تفسیر زیارت عاشورا به همراه متن کامل زیارت عاشورا همراه با ترجمه

نوشته مرحوم حاج میرزا ابو الفضل تهرانی

آنـچه می‌خوانید تفسیر زیارت عاشورا است از مرحوم حاج میرزا ابو الفضل تهرانی (ثقفی) پدر همسر حضرت امـام خمینی «ره» که در 1306 هجری به درخواست همسفران و به تأیید آیت ا…میرزا محمد حسن شـیرازی مرجع تقلید شیعیان جـهان در یـک مقدمه، دو باب و یک خاتمه نگاشته شده است. عنوان این تفسیر «شفاء الصدور فی شرح زیارهٔ العاشورا» است که جناب آقای محمد مهدی منصوریان به تلخص و بازنویسی آن پرداخته و در اختیار ماهنامه تربیت قـرار دادند. با تشکر و سپاس از ایشان به چاپ آن اقدام نمودیم باشد که نکات تربیتی و معنوی نهفته در این دعای مبارک، جانهای شیفته عاشورا را میهمان شکفتن و بالیدن سازد.

زیارت عاشورا را حدیثی قدسی است (حـدیث قـدسی همسنگ و همشأن قرآن کریم است) که نگارنده آن را با اجازات حدیثی که داشته با ذکر راویان حدیث تا شیخ طوسی… تا صالح بن عقبه و او از پدرش از امام باقر علیه السلام نقل می‌نماید.

کـه حـضرت فرمود دو رکعت نماز بخوان و سپس زیارت را انجام ده و بخوان دعای (مشهور به علقمه) را که خداوند به تو صدها هزار درجه عطا کرده و هم‌ردیف کسانی که در رکاب آن حضرت به شـهادت رسـیده‌اند مقرر می‌فرماید.

و همچنین صفوان از قول امام صادق علیه السلام نقل می‌کند که بر امام صادق علیه السلام وارد شدم و این زیارت را به جای آوردیم سپس حضرت فرمود که مواظب بـاش ایـن زیـارت را بخوان که من ضمانت مـی‌کنم در نـزد خـداوند برای کسانی که از دور یا نزدیک این زیارت را بخوانند که زیارتش مقبول و سعیش مشکور و سلامش خدمت ابا عبد الله امام حسین بـرسد و حـاجتش هـرچند زیاد باشد روا خواهد شد.

و سپس ادامه داد که ایـن زیـارت را از پدرم و او از پدرش علی ابن الحسین (ع)…تا امیر المؤمنین (ع) و پیامبر (ص) و او از جانب خداوند با همین ضمانتها آورده است.

و تـحقیقا خـدای تـعالی سوگند یاد کرده است، هرکس امام حسین (ع) را از دور یا نزدیک بـا این زیارت دعا کند، دعایش را قبول کنم حاجتش را برآورم…سرور و شادمان باشد به برآمدن حاجت و رسیدن به بـهشت و دوری از دوزخ و قـبول کـنم شفاعتش را به جز کسانی که دشمن با اهل بیت هستند…

زیـارت عـاشورا را تا زمان امام باقر و امام صادق علیه السلام مکتور بود که آنها برای صفوان نقل کـردند کـه عـاشورا در اصل عبری است که روز دهم ما تشرین یهودی است که وقتی بـا سـال عـربی تطبیق کردند روز دهم اولین ماه سال یعنی دهم محرم تعیین شده است.

ترجمه و تـفسیر مـتن

السـلام علیک یا ابا عبد الله

لفظ سلام: هر قوم و ملتی در ملاقات با یکدیگر ادب و عاداتی دارنـد کـه از خود بروز می‌دهند (مثلا در یهود بلند کردن دست در عجم تعظیم و خم شدن-در نـصاری دسـت بـر دهان گذاشتن…) در اسلام سلام است که البته این نحوه مخصوص به اسلام است سـلام و عـلیک یعنی خدا حافظ تو باشد- کسی که بر او سلام می‌کنیم به او می‌گوییم تـو از جـانب مـن در آرامش و امنیت هستی. دیگر آنکه وقتی ملائکه مقربین می‌گویند: سلام علیکم یعنی خوشا به حـال شـما و همچنین سلام به معنی اسم خداوند است ابا عبد الله: کنیه مشترک امـام صـادق (ع) و امـام حسین (ع) است.

امام حسین (ع) از روز ولادت با کنیه ابا عبد اله نامیده شد اسماء بنت عیسی نـقل مـی‌کند وقـتی امام حسین (ع) به دنیا آمد پیامبر بسیار گریست و فرمود یا ابا عـبد اللهـ عزیز علی ای ابا عبد اله بسیار سخت است برای من اسماء می‌گوید: عرض کردم، یا رسول اللهـ از روز اول بـرای او گریه می‌کنی. فرمود: گروه باغیه کافر از بنی امیه او را می‌کشتند. ابا عبد الله یـعنی پدر عـباد و بندگان خدا و پدر عبادت یعنی الگوی تمام نـمای عـبادت زیـرا امام حسین (ع) در روز عاشورا تمام وجوه و ابعاد را بـسیار زیـبا به تصویر کشید. عبادت یعنی نماز، روزه، حج، زکوه، جهاد اخلاقیات، ایثار، مردانگی، شـجاعت، حـمیت، غیرت، صبر که لحظه‌لحظه نـهضت عـاشورا از حرکت از مـدینه آمـدن بـه مکه و بدل کردن حج به عـمره و حـرکت به سوی کربلا و وقایع اول تا دهم عاشورا هرکدام بیان و نمایش چهره‌ای از عـبادت و تـجسم عینی شریعت و احیای اسلام بود (انـی خرجت لطلب الاسلاح فـی امـه جدی) که السلام علیک یـا ابـا عبد الله یعنی سلام و درود باد تو ای کسی که نمونه اعلای عبادت و اسوه و مقتدای عـابدان و صـالحان هستی.

*** السلام علیک یابن رسـول اللهـ

سـلام بر تو کـه فـرزند رسول خدای: با آنـکه امـام حسین (ع) از طرف مادر فرزند رسول خداست با این حال فرزند رسول خدا بودن مـقدم مـی‌شود و این مطابق نص قرآن کریم اسـت.

شـهادت قرآن در جـریان مـباهله بـا نصاری نجران است کـه خداوند فرمود ای پیامبر وقتی کسانی با تو مجادله می‌کنند بگو بیا تا بخواهیم خـدا را بـا پسرانمان-

(فقل تعالوا ندع ابنائنا و ابـنائکم

آل عـمران) و امـام حـسین پسـران به شهادت صـریح تـاریخ اسلام عبارت از امام حسن (ع) و امام حسین علیه السلام است که در جریان مباهله در آغوش پیامبر به مـحل اجـابت دعـا آمدند.

صاحب کتاب صحیح ترفدی (محمد بـن عـبد اله تـرفدی) از کـتب مـعتبر اهـل سنت.

از قول اسامه بن زید نقل می‌کند. شبی خدمت پیامبر برای انجام کاری رفتم پیامبر اکرم (ص) بیرون آمد که همراهش امام حسن و امام حسین (ع) بودند و فرمود ایـن دو پسران منند و پسران دختر من هستند بار الها من دوست می‌دارم ایشان را پس تو هم دوست داشته باش آنها را و دوست بدار کسی که آنها را دوست دارد.

همچنین از پیامبر سئوال شده کـه از اهـل بیت خو چه کسی را بیشتر از همه دوست می‌داری حضرت فرموده‌اند حسن و حسین و هر وقت به خانه فاطمه (ع) می‌آمدی فرمود بیاور پسران مرا چون حسن ع و حسین ع می‌آمدند. آنها را در برمی‌گرفت و مـی‌بوسید.

السـلام علیک باین امیر المؤمنین و ابن سید الوصیین

سلام بر تو ای پسر فرمانفرمای اهل ایمان و پسر سرور و برگزیدهٔ اوصیا.

امیر المؤمنین: این لقب مـخصوص مـولی علی علیه السلام است و از روز السـت عـلی به نام امیر المؤمنین خوانده شده روایت است که شخصی خدمت امام صادق آمد و گفت یا امیر المؤمنین امام علی (ع) فرمود ساکت باش ایـن لقـب مخصوص جدم علی ابـن ابـیطالب است.

امیر یعنی کسی که متکفل رساندن روزی و سبب رزق است امیر المؤمنین باب مدینه علم پیامبر و صاحب اعلای ولایت و ریاست عامه بر قلوب و نفوس جمیع ارواح ملکوتیه و ملائکه کروبیه، عقول مـجرده و نـفوس مفارقه است.

وقتی آیه

قد افلح المومنون

نازل شد پیامبر فرمود یا علی به خدا قسم تو امیر آنها هستی آنها از علوم تو روزی می‌خورند و تو دلیل راهنمایی به وسیله تـو هـدایت می‌رسند.

البـته اهل ایمان دارای مراتبی هستند که نگارنده در شش مرحله (قشر قشر قشر: قشر قشر: قشر لب-لب-لب-لب-لب-لب) مطرح مـی‌نماید که نهایت درجه ایمان از اهل یقین و صالحین است.

(و ابن سید الوصـیین)

وصـی کـسی است که اموری را که را حیات به او واگذار می‌شود بعد از فوت موصی هم اختیار دارد وصیت است و امرش نـافد ‌ و جـاری است. وصی پیامبر تمام امور و احکام را در زمان پیامبر و بعد از فوتش سرپرستی می‌کند و مـتصدی جـمیع امـور و مسائلی است که همه مسائل اسلام از طریق او می‌گذرد.

سید الوصیین در حق علی (ع) مسئله‌ای مورد انـفاق شیعه و سنی است(سید علی همدانی در کتاب موده العربی آورده است ابن عباس گـفت روزی پیامبر مرا خواست و گـفت تـو را بشارت می‌دهم که خداوند مرا کمک کرد به سید الاولین و الاخرین علی و او را همسر دخترم قرار داد اگر می‌خواهی از او بهره‌مند شوی نباید از اطاعت او دست برداری.

السلام علیک یابن فاطمه الزهراء سیده نساء العـالمین

سلام بر تو ای فرزند فاطمه زهرا سرور زنان عالم.

فاطمه فاطمه است برای آنکه شیعیانش از آتش جهنم در امانند و از هر شر و پلیدی مبرا و به زیور علم و پاکی آراسته است و فرمود وی را فاطمه نـامیده‌اند بـه خاطر آنکه من و کسانی که او را دوست دارند و کسانی که ذریه و فرزندان مرا دوست دارند از آتش جهنم جدا شده‌اند.

زهرا یعنی نورانی کسی که خدای تعالی او را از نور عظمت خود آفرید و آسـمانها و زمـین‌ها به نور او درخشیدن گرفت که چشم ملائکه خیره شد و سجده نمودند.

ابان بن تغلب نقل می‌کند که هر روز 3 (به تصویر صفحه مراجعه شود) بار نور فاطمه برای امیر المـؤمنین مـی‌درخشید در صبحگاه نور سپید در ظهر نور زرد و در مغرب نور سرخ که بر در و دیوار و خانه‌های شهر مدینه منعکس می‌شد مردم شگفت‌زده و متعجب به محضر رسول خدا آمده از منشاء نور مسئولان کردند حـضرت آنـها را بـه خانه فاطمه (ع) راهنمایی می‌کرد چـون مـی‌آمدند او را در مـحراب عبادت می‌یافتند که به نماز ایستاده است فاطمه سید و سرور زنان عالم است. این معنی در روایات متعددی از شیعه و سنی نقل شـده اسـت (در صـحیح مسلم و صحیح نجاری از مهمترین کتب روایی اهل سـنت آمـده است که پیامبر خطاب به فاطمه فرمود (آیا از من راضی شدی که تو سرور زنان مؤمن و سرور زنان ایـن امـت بـاشی و فاطمه سرور زنان اهل بهشت است).

السلام علیک یا ثـار الله و ابن ثاره

سلام بر تو ای کسی که خداوند خونخواهی تو می‌کند و هرکسی که خدا خونخواه اوست ثار بـه مـعنی انـتقام کشیدن و کین‌خواهی و خون‌خواهی آمده است. در مجمع البحرین آمده است ثار در اصـل تـاثر بوده یعنی خونخواه در راه خدا و برای خدا. و بعضی گفته‌اند ای کسی که اگر خدا خون داشت تـو بـودی یـا ای کسی که خدا خونخواه تو است و شاید بهترین معنی تار و به مـعنی خـون خـواسته شده و ثار الله یعنی آن خونی که خدایا ولی او آن را مطالبه کند.