پلاسمای خون چیست و چه کسی آن را کشف کرد؟

سال اکتشاف ۱۹۴۰

این کشف چه می‌گوید؟

پلاسما بخشی از خون بدن انسان است که بعد از جداسازی سلول‌های خون باقی می‌ماند.

چه کسی آن را کشف کرد؟ چارلز درو Charles Drew

خون را فقط مدت کوتاهی می‌شد سالم نگه داشت. برای همین بهتر بود که فاصلهٔ اهدای خون و دریافت آن کوتاه باشد. نمی‌شد خون را در مسافت طولانی حمل و نقل کرد. کسانی که گروه خونشان نادر بود نمی‌توانستند جراحی‌های سنگین را تحمل کنند.

درو روش جداسازی خون به پلاسمای خون و سلول‌های قرمز را کشف کرد. این کشف جان صدها – بلکه میلیون‌ها- نفر را نجات داد. کشف درو تأسیس بانک خون را ممکن ساخت. از روش او برای ذخیره‌سازی خون در سراسر جهان استفاده می‌شود.

انگارهٔ انتقال خون قدمتی هزاران ساله دارد و اطبای رومی آن را تجربه کرده بودند، گرچه مشکلی در میان بود؛ بسیاری از بیماران از این انتقال می‌مردند. هیچ کس علت آن را نمی‌دانست تا کارل لنداشتاینر در ۱۸۹۷، چهار نوع گروه خون (A,B,O,AB) را کشف کرد. در ۱۹۳۰ دیگر محققان این چهار گروه را به هشت نوع دیگر براساس عامل RH هرگروه (مثلا A-,A+,O-,O+) تقسیم نمودند.

با این اکتشاف انتقال خون ۱۰۰ درصد بی خطر شد. اما بیمارستان‌ها ناچار بودند هشت نوع خون را برای مواقع ضروری ذخیره‌سازی کنند. بیشتر خون اهدا شده، قبل از مصرف فاسد می‌شد و می‌باید آن را دور می‌ریختند. هنگام جراحی‌های خطرناک ممکن بود گروه‌های خون کمیاب در دسترس نباشد و جان بیماران به خطر می‌افتاد. ذخیره سازی خون مشکل اساسی بود.

چارلز درو نیمه تابستان ۱۹۰۴ در ایالت واشنگتن به دنیا آمد. او رشتهٔ پزشکی را برای ادامه تحصیلات برگزید.

درو در ۱۹۲۸ به دانشگاه مک گیل کانادا رفت. او در آن جا زیر نظر استاد مدعو، دکتر جان بیتی که انگلیسی بود به تحصیل پرداخت و بیتی و درو در ۱۹۳۰ مطالعه دربارهٔ روش‌های ذخیره‌سازی خون را به روش‌های ایمن شروع کردند و توانستند خون را تا شش روز سالم نگه دارند.

درو در ۱۹۳۵ فارغ التحصیل شد و سه سال بعد بورس تحقیقاتی از دانشگاه کلمبیا گرفت و تحقیقات خود را بر روی خون آغاز کرد. در آن جا با روش سانتریفوژ توانست سلول‌های خونی را از مابقی خون جدا کند. این «مابقی» را پلاسمای خون نامید.

او به سرعت مشخص کرد که گلبول‌های قرمز مادهٔ بخصوصی دارند که خون را به هشت نوع گوناگون جدا می‌کند. اما پلاسمای خون در همهٔ موارد یکسان بود و می‌شد آن را از هر اهداء کننده به هر گیرنده داد.

درو پلاسما را آزمایش کرد و نشان داد که از ما بقی خون پایدارتر است. بعد گلبول‌های خون را جدا کرد و توانست آنها را هم مدت طولانی‌تری سالم نگه دارد.

در ۱۹۳۹ درو متوجه شد که می‌تواند پلاسما را خشک کند – آب آن را بگیرد- مدت طولانی نگه دارد و بعد دوباره با افزودن آب برای استفاده آماده کند.

سال بعد او پایان نامهٔ دکترایش را منتشر کرد. او با روش‌های آماری و طبی نشان داد که پلاسما از مجموعه خون دوام بیشتری دارد و به تفصیل روش جداسازی پلاسما را از گلبول‌های خون شرح داد. درو در ۱۹۴۱ نخستین کامیون حمل خون را که با فریزر و وسایل دیگر مجهز بود طراحی کرد.

درو توانست پلاسما را کشف کند و روش‌هایی برای نگهداری خون به مدت طولانی ابداع کرد. با کشف او انتقال خون عملی و ایمن شد.

آیا خون همهٔ موجودات قرمز است؟ نه، خرچنگ‌ها خون آبی دارند. خون آن‌ها به جای آهن حاوی مس است. زالوها و کرم‌های خاکی خون سبز رنگ دارند، بعضی از بی‌مهرگان مانند ستاره دریایی خون بیرنگ یا زرد رنگ دارند.