فشار خون بالا چیست و شیوه تشخیص و درمان آن چیست؟

به چه فشار خونی، فشار خون بالا گفته می‌شود؟

فشار خون بیش از 90/140 در 2 نوبت اندازه‌گیری جدا از هم را فشار خون بالا می‌گویند. فشار خون بالا ممکن است بعلت کاهش اندازهٔ لومن عروق (آترواسکلروز) و یا افزایش تون عضلات شریانی باشد.

فشار خون= برون‌ده قلبی ضرب در  مقاومت کل عروق محیطی

برون‌ده قلبی با حجم خون، تعداد ضربان قلب و قابلیت انقباض قلب تعیین می‌شود.

مقاومت کل عروق محیطی با میزان انقباض عضلات صاف عروق تعیین می‌شود. (منقبض‌کننده‌های عوق عبارتند از: آنژیوتانسین H، ترمبوکسان A2، کانکول آمین‌ها؛ متسع‌کننده‌های عروقی عبارتند از: پروستاگلاندین‌ها و نیتریک اسید)

علت های فشار خون بالا

• افزایش فشار خون اولیه/ ایدیوپاتیک
• افزایش فشار خون ثانویه
• کلیوی: تنگی شریان کلیه، بیماری درونی کلیه
• اندوکرین: آلدسترونیسم اولیه، سندروم کوشینگ، فئوکروموسایتوم، هایپرتیروئیدیسم.
• داروها: OCP-  NSAID، فنیل آفرین
• کواراکتاسیون آئورت.
• افزایش فشار خون ناشی از حاملگی
• اضطراب
• افزایش فشار خون لباس سفید: فشار خونی که تنها هنگام انداه‌گیری فشار خون توسط پزشک و پرسنل پزشکی و به خاطر اضطراب بیمار ایجاد می‌شود.
• خطای اندازه‌گیری

اپیدمیولوژی فشار خون بالا

• در مردان بیش از زنان است
• در سیاهپوستان بیش از سفیدپوستان دیده می‌شود.
• سن بالای 50 سال، دیابت، چاقی، سابقه فامیلی مثبت، عوامل مستعدکنندهٔ ایجاد فشار خون بالا هستند.

علایم و نشانه‌های فشار خون بالا

• در مراحل اولیه بدون علامت می‌باشد
• سردرد
• تهوع/ استفراغ
• تاری دید
• یافته‌های فوندوسکوپیک شبکیه: Flame Heamorrhages, AV nicking, Copper Wiring
• صدای چهارم قلب (S4)
• ممکن است نشانه‌های فشار خون ثانویه دیده شود.
• نشانه‌های آسیب حاد اعضاء ثانویه به افزایش فشار خون اورژانسی: آنسفالوپاتی- اختلال عملکرد کلیه
• عدم جبران قلبی- خونریزی شبکیه، اگزودا، ادم پایی

تشخیص فشار خون بالا

بررسی‌های پایه: CBC، بررسی شیمیایی خون، آنالیز ادرار، Cr،  BUN، EKG، وضعیت لیپیدها، اسید اوریک.

افزایش فشار خون ثانویه

در صورت وجود موارد زیر افزایش فشار خون ثانویه را مورد توجه قرار می‌دهیم:

• سن شروع زیر 20 یا بالای 50
• فشار خون مقاوم به داروهای مختلف
• فشار خون بالاتر از 100/180
• وجود آسیب ارگان‌های انتهایی
• علائم/ نشانه‌ها فشار خون ثانویه (برویی کلیوی، نشانه‌های هایپر تیروئیدیسم)

افزایش فشار خون اورژانسی: فشار خون شدید با شواهد آسیب حاد ارگانها: بعنوان یک اورژانس پزشکی باید درمان شود.

بیمار در ICU بستری و بلافاصله فشار خون توسط نیتروبروساید و یا نیتروگلسیرین پایین آورده می‌شود.

افزایش فشار خون اضطراری: فشار خون شدید بدون شواهد آسیب ارگانی حاد امکان بستری و کاهش فشار خون پس از 24 ساعت نیز وجود دارد.

درمان فشار خون بالا

• تغییر سبک زندگی: کاهش وزن، رژیم غذایی، ورزش، رژیم کم نمک (حدود نیمی از افراد دچار فشار خون بالا به محدودیت نمک جواب می‌دهند.)
• دیورتیکها: مخصوصا در سیاهپوستان، CHF، افراد مسن موثر می‌باشد. در استئوپروز و نقرس منع مصر دارد.
• بتابلوکرها: کاهش برون‌ده قلبی، افت رنین، وازودیلاتاسیون؛ در بیماران CAD و CHF استفاده می‌شود. در مبتلایان به آسم- COPD و دیابت منع مصرف دارند.
• مهار کننده‌های ACE: در CHF، پس از MI، دیابت، CRF، مصرف شده و درحاملگی منع مصرف دارند.
• آنتاگونیست گیرنده آنژیوتانسیون H: در بیمارانیکه دچار عوارض جانبی ACEI ها می‌شوند.
• بلوک‌کننده‌های کانال کلسیم: کاهش انقباض عضلات صاف و اتساع عروق، در آنژین و SVT استفاده شده و در بلوک‌های درجه 2 و 3 قلبی منع مصرف دارند.
• آلفایک بلوکرها: بیماران مبتلا به BPH
• متسع‌کننده‌های عروقی مستقیم (هیدرالازین، نیتروبروساید)

پیش آگهی/ سیر بالینی فشار خون بالا

در صورت عدم درمان طول عمر بین 10 تا 20 سال کاهش می‌یابد

عوارض عدم درمان فشار خون بالا

عوارض قلبی – عروقی: آترواسکلروز، هیپرتروفی بطن چپ، و آسیبهای ایسکمیک پس از آن، نقص عملکرد دیاستولیک بطن چپ، CHF، آنوریسم آئورت، دیسکسیون آئورت.
مغزی عروقی: CVA / TIA
کلیوی: نفرواسکلروز، نارسایی کلیه