آیا نگاه کردن قطاری سریال‌ها برای سلامت ما زیان‌آور است؟

از دیروز فصل جدید سریال House of Cards شروع شده است. نمی‌توانم خوشحالی‌ام را از اینکه دوباره می‌توانم این سریال خوب را تماشا کنم پنهان کنم. درست به همین خاطر بود که دیروز ۵ قسمت و امروز هم ۵ قسمت از سریال را برای دانلود گذاشتم و فکر کنم خیلی زود، هر ۱۳ قسمت این سریال را پشت سر هم تماشا کنم. واقعا مقاومت در برابر بازی‌های محشر کوین اسپیسی و رابین رایت در نقس فرانک آندروود و کلیر آندروود، دشوار است.

اما گاردین به همین مناسبت در مقاله‌ای به نقد تماشای قطاری و پشت سر هم سریال‌ها نشسته است.

در این سال‌ها اوج گرفتن سرویس‌های پخش ویدئوی جاری مثل Netflix و Hulu که اجازه می‌دهند، بدون وقفه، یک‌باره یک فصل جدید سریال را تماشا کنید، باعث شده که عده‌ای درنگ کنند و در مورد مضرات تماشای افراطی سریال‌ها هشدار بدهند.

در ایران ما، با اینکه خبری از استفاده همگانی از سرویس‌های اینچنینی نیست، ولی به خاطر اینکه شمار زیادی از ایرانی‌ها از طریق تهیه پک DVDها یک سیزن و گاهی همه سیزن‌های سریال‌ها محبوب را می‌بینند، این مسئله شاید حتی از شهروندان کشورهای غربی هم بارزتر باشد.

نظر شما در مورد تماشای قطاری سریال‌ها چیست؟

بیایید ابتدا اصلا مسئله را نظر درک بهتر و لذت بردن خاص از سریال بررسی کنیم.

سریال گیم آو ترونز را در نظر بگیرید، این سریال آنقدر داستان مهیج و شخصیت‌های متعدد دارد که به گمان خیلی‌ها، تا ما اپیزودی را دانلود می‌کنیم و در انتهای اپیزود، تازه گرم می‌شویم و در کشاکش شخصیت‌ها و چالش‌هایشان قرار می‌گیریم، آن اپیزود تمام می‌شود و ما می‌مانیم و انتظار یک هفته‌ای.

پس ما دسته‌ای از سریال‌ها را داریم که به سبب داستان پیچیده و تعدد شخصیت، نیاز به تماشای بیش از یک اپیزود در هر جلسه تماشا را در ما برمی‌انگیزند.

سریال‌هایی را هم داریم که داستانشان ساده‌تر است، اما داستانشان مهیج است، مثلا فرار از زندان یا پریزن بریک، لاست و ۲۴. باز هم این سریال‌ها ما را اغوال می‌کنند که پشت سر هم تماشایشان کنیم.

دسته سوم سریال‌ها، سریال‌هایی هستند که داستان پیچیده ندارند، مهیج هم نیستند، اما چون حال خوشی در ما ایجاد می‌کنند و مود ما را بهتر می‌کنند، ما نمی‌توانیم در مقابل تماشای قطاری آنها ایستادگی کنیم، مثل سریال دوستان یا فرندز.

اگر سریالی در هیچ یک از این دسته‌ها قرار نگیرد، به باور من تا حد زیادی می‌شود با روند کندتری تماشایش کرد.

یکی از نقدهایی که به تماشای قطاری سریال‌ها وارد می‌شود، توسط دسته‌ای از دوستان است که اعتقاد دارند که اصولا سریال‌ها برای تماشای مقطع درست می‌شوند و ما با تماشای پشت سر هم آنها، روندی بر خلاف نظر کارگردان و عوامل تهیه آن را در پیش می‌گیریم.

اما نقد اساسی‌تر، در حوزه سلامت بدنی و روانی و مدیریت وقت ارزشمند ماست. یعنی همان زاویه دیدی که گاردین از آن به قضیه نگریسته است:

آمریکایی‌ها در بیشتر زمان وقت فراغت خود، تلویزیون تماشا می‌کنند. هر آمریکای در هر روز ۲ ساعت و ۴۹ دقیقه تلویزیون تماشا می‌کند که معادل حدود نیمی از کل وقت آزاد هر شخص می‌شود.

اما همان طور که گفتیم شیوه تماشای تلویزیون، از حالت سنتی خود به درآمده است و به سوی استفاده از سرویس‌های پخش جاری بر اساس نیاز یا on-demand streaming services تمایل پیدا کرده است.

بر اساس نظرسنجی‌ای که در سال ۲۰۱۳ توسط نت‌فلیکس انجام شد، مشخص شد که ۷۳ درصد افراد عادت به تماشای قطاری سریال‌ها را یک رفتار قابل قبول اجتماعی می‌پندارند و در سال ۲۰۱۵ نظرسنجی مشابهی توسط TiVo مشخص کرد که بین سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۵، نگرش منفی به تماشای قطاری سریال‌ها، کاهش پیدا کرده است و ۹۲ درصد افراد مورد مصاحبه ادعا کردند که زمانی، یک سریال را به صورت قطاری تماشا کرده‌اند.

اما تماشای قطاری سریال‌ها می‌تواند مشکلاتی برای سلامت ما در برداشته باشد:

کاهش تحرک، چاقی و دیابت. اثرات روانی این پدیده شاید قابل توجه‌تر باشند: اصولا اشخاصی که مبادرت به تماشای قطاری می‌کنند، گاهی درنگ می‌کنند و احساس تنهایی و افسردگی می‌کنند. آنها حس می‌کنند که فاقد آن قدرت مثبت روحی خاص برای نظارت بر رفتار خود هستند و رفتار خود را کاری اعتیادآور می‌پندارند.

اما در پژوهشی که خود گاردین ترتیب داد، ۴۰۶ شهروند بالغ آمریکای شمالی انتخاب شدند و از آنها خواسته شد که عادات تماشا، وضعیت سلامت روانی و نظر رفقایشان را در مورد کار خود را گزارش بدهند.

بر این اساس، بیشتر افراد اعتقاد داشتند که تعریف تماشای قطاری صرف ۲ تا ۵ ساعت در روز برای تماشای سریال‌هاست و ۳۵ درصد افراد هم تأیید کردند که خودشان جزو دسته مشاهده‌کننده افراطی هستند.

جالب بود که آنهایی که خودشان را معتاد به تلویزیون معرفی کردند، میزان بیشتری از استرش، اضطراب و افسردگی را هم گزارش کردند.

البته باید همین جا تأکید کنیم که هنوز ما نمی‌توانیم، با قاطعیت حکم بدهیم که تماشای قطاری سریال می‌تواند منجر به حالات روحی فوق باشد و یک رابطه علت معلولی بتراشیم، چرا که ممکن است بین تماشای قطاری و حالات افسردگی و اضطراب، تنها یک همراهی وجود داشته باشد، به بیان دیگر این تنهایی و نابسمانی و افسردگی است که افراد را ناگزیر می‌کند با کاری، این حالات را فراموش کنند.

به علاوه باید جو رسانه‌ای را هم در نظر بگیریم، در این تحقیق ۸۵ درصد افراد اظهار کردند که به آگهی یا مقاله‌‌ای برخورده‌اند که آنها را تشویق به تماشای قطاری کرده است.