحولات تدریجی، با استفاده از برنامه نویسان علاقمند در سرتاسر دنیا و بصورت کاملا داوطلبانه رخ می دهد. تلگرام با استفاده بجا از مفهوم کارآفرینی اجتماعی و با بکارگیری هوشمندانه تخصص های اجتماع مورد نظرش، محصول خود را تکمیل می کند. این مفهوم در تکمیل و تکثیرِ یکباره استیکرهای تلگرام بیشتر مشهود است. ایجاد پلتفرم ربات ها که به سادگی برای برنامه نویسان، فعالان و علاقمندان حوزه آی تی قابل بکارگیری و توسعه است، شاید بهترین راهکار برای رسیدن به هدف باشد. استفاده از ظرفیت و استعداد برنامه نویسان، گرافیست ها و دیگر تخصص ها در سرتاسر دنیا، تنها با ایجاد بستری هوشمندانه.

شاید این بزرگترین درسی باشد که استارتاپ های ایرانی باید از تیم تلگرام بگیرند.

۳- تعیین گام ها و تولید محصول اولیه

از دیگر درس هایی که می شود از پیشرفت قدم به قدم ولی پیوسته تلگرام گرفت، فازبندی مناسب و توسعه گام به گام محصول است. یکسال پیش تلگرام یک نرم افزار پیام رسان خوب با امکانات قابل قبول بود. ولی در آینده نزدیک شاهد تحولات بنیادین در ماهیت و کاربردهای این شبکه خواهیم بود. و همگان تأئید می کنند که تلگرام در هر مرحله کاربردی که ادعا می کرد را خوب انجام می داد. خیلی بعید است که بدون برنامه ریزی و هدف گذاری بلندمدت و تعیین مایل‌استون ها، مدیران محصول تلگرام این موفقیت ها را به دست آورده باشند. همیشه سنگ های بزرگ نشانه نزدن است اما با برداشتن و پرتاب سنگ های کوچکتر آمادگی مان برای سنگ های بزرگتر بیشتر می شود. بازخوردها و تجربه هایی به دست خواهیم آورد که در تکمیل محصول نهایی به کمکمان خواهد آمد. چه اصراری است که از همان ابتدا کامل ترین محصول تولید شود؟

۴- بستر های آزاد و محک ظرفیت ها!

از دیگر درس هایی که از پروژه تلگرام می توان گرفت؛ ظرفیت های متفاوتی است که خود را در بسترهای آزاد و البته پنهان نشان می دهد، تولید و انتشار استیکرهای غیراخلاقی شاهد این مدعاست.
با عمومی و در دسترس بودن API های تلگرام، برای برنامه نویسان بستر بسیارخوبی برای توسعه ایجاد شده است اما در مقابل ربات های آزاردهنده ای هم ظهور خواهند کرد که علاوه بر برهم زدن نظم گروه ها، حریم خصوصی افراد را دچار خدشه خواهند کرد. شاید در بسیاری از کشورها صاحبان استارتاپ ها به کاربران کاملا اطمینان می کنند ولی شاید برای ایران این هنوز زود باشد. کما اینکه زمزمه هایی مبنی بر فیل..تر شدن این اپلیکیشن در ایران به گوش می رسد یا در بعضی مواقع اختلال هایی در اتصال به شبکه دیده می شود!

۵- ازدواج هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء:

انقلاب بات ها در تلگرام، نوید رشد و دستیابی زودهنگام بشر به اتصال هوشمندانه اشیاء به اینترنت را می دهد. هر چند هنوز کامندها (دستور ها) بسیار محدود هستند اما دیری نمی پاید که خیلی از کاربردها به سادگی در دسترس اشیاء قرار می گیرند. هرچند در مقابل این پیشرفت ها، نظارت های بشر دوستانه برای جهت دهی رشد این فناوری ها ضروری تر به نظر می آید ولی دانشمندان انسان گرا بسیار خوشبین به عاقبت رشد هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء هستند. این واقعه بزودی رخ خواهد داد؛ امیدوارم مواجهه انفعالی با تحولات تکنولوژی دوباره کشتی چوبی مان را طوفان زده نکند!

به نظر شما چه درس های دیگری می توان از پروژه تلگرام گرفت؟

محمدمهدی ساکنی

Sakeni@jaazebeh.com