معرفی کتاب « مسابقه فضایی »، نوشته ناتان آسنگ

پیشگفتار

جرقه‌های مسابقه فضایی

سفر فضایی در آغاز پرواز تخیل آرزومند بود. طی قرن‌های متمادی افراد زیادی در آسمان شب به ماه، این دایره تابان، نگاه کرده‌اند و با خود خیال کرده‌اند که سفر به چنین جایی چگونه خواهد بود. حدود ۱۸۵۰ سال پیش، فردی یونانی به نام لوکیان اولین روایت تخیلی از سفر به جهانی دیگر را نوشت. در قرن‌های پس از آن سفر به ماه و سایر سیاره‌ها همچنان موضوع تخیلی محبوبی برای نویسنده‌ها بود.

این نویسندگان خبر نداشتند که کار روی موتوری که نهایتا انسان را به ماه می‌برد از مدت‌ها پیش و حتی پیش از زمان لوکیان شروع شده بود. در قرن دوم پیش از میلاد، چینی‌ها کشف کرده بودند که آتش زدن گردِ سیاه ــ مخلوطی از زغالِ چوب، گوگرد و شوره ــ می‌تواند جسمی را با نیرویی عظیم در هوا پیش ببرد. تا قرن سیزدهم، چینی‌ها آن قدر در کنترل مسیرِ این وسایل، که موشک نام داشتند، مهارت پیدا کرده بودند که از آن‌ها هم در جشن‌ها و هم به عنوان سلاح استفاده می‌کردند.

از فکر و خیالِ آرزومند تا رؤیای دستیافتنی

توجه جدی به این ابزارهای کوچک و انفجاری به عنوان وسیله حمل انسان به فضا وقتی آغاز شد که ژول ورن نویسنده فرانسوی، آن‌ها را به آثارش وارد کرد. ورن در سال ۱۸۶۵ کتابی نوشت با عنوان سفر به ماه که در آن شرح سفر سه نفر به ماه و فرودشان بر آن آمده بود. چیزی که کتاب ورن را از آثار پیشین علمی ـ تخیلی متفاوت می‌ساخت این بود که او روایتش را پر از جزئیات علمی کرده بود و این باعث می‌شد سفر به نظر امکان‌پذیر بیاید. به قول ورنر فون براون، دانشمند موشکی قرن بیستم، «او درس و مشق علمی‌اش را آن قدر خوب پس داده بود که دانشمندان فعال آثارش را با احترام بسیار می‌خواندند.»(۱) کار ورن را اچ. جی. ولز، نویسنده بریتانیایی، ادامه داد و این او بود که در آغاز قرن بیستم داستان واقع‌بینانه دیگری از سفر به ماه نوشت، اولین انسان‌ها روی ماه.

پیشگام روسی

آثار این نویسنده‌ها جرقه کنجکاوی را در ذهن هزاران خواننده جوان زد و بسیاری از آن‌ها تصمیم گرفتند به دنبال کار و حرفه علمی بروند. یکی از آن‌ها دانشمند و معلمی روسی به نام کنستانتین تسیولکوفسکی بود که در سال ۱۸۵۷ به دنیا آمده بود. تسیولکوفسکی ابتدا به طراحی هواپیما پرداخته بود اما در سال ۱۸۹۵ علاقه‌اش به کار روی سفینه فضایی جلب شد. او اولین کسی بود که ریاضی و فیزیک را در طرحِ پرواز موشکی به سوی فضای خارج از جوّ به کار بست.

تسیولکوفسکی نوشت:

تا مدت بسیاری من نیز به موشک مثل بقیه فکر می‌کردم ــ تنها به عنوان وسیله‌ای برای تفریح و استفاده‌های ناچیز روزانه. یادم نمی‌آید دقیقا چه بود که مرا به محاسبه درباره حرکت‌های موشک واداشت. احتمالاً اولین بذرهای این فکر توسط آن نویسنده بی‌نظیر و کبیر، ژول ورن، کاشته شدند ــ او افکار مرا به راه‌های خاصی کشاند ــ و سپس میلی و هوسی از راه رسید و پس از آن نوبت کارِ ذهن بود. (۲)

توضیح تصویر:”تصاویری از سفر به ماه نوشته ژول ورن سه مسافر فضایی را نشان می‌دهد که در ماه هستند.”

در سال ۱۸۹۸ تسیولکوفسکی مقاله‌ای در تشریح کارش در مورد تئوری‌ها و اصول ناظر بر حرکت موشک به مجله مطالعات علمی (۱) فرستاد. یکی از مهم‌ترین ابداعات او در آن مقاله این بود که مطرح کرده بود اکسیژن مایع و هیدروژن مایع می‌توانند مؤثرترین محرک‌ها برای موشک باشند. تسیولکوفسکی در این زمینه چندین دهه از زمان خودش جلوتر بود. جیمز دیوار، محقق بریتانیایی، تازه در همان اواخر اولین نمونه‌های هیدروژن مایع را تهیه کرده بود و در دهه ۱۹۶۰ بود که متخصصان موشک توانستند قدرت این ترکیب‌های فوقِ سرد را برای استفاده عملی مهار کنند.

مجله مطالعات علمی خیلی تحت تأثیر کار تسیولکوفسکی قرار نگرفت. این مجله روسی مقاله را پنج سال بعد منتشر کرد و تا آن موقع تسیولکوفسکی سرعتی را که موشک نیاز داشت تا از جاذبه زمین خلاص شود محاسبه کرده بود. مقاله تسیولکوفسکی حتی پس از انتشار نیز توجه اندکی به خود جلب کرد مگر در میان گروه کوچکی از نویسندگان کتاب‌های علمی.

کتاب مسابقه فضایی
مجموعه تاریخ ۵۳
نویسنده : ناتان آسنگ
مترجم : آرش عزیزی
ناشر: گروه انتشاراتی ققنوس
تعداد صفحات: ۱۲۸ صفحه