کارسینوم سلول کبدی یا سرطان کبد چه عواملی دارد و چه شیوه‌های تشخیصی و درمانی دارد؟
کارسینوم سلول کبدی (hepatocellular carcinoma) (HCC)، کمتر از ۲۵٪ تمام بدخیمی‌ها را در ایالات متحده تشکیل می‌دهد. مطالعات همه‌گیرشناختی جدید نشان داده‌اند که در ۲۰ سال گذشته، میزان بروز این بدخیمی با توجه به سن، ۷۱٪ افزایش نسبی داشته است. اما کارسینوم سلول کبدی در سایر نقاط جهان از جمله نواحی زیر صحرای آفریقا، چین، ژاپن و جنوب شرقی آسیا یکی از شایع‌ترین بدخیمی‌ها است و علت مهم مرگ و میر، به خصوص در مردان میانسال محسوب می‌شود.
کارسینوم سلول کبدی اغلب از کبد سیروتیک منشأ می‌گیرد و با هپاتیت مزمن ویروسی ارتباط نزدیکی دارد. مشخص شده است که DNA ویروس هپاتیت B در ژنوم سلول میزبان ادغام می‌شود و در آنجا سبب اختلال ژن‌های سرکوب کنندهٔ تومور و فعال شدن انکوژن‌ها می‌شود.
در مناطقی که شیوع این سرطان بالا است، واکسیناسیون برای پیشگیری از هپاتیت B، میزان بروز این بیماری را کاهش داده است. مکانیسم‌های پاتوفیزیولوژیک دقیقی که در سایر علل سیروز (مثل هموکروماتوز، الکل، هپاتیت C) موجب تومورزایی می‌شود، شناخته نشده است.
در برخی موارد برای تأیید تشخیص کارسینوم سلول کبدی، تهیه نمونه بافتی لازم است، اما اگر در علایم بالینی و روش‌های تصویربرداری، خصوصیات ویژه کارسینوم سلول کبدی وجود داشته باشند و میزان α- فیتوپروتئین سرم نیز افزایش یافته باشد نیازی به گرفتن نمونه بافتی نیست. تشخیص تومورهای کوچک و قابل درمان، با انجام برنامه‌های غربالگری کامل امکان‌پذیر است. در این برنامه‌ها از بررسی‌های تصویربرداری و اندازه‌گیری سطح α- فیتوپروتئین سرم استفاده می‌شود. نتایج درازمدت و مقرون به صرفه بودن این اقدامات هنوز روشن نیست. بیمارانی که سیروز جبران شده دارند. ممکن است تحت جراحی برای رزکسیون یا پیوند کبد قرار گیرند. بیمارانی که سیروز پیشرفته دارند، باید تحت پیوند کبد قرار گیرند.
روش‌های غیرجراحی شامل تزریق اتانول از طریق پوست، ایجاد آمبولی شریانی به طریق شیمیایی، و نابودسازی با امواج پرفرکانس (radiofrequency ablation) است. بیمارانی که بیماری منتشر و چند کانونی دارند و کسانی که تهاجم عروقی دارند، پیش‌آگهی بدی داشته و میانگین بقای آنها از زمان تشخیص، کمتر از ۶ ماه است. با این حال، اخیراً استفاده از جراحی HCC تأئید شده است و اثبات شده که بقای این بیماران را طولانی‌تر می‌کند.
| کارسینوم سلول کبدی |
| میزان بروز از ۱ تا ۷ در ۱۰۰, ۰۰۰ تا بیش از ۱۰ در هر ۱۰۰۰۰۰ در مناطق پرخطر |
| جنسیت نسبت ابتلای مردان به زنان ۴ به ۱ تا ۸ به ۱ |
| همراهی‌ها عفونت مزمن هپاتیت B عفونت مزمن هپاتیت C هموکروماتوز (همراه سیروز) سیروز الکلی، گریپتوژنیک) مصرف آفلاتوکسین توروتراست (Thorotrast) کمبود 1α- آنتی‌تریپسین مصرف آندروژن |
| تظاهرات بالینی شایع درد شکمی توده شمی کاهش وزن اضمحلال کار کبد |
| تظاهرات غیرمعمول آسیت خونین آمبولی تومور (ریه) یرقان انسداد ورید کبدی یا باب اثرات متاستازی آریتروسیتوز اثرات متابولیک هیپرکلسمی هیپرکلسترومی هیپوگلیسمی ژینکوماستی زنانه‌سازی (Feminization) پورفیری اکتسابی |
| یافته‌های بالینی/ آزمایشگاهی سوفل یا فروتمان کبدی الفافتوپروتئین سرم بالای mg/mL 400 |
| خصوصیات کارسینوم سلولی کبدی در سونوگرافی، پرتوتگاری و MRI |
| سونوگرافی ضایعه فضاگیر همراه با اکوژنیسیته متغیر که البته معمولاً هیپواکو است |
| توموگرافی کامپیوتری دینامیک مرحله شریانی: افزایش سریع وضوح تومور مرحله وریدی: کاهش سریع وضوح تومور نسبت به پارانشیم |
| MRI تصاویر T1-weighted: تراکم پائین تصاویر T2-weighted: تراکم بالا به دنبال تجویز گادولینیوم، تراکم تصویر تومور افزایش می‌یابد |
