ظرفیت انتشار ریه چطور اندازه گرفته میشود و در تشخیص بیماریهای ریه چه جایگاهی دارد؟
انتشار اکسیژن از حبابچه به درون مویرگ را میتوان با اندازهگیری ظرفیت انتشار منواکسید کربن ارزیابی کرد برای محاسبهٔ ظرفیت انتشار اکسیژن، نیاز به دانستن حجم حبابچه و فشار نسبی اکسیژن در حبابچه و مویرگ ریوی میباشد. چون اندازهگیری فشار اکسیژن خون مویرگ ریوی عملی نیست بجای اکسیژن از منواکسید کربن برای ارزیابی ظرفیت انتشار استفاده میشود. منواکسید کربن کاملاً مشابه اکسیژن از خلال غشای حبابچهای – مویرگی انتشار مییابد. با این تفاوت که منواکسید کربن از مزیت اتصال کامل به هموگلوبین بهرهمند است. به همین سبب فشار نسبی منواکسید کربن در خون وریدی ریه قابل صرف نظر میباشد. سپس، ظرفیت انتشار منواکسید کربن (DLCO) به شکل سرعت ناپدید شدن منواکسید کربن از حبابچه اندازهگیری شده و به عنوان جایگزین ظرفیت انتشار اکسیژن به کار میرود.
این اندازهگیری یک ارزیابی کلی از تبادل گاز به دست میدهد و به عواملی از جمله مساحت ریه، قابلیتهای فیزیکی گاز، خونرسانی نواحی تهویه شده، غلظت هموگلوبین، و ضخامت غشای حبابچهای – مویرگی بستگی دارد.
به همین سبب، غیر طبیعی شدن DLCO ممکن است فقط نشان دهندهٔ اختلال غشای حبابچهای – مویرگی نباشد بلکه با کاهش مساحت ریه (پنومونکتومی)، کاهش خونرسانی (آمبولی ریه)، یا تهویهٔ نامناسب واحدهای حبابچهای نیز مربوط باشد.
افزایش DLCO ممکن است با احتقان گردش خون ریوی توسط گویچههای سرخ یا پلیسیتمی مرتبط باشد.
کاهش DLCO ممکن است در بیماریهای بینابینی ریه که غشای حبابچهای – مویرگی را تغییر میدهند یا بیماریهایی نظیر آمفیزم که تیغههای حبابچهای و مویرگی را منهدم میسازند دیده شود. کم خونی DLCO را کاهش میدهد. اکثر آزمایشگاهها، ظرفیت انتشار را نسبت به ] غلظت] هموگلوبین تصحیح میکنند.