به مناسبت سالگرد فوت ایوان پاولوف: متن نامه‌ای از او خطاب به کوشندگان دانش
ایوان پیتروویچ پاولوف (زادهٔ ۱۴ سپتامبر ۱۸۴۹ در ریازان، روسیه – درگذشتهٔ ۲۷ فوریه ۱۹۳۶) عصب‌شناس، فیزیولوژیست، روان‌شناس و پزشک روس بود. پاولف در سال ۱۹۰۴ برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی شد. شهرت وی بیشتر از کارهای او در زمینه بازتاب شرطی ناشی می‌شود.
به مناسبت زادروز او، متن یکی از نامه‌های او را با هم می‌خوانیم:
نامه‌ای به جوانان
من برای جوانان هموطنم که زندگی خود را وقف علم کـرده‌اند چـه آرزویـی می‌توانم بکنم؟
در درجه اول ثبات و پایداری، از این اصل مهم برای به ثمر رسانیدن بررسی‌های علمی، هرگز نمی‌توانم بـدون هـیجان سخن بگویم، پایداری، پایداری و باز هم پایداری.
درست از همان ابتدا عادت بـه اسـتقامت زیـاد در کسب دانش را بخود تلقین کنید.
قبل از آموختن کلیات باید الفبای علم را بیاموزید. هرگز قبل از تـسلط و مـهارت بـر آنچه گذشته به آموزش چیزهای آینده نپردازید. هیچوقت سعی نکنید که شکاف مـعلومات خـود را حتی با جسورانه‌ترین تئوری‌ها پر کنید؛ مهم نیست که این حباب‌ها، با وفور رنگهایشان، چگونه بنظر می‌رسند، مـطلب ایـنجاست که حباب‌ها می‌ترکند و آنگاه شما می‌مانید و اغتشاش و درهم‌وبرهمی.
درخود حزم و صبر و حوصله را تـقویت کـنید، هرگز از کارهای سخت نهراسید، بیاموزید، مقایسه کـنید آنـگاه حـقایق را جمع‌آوری نمایید.
مهم نیست که بال‌های یـک پرنـده چقدر کامل است؛ این کمال بدون کمک هوا سبب پرواز او نمی‌شود. حقایق نیز هـوای دانـشمندند، بدون آنها شما قادر نـخواهید بـود کشفی کـنید و یـا کـاری صورت دهید، بدون حقایق نظریه‌های شـما عـقیم‌اند. اما وقتی‌که آموختید، مشاهده و آزمایش کردید، نهایت سعی خود را بکنید تا بـکنه حـقایق پی ببرید و محتکر هم نباشید.
سعیتان رخـنه در اسرار اساسی پدیده‌ها بـاشد و مـصرانه در تحقیق قوانین حاکم بر آنـها بـکوشید.
مطلب دوم فروتنی است؛ هرگز تصور نکنید که همه‌چیز را میدانید، اهمیت ندارد کـه چـه احترامی کسب میکنید، همیشه جـرات داشـته بـاشید که لااقل بـخود بـگویید: من نادانم.
نگذارید غـرور بـر شما غلبه کند زیرا نتیجه‌اش اینست که درموقع لزوم مسالمت شما را لجوج و سرسخت میکند، غـرور شـما را از دریافت کمک‌های دوستانه و پندهای مفید مـحروم مـیدارد، و قدرت واقـع‌بینی شـما را از بـین می‌برد.
در دستهای که مـن رهبر آن هستم، همه‌چیز به‌محیط و اتمسفر ما تعلق دارد؛ ما برای یک هدف و علت عمومی جمع شـده‌ایم و هـرکس بار خود را بر دوش میکشد، در این‌میان تـشخیص ایـنکه؛ ایـن مـال مـنست یا آن مال تـو مـنتفی شده و بدینوسیله هدفی را که بخاطر آن گرد آمده‌ایم قابل حصول میسازیم.
سومین، شور و اشتیاق است. به یاد بـیاورید؛ عـلم تـمام زندگی شما را می‌طلبد، حتی اگر دو زندگی داشـته بـاشید و هـردو را در راهـش بـدهید کـفایت نمیکند. علم منتهای کوشش و عالی‌ترین درجه شور و علاقه بشر را میخواهد. در کار و جستجوی خود مشتاق باشید.
کشور ما دیدگاه وسیعی درمقابل دانشمندان گسترده است، از آنچه با دستهای بـخشنده بشما تقدیم میکند استفاده کنید.
چه می‌توان درباره یک عالم جوان گفت؟ بنظر می‌رسد که همه‌چیز روشن است؛ زیاد به او داده شده و زیاد هم از او انتظار می‌رود.
برای همه ما افتخاریست، اعتمادی را که کـشورمان بـه علم دارد، تأیید و تصدیق کنیم.
عالی بود. به به. تشکر می‌کنم از ایوان پاولوف گرام که اینچنین پند و اندرزهای گوهرباری ارائه کردند. و سپاس‌گزارم از شما که بدین زیبایی مطالب را جمع‌آوری میکنید و سواد ما را افزایش می‌دهید.