ارزیابی و تشخیص بیماری آسم
تشخیص آسم مستلزم اثبات بیش فعالی (hyperactivity) و برگشتپذیری انسداد راههای هوایی در مقابل جریان هوا میباشد. شرح حال ممکن است برای این ارزیابی کافی باشد چون بیشتر بیماران از حملات مکرر اما قابل برگشت خسخس شکایت دارند. در صورت وجود محدودیت جریان هوا میتوان آن را به سادگی توسط اسپیرومتری تشخیص داد. با این حال چون آسم دورهای است ممکن است بیماران علائم را زمانی بروز دهند که قابل مستند ساختن نباشد. بسته به شرایط ممکن است انجام آزمون افزایش واکنشدهی راههای هوایی با چالش تحریک برونش (bronchoprovocation) ضرورت یابد.
یک محرک با خاصیت تنگ کنندگی برونش به راههای هوایی بیمار وارد میگردد: از این میان هیستامین، متاکولین و هوای سرد از جمله شایعترین متحرکهای مورد استفاده هستند. چون متاکولین که یک شکل صناعی استیل کولین است عوارض جانبی سیستمیک کمتری نسبت به هیستامین دارد عموماً ترجیح داده میشود. میتوان از ورزش نیز جهت آغاز یک حمله استفاده کرد. گرچه بیشتر بیماران بدون در نظر گرفتن ابتلا به آسم ممکن است درجاتی از محدودیت جریان هوا در حین انجام آزمون تحریک برونش را نشان دهند، اما تشخیص بستگی به مقدار تحریک مورد نیاز برای برانگیختن این اثر دارد؛ افراد مبتلا به آسم در دوزهای بسیار کمتری نسبت به افرادی که مبتلا نیستند دچار محدودیت جریان هوا میگردند. در مورد متاکولین غلظتی که برای ایجاد ۲۰ درصد کاهش FEV1 از میزان پایه مورد نیاز است گزارش میشود. گرچه یک آزمون مثبت چالش تحریک برونش به تنهایی برای آسم تشخیصی نمیباشد اما نتیجهٔ منفی آن عموماً برای رد تشخیص آسم کمک کننده است.
اندازهگیری حجمهای ریوی ممکن است در حین بیماری فعال نشان دهندهٔ پر هوایی باشد اما DLCO به طور بارز طبیعی است زیرا آسم بیماری راههای هوایی است و باعث تخریب حبابچه نمیشود. کاهش DLCO ممکن است ناشی از مخدوش شدن (artifact) اندازهگیری باشد که نسبت به توزیع گاز بسیار حساس است (مثل مواردی که انسداد راه هوایی با توپیموکوسی رخ میدهد). در چنین شرایطی اگر DLCO بر اساس توزیع حجم گاز تصحیح گردد مقدار آن طبیعی خواهد شد. حین تشدید حاد آسم، گازهای خون شریانی در تعیین وضعیت تبادل گاز مفید میباشند. در صورتی که نگرانی از بابت عفونت ریوی وجود داشته باشد باید عکس سینه درخواست شود. ارتشاحهای گذرا یا مهاجر در عکس سینه بیمار مبتلا به آسم دشوار، باید احتمال اسپرژیلوز حساسیتی را مطرح سازد. آزمایشات خونی در مبتلایان به آسم ممکن است نشان دهندهٔ افزایش ائوزینوفیلهای خون و سطوح IgE باشد. آزمایشات پوستی ممکن است در شناسایی آنتیژنها که ممکن است حملات آسم را رد یک بیمار به خصوص تسریع کند مفید باشد.
مطالعات تشخیصی در آسم | |
آزمونهای رایج عملکرد ریوی | کاهش FEV1؛ پرهوایی؛ بهبود با گشاد کنندههای بروتش |
آزمونهای اختصاصی عملکرد ریه | |
آزمون چالش متاکولین یا هوای سرد | بر وجود افزایش واکنشدهی غیر اختصاصی برونش دلالت دارد؛ انقباض برونشدر آسم با دوزهای پایینتر رخ میدهد |
چالش با عوامل اختصاصی: شغلی، داروها | گهگاه انجام میشود |
عکس سینه | ارتشاحهای گذرا و بروتشکتازی مرکزی در ABPA |
آزمایشات پوستی | آتوپی را نشان میدهد؛ جز در تست خراش پوستی با آنتیژن آسپرژیلوسفومیگاتوس که در ABPA مثبت میشود ارزش اندکی دارد |
آزمایشات خونی | معمولاً ائوزینوفیلها و IgE در آتوپی افزایش مییابند؛ ممکن است سطح آنها در ABPA بسیار بالا باشد؛ آنتی بادیهای رسوب دهندهٔ آسپرژیلوس در اکثر بیماران مبتلا به ABPA افزایشمییابد ولی نه در همهٔ آنها |
ABPA = آسپرژیلوس برونشی – ریوی حساسیتی، FEV = حجم بازدمی با فشار در یک ثانیه؛= lgE ایمونوگلبولین E. |