ژانگ هنگ که بود؟ زندگینامه ژانگ هنگ
۷۸ – ۱۳۹ میلادی
گاه‌شماری
* ژانگ هنگ در سال ۷۸ میلادی در نان یانگ چین متولد شد
* در سال ۱۲۳ میلادی تقویم را تصحیح و آن را به ترتیب فصول مرتب کرد. در ۱۳۲ میلادی نخستین دستگاه زلزله‌نگار را به منظور اندازه‌گیری زمین‌لرزه اختراع کرد
* در سال ۱۳۸ میلادی دستگاه ژانگ هنگ محل زلزله‌ای را در فاصله ۵۰۰ کیلومتری ثبت کرد.
اغلب کشفیات و اختراعات صورت گرفته در فرهنگ‌های دیگر در قرون گذشته به علوم غربی نسبت داده شده است. این امر می‌تواند به فقدان منابع موثق، دشواری تشخیص حقیقت از افسانه، و مشکلات مربوط دانستن یک یافته به یک فرد و یا گروه و یا غالباً به غفلت محض مربوط شود. چنین بهانه‌هایی برای آثار ژانگ هنگ وجود ندارد که زندگی و دستاوردهایش به خوبی ثبت شده‌اند و مهمترین اختراع او در ۱۷۰۰ سال قبل از روی اختراع چیزی مشابه آن توسط دانشمندان اروپایی ساخته شده بود.
مطالعه زمین
ژانگ محقق چینی از سلسله هان شرقی، به اصول بسیاری در زمینه ستاره‌شناسی، ریاضیات و ادبیات مسلط بود. اگرچه بزرگترین دستاورد او در جغرافیا از یکی از وظایف منسوب به او در زمینه کاری‌اش، به عنوان مورخ سلطنتی، الهام گرفته شده است. در چین مرتباً زمین‌لرزه مصیبت به بار می‌آورد و ژانگ به عنوان بخشی از وظیفه‌اش ملزم به ثبت زمان و مکان وقوع آنها بود. به جای این که ژانگ خرافات مرسوم را پذیرفته باشد که زلزله‌ها را مجازاتی از سوی خداوندگان خشمگین به حساب می‌آوردند، باور داشت که اگر از دستاوردهای علمی به منظور ثبت اطلاعاتی در مورد لرزش‌ها استفاده کند، سلسله هان برای پیش‌بینی، آمادگی و رسیدگی به آنها بهتر مجهز می‌شود. وی برای رسیدن به این هدف، نخستین دستگاه زلزله‌نگار دنیا را اختراع کرد، اختراعی که خودش آن را «دی دونگ یی» و یا «ابزار حرکت زمین» نامید.
ابزار حرکت زمین
این دستگاه زلزله‌نگار بسیار بزرگ بوده و قطر آن به ۲ متر می‌رسید و از برنز ساخته شده بود. ۸ میله مسی نازک به یک استوانه مرکزی در یک سمت متصل بوده و در طرف دیگر آنها سرهای اژدها قرار داشت. این سرها به ۸ جهت جغرافیایی اصلی در یک قطب‌نما (شمال، شمال شرق، شرق، جنوب شرقی،…) اشاره می‌کرده و در دهان هر کدام یک گوی مسی قرار داشت. در زیر هر اژدها یک قورباغه مسی با دهان باز قرار گرفته بود. هنگامی که یک لرزش رخ می‌داد گوی مسی از دهان اژدهای نزدیک به جهتی جغرافیایی که در آن زلزله رخ داده بود به سمت دهان قورباغه می‌افتاد و سپس زنگی به صدا در می‌آمد که ساکنین کاخ را آگاه می‌کرد. بنابر یکی از حکایت‌های نقل شده، در سال ۱۳۸ میلادی یک گوی مسی در جهت جغرافیایی غرب افتاد. ژانگ یافته‌اش را به اطلاع امپراتور رساند ولی برای دو روز هیچ اتفاق غیرعادی رخ نداده و هیچ گزارشی از فعالیت زمین در هیچ‌جا ثبت نشد. منتقدان در مورد اعتبار دستگاه ژانگ تردید کردند. گرچه نهایتاً پیک‌های سوار بر اسب از راه رسیدند و از یک زمین‌لرزه شدید در فاصله ۵۰۰ کیلومتری در جهت غرب خبر آوردند. آنگاه حقانیت ژانگ به اثبات رسید.
مشاهده ستارگان
ژانگ که به عنوان فردی با توانایی‌های زیاد در تمرکز مشهور بود، می‌توانست قابلیت‌های خود را نیز در حد مطلوبی در ستاره‌شناسی به کار برد. وی از طریق مشاهداتش به درستی نتیجه گرفت که خورشید دلیل تابش ماه و کسوف حاصل افتادن سایه زمین بر سطح ماه است. او نقشه آسمان شب را با جزئیات زیادی ترسیم کرد که شامل ۲۵۰۰ ستاره کاملاً درخشان در ۱۲۴ صورت فلکی بود و ۳۲۰ تا از آنها نام‌گذاری شده است. وی به طور کلی با در نظر گرفتن ستارگان خیلی کوچک تعداد کل ستاره‌ها را ۱۱۵۲۰ برآورد کرده است. ژانگ تعدادی کتاب در زمینه ستاره‌شناسی نوشته که معروف‌ترین آنها Lin Xian است. وی در کتاب دیگری با عنوان هون-ای-چو برداشت خود را از جهان هستی و موضع زمین در آن ارائه کرده. او نوشت: «آسمان مانند تخم مرغ و مانند یک ساچمه توپ جنگی گرد است. زمین مانند زرده تخم مرغی است که به تنهایی در مرکز قرار گرفته، آسمان بزرگ بوده و زمین کوچک است.» سپس ژانگ هنگ همچون پیشینیان یونانی خود اعتقاد پیدا کرد که زمین کروی است و در مرکز جهان هستی قرار دارد. این موضوع باعث شد تا وی احتمالاً نخستین مدل سه بعدی کیهان را ارائه داد: یک مدار آسمانی برنزی که با نیروی آب می‌چرخید. در این مدل نشان داده می‌شد که
در هر سال که یک دوره کامل طی شده، چگونه موقعیت ستارگان تغییر کرده است.
دستاوردهای بیشتر
ژانگ فعالیت‌های دیگری نیز می‌کرده که آثار ماندگاری داشتند. او شکل قبلی عدد π را از ۳ که شکل قدیمی مورد استفاده توسط چینی‌ها بود به ۳.۱۶۲ اصلاح کرد و به این ترتیب به عدد ۳.۱۴۲ امروزی نزدیک‌تر است. همچنین ژانگ محاسباتی در ارتباط با زمان انجام داد که به طور چشم‌گیری تقویم چینی را در سال ۱۲۳ میلادی به منظور هماهنگی آن با فصول اصلاح کرد. دستگاه زلزله‌نگار ژانگ را دنیا به عنوان ابزاری جلوتر از زمان خود شناخته است. تا امروز هیچ‌کس قادر به تولید مجدد آن نبوده است. او اولین مسافت‌سنج دقیق را ساخت. وی را یکی از ۴ نقاش بزرگ عصر خود می‌شناسند. همچنین ژانگ بیش از ۲۰ اثر ادبی مشهور از خود به جای نهاده است.
ژانگ نخستین دستگاه زلزله‌نگار دنیا را اختراع کرد و نام آن را دی دونگ یی یا ابزار حرکت زمین نامید
