چگونه گوش صداهای مختلف را تشخیص میدهد؟
گوش عضو شنوایی است. این عضو طوری ساختهشده است که امواج صوتی را جمع آوری کرده و این امواج عصب شنوایی را تحریک میکنند. عصب شنوایی تحریکات را به مرکز شنوایی در مغز منتقل میکند و این مرکز تحریکات شنوایی را بهصورت صدا درک میکند. تشخیص صدا در مرکز شنوایی به علت تکرار صدا از بدو تولد و درنتیجه تجربه های مکرر برای شخص فراهم میشود.
ازنظر ساختمانی گوش به سه قسمت: گوشخارجی، گوشمیانی و گوش داخلی تقسیم میشود. در حقیقت امواج صوتی ارتعاشات هوا هستند که به شکل امواج صوتی به گوش میرسند. گوش خارجی به دلیل داشتن سطح بزرگ قادر به دریافت تعداد زیادی از این امواج صوتی میباشد.
گوش خارجی شامل دو قسمت است: لاله گوش و مجرای گوش خارجی لاله گوش در انسان دارای چند عضله است که چون مورد استفاده قرار نگرفتهاند رشد زیادی پیدا نکردهاند. مجرای گوش خارجی طول کمی در حدود ۴ سانتیمتر دارد و مسیر آن مستقیم نبوده و دارای قوس است. این مجرای قوس دار برای شنیدن بسیار اهمیت دارد. مجرای گوش خارجی دارای مو و غددی است که ماده مومی شکل بنام «واکسن» ترشح میکنند. مو و ترشحات غدد از ورود اجسام خارجی مثل گردو غبار به قسمت عمیق گوش جلوگیری میکنند.
گوش میانی: حفره کوچکی است که توسط پرده ای بنام پرده صماخ از گوش خارجی جدا میشود. از طرف دیگر با کمک دو پنجره بنام پنجره بیضی و پنجره حلزونی به گوش داخلی مربوط میشود. در گوش میانی سه استخوان بنامهای چکشی، سندانی و رکابی وجود دارد. وقتی امواج صوتی به گوش خارجی برخورد میکنند، این امواج توسط مجرای گوش خارجی به پرده صماخ برخورد نموده و سبب ارتعاش آن میشوند. استخوانهای موجود در گوش میانی نیز در اثر ارتعاشات صوتی منتقله از پرده صماخ، مرتعش شده و بنوبه خود این ارتعاشات را به گوش داخلی میرسانند.
گوش میانی توسط مجرایی بنام شیپور استاش به حلق متصل میشود و هوا توسط این مجرا از حلق به گوش میانی وارد میشود. ازاینرو این حفره گوش میانی از هوا پر شده است. به دلیل ارتباط بین گوش میانی و حلق توسط این مجرا، ممکن است برخی از عفونتهای موجود در دستگاه تنفس بهراحتی از طریق این مجرا به گوش میانی سرایت کنند و سبب التهاب مخاط آن گردند.
گوش داخلی: حفره پیچیدهای است که از سه قسمت دهلیز، مجاری نیم دایره و حلزون تشکیلشده است. حلزون لوله مارپیچی شبیه صدف حلزون است و عضو شنوایی در آن قرار دارد. بدین ترتیب که در درون مجرای حلزون سلولهای شنوایی خاصی بنام سلولهای مویی قرار دارند که در قسمت سطحی خود دارای مژه های ثابت هستند و انتهای عصب شنوایی به آنها ختم میشود. ارتعاشات وارد شده از طریق گوش میانی به این سلولهای مویی میرسند و درنتیجه سبب تحریک اعصاب شنوایی میشوند. این اعصاب تحریکات را به مرکز شنوایی در مغز منتقل میکنند. در این مرکز تحریکات مزبور بررسی و تفسیر شده و کیفیت آنها همانگونه که هست درک میشود.
بهوسیله مجاری نیم دایره که در گوش میانی قرار دارند انسان قادر است موقعیت خود در فضا را حس کند. زمانی که ما موقعیت و وضع خود را تغیر میدهیم مایعات داخل این مجاری به حرکت در آمده و روی اعصابی که به آنها منتهی میشوند فشار وارد میسازند. ازاینرو اگر چشمان ما بسته باشد و کسی موقعیت ما را تغییر دهد میتوانیم آن را حس کنیم. قدرت درک و حس موقعیت بدن برای حفظ تعادل اهمیت اساسی دارد.
ناشنوایی در انسان ممکن است مادرزادی بوده و یا توسط بعضی از بیماریها و یا تصادفات بعد از تولد ایجادشده باشد. ناشنوایی مادرزادی میتواند در اثر عوامل متعددی ایجاد شود. برای مثال اگر زن بارداری در سه ماهه اول حاملگی مبتلابه بیماری سرخجه شود، نوزاد متولد شده ممکن است ناشنوا باشد. ناشنوایی ممکن است بعد از تولد نیز اتفاق افتد، مثلاً ممکن است عصب داخلی گوش بر اثر زخم یا جراحت و یا صداهای خیلی شدید پاره شود که درنتیجه توانایی شنوایی از دست میرود.