علایم و نشانه‌های آپاندیسیت و شیوه تشخیص آن
آپاندیسیت، عبارت است از التهاب زایده کرمی شکل آپاندیس که زایده‌ای به طول حدود 7 تا 15 سانتی‌متر و به قطر حدود 1 سانتی‌متر است که از انتهای روده باریک جدا می‌شود.
توجه
آپاندیسیت، شایع‌ترین اختلال حاد شکمی نیازمند جراحی فوری است و درمان طبی ندارد. چنانچه جراحی آپاندیسیت به تعویق بیفتد ممکن است به پارگی آپاندیس و بروز عفونت و حتی مرگ منجر شود.
آپاندیسیت در هر سنی ممکن است ایجاد شود ولی شایع‌ترین سن بروز آن 30-10 سالگی است.
اپاندیسیت در اثر انسداد سطح داخلی آن (که مجرا نامیده می‌شود) به وجود می‌آید. انسداد مزبور موجب افزایش فشار آپاندیس، اختلال جریان خون و التهاب آن می‌شود و در صورت عدم درماهن به مرگ بافت آپاندیس و پارگی آن می‌انجامد. در اکثر موارد، آپاندیس در اثر وجود مدفوع در داخل آن مسدود می‌شود و آپاندیسیت روی می‌دهد. وجود عفونت باکتریایی یا ویروسی در دستگاه گوارش نیز می‌تواند باعث تورم گره‌های لنفاوی و در نتیجه تحت فشار قرار گرفتن آپاندیس و انسداد آن شود. به ندرت، ضربه‌های شکمی می‌تواند منجر به آپاندیسیت شوند. در برخی موارد، عوامل ژنتیکی، استعداد فرد را نسبت به انسداد مجرای آپاندیس و به دنبال آن، ابتلا به آن، ابتلا به آپاندیسیت افزایش می‌دهند. در این موارد، آپاندیسیت در بعضی از افراد فامیل دیده می‌شود.
علایم آپاندیسیت عبارتند از:
- درد شکم که ابتدا از دور ناف آغاز می‌شود و سپس به سمت راست و پایین شکم انتقال می‌یابد. درد معمولاً در نقطه وسط خط فرضی میان ناف و ستیغ قدامی استخونان لگن راست، واقع در ربع تحتانی شکم احساس می‌شود. این نقطه را نقطه مک‌برنی (MC Burney,s point) می‌نامند.
- بی اشتهایی
- تهوع
- استفراغ
- یبوست یا اسهال
- عدم دفع گازهای روده
- تب خفیف که بعد از سایر علایم آغاز می‌شود.
- تورم شکم
- ممکن است تمام علایم در یک بیمار ایجاد نشوند.
- معمولاً درد با حرکت کردن، نفس عمیق، سرفه یا عطسه تشدید می‌یابد. ممکن است احساس زور و پیچ در شکم موجود باشد.
توجه
برای تسین درد آپاندیسیت نباید از مسهل و مسکن استفاده کرد زیرا این کار باعث مخفی شدن علایم یماری می‌شود. درصورت وجود علایم آپاندیسیت، باید بیمار بلافاصله تحت نظر جراح قرار گیرد.
ممکن است مجموعه علایم آپاندیسیت در افرادی که داروهای سرکوبگر ایمنی (مانند کورتون) استفاده می‌کنند، اشخاص دارای عضو پیوندی، افراد آلوده به ویروس HIV، مبتلایان به دیابت یا سرطان یا افراد تحت شیمی‌درمانی و اشخاص چاق وجود نداشته باشد و این بیماران فقط کمی احساس کسالت نمایند.
درمان‌های مرسوم
قبل از شروع درمان آپاندیسیت که عمل جراحی است، باید بیماری به وسیله پزشک تشخیص داده شود.
راه‌های تشخیص آپاندیسیت عبارتند از: تهیه شرح حال، معاینه فیزیکی دقیق (به ویژه معاینه شکم)؛ آزمایش خون (از نظر کنترل علایم عفونت؛ شامل افزایش تعداد گلبول‌های سفید)؛ آزمایش ادرار (برای رد تشخیص عفونت ادراری)؛ آزمایش حاملگی (در زنانی که در سنین باروری هستند و ممکن است عوارض مرتبط یا حاملگی عامل درد شکم در آنها باشد)؛ رادیوگرافی ساده شکم که می‌تواند علایم انسداد، سوراخ شدگی، اجسام خارجی موجود در شکم و موارد نادر، (آپاندیکولیت) یعنی مدفوع سخت شده داخل آپاندیس را نشان دهد؛ سونوگرافی شکم (که التهاب آپاندیس را نشان می‌دهد و می‌توان با آن بیماری کیسه‌صفرا و حاملگی را تشخیص داد)؛ سی‌تی‌اسکن (که متداول‌ترین روش تشخیصی برای بیماری‌های شکمی و لنگی است)؛ لاپاراسکوپی (به ویژه در زنانی که درد آنها، احتمالاً ناشی از التهاب آپاندیس، تخمدان یا لوله رحمی است).
درمان آپاندیسیت عبارت است از برداشتن آن از طریق عمل جراحی باز شکم یا با استفاده از لاپاروسکوپ.
نکته
انجام کارهای سنگین پس از جراحی آپاندیس، تا 6-4 هفته بعد از عمل ممنوع است.
معمولاً پس از برداشتن آپاندیس (آپاندکتومی)، درد و ناراحتی حاصل از آن پس از چند هفته برطرف می‌شود و این مدت در آپاندکتومی با استفاده از لاپاروسکوپ کوتاه‌تر است.
چنانچه تشخیص آپاندیست قطعی نشده است، باید بیمار 6-4 ساعت تحت نظر جراح باشد و در این مدت مورد معاینه مرتب قرار گیرد. در صورت مشکوک بودن نسبت به وجود آپاندیسیت نباید آنتی‌بیوتیک تجویز نمود زیرا ممکن است با این کار؛ علایم سوراخ شدن آپاندیس مخفی شوند.
آپاندیسیت چه عوارضی دارد؟
عوارض آپاندیسیت عبارتند از:
- پاره شدن آپاندیس (خطرناک‌ترین عارضه آپاندیسیت است و در اثر عدم تشخیص و درمان سریع آن روی می‌دهد. در شیرخواران، بچه‌های کوچک و افراد مسن، احتمال پاره‌شدن آپاندیس بیشتر است).
- التهاب صفاق و ایجاد آبسه در اثر پاره شدن آپاندیس التهاب صفاق (پریتونیت) عارضه خطرناکی است که در اثر ورود باکتری‌ها و سایر محتویات آپاندیس ملتهب به داخل شکم روی می‌دهد. آبسه، معمولاً به شکل توده متورم پر از مایع و باکتری دیده می‌شود. در تعداد کمی از بیماران، عوارض آپاندیسیت می‌تواند منجر به نارسایی عضو و مرگ شود.
