معرفی کتاب سیری در نظریه‌ی پیچیدگی، نوشته ملانی میچل
از زمان دکارت و نیوتون و سایر بنیادگذاران روش علمی مدرن، تا آغاز قرن بیستم، یکی از هدف‌های اصلی علم توضیح تقلیل‌گرایانه همه پدیده‌ها بر مبنای فیزیک بنیادی بوده است.
بسیاری از پدیده ها روش تقلیل گرا را به بن بست کشیده اند:
پیش بینی ناپذیری وضعیت آب و هوا و شرایط اقلیمی؛ ظرافت ها و طبیعت انطباق پذیر اندام‌واره های زنده و بیماری‌هایی که آنها را تهدید می‌کنند؛ رفتار اقتصادی، سیاسی، و فرهنگی جوامع؛ رشد و تأثیرات فناوری و شبکه‌های ارتباطی مدرن؛ و طبیعت هوش و دورنمای خلق آن در کامپیوترها.
علوم جدیدی مانند آشوب، زیست شناسی سیستمها، اقتصاد تکاملی، و نظریه شبکه به ورای تقلیل‌گرایی گذار می کنند تا توضیح دهند چگونه از مجموعه‌های بزرگ اجزای ساده، رفتار پیچیده سر می زند. در این شرایط عبارت «کل چیزی بیش از مجموعه اجزایش است» که تکیه کلام ضد تقلیل‌گراست اهمیت تازه ای می یابد.
تا میانه قرن بیستم بسیاری از دانشمندان پی برده بودند که چنین پدیده هایی را نمی توان به یک رشته علمی واحد محدود کرد، بلکه مستلزم فهمی چندرشته ای مبتنی بر بنیان هایی علمی هستند که هنوز ابداع نشده‌اند.
ایده نوشتن این کتاب وقتی شکل گرفت که برای سخنرانی یادبودی در سانتافه از نویسنده کتاب – ملانی میچل- دعوت شد – مجموعه سخنرانی های سالانه ای در مورد سیستم های پیچیده برای عموم، که به یادبود ریاضیدان بزرگ استانیسلاو الم برگذار می شد.
کتاب درباره پرسش هایی است که نویسنده و عده ای دیگر را در جامعه سیستم های پیچیده، در گذشته و حال، مجذوب خود کرده است:
چگونه است که آن سیستم هایی در طبیعت که پیچیده و انطباق پذیر نامیده می شوند مغزها، جوامع حشرات، سیستم ایمنی، سلول ها، اقتصاد جهانی، تکامل زیست شناختی – چنین رفتار پیچیده ای را بر مبنای قواعد زیربنایی ساده ای شکل می دهند؟
چگونه اندام‌واره های وابسته به هم، اما منفعت جو، می توانند کنار هم قرار گیرند تا در حل مسائلی همکاری کنند که بقای آنها را در کل تحت تأثیر قرار میدهد؟ آیا اصول یا قوانین عمومیی وجود دارد که در چنین پدیده هایی کاربرد داشته باشد؟ و آیا می توان حیات و هوش و انطباق را به صورت ماشین‌واره و محاسباتی فهمید؟ اگر این طور است، آیا واقعا می توانیم ماشین های هوشمند و زنده را بسازیم؟ اگر هم بتوانیم، آیا می خواهیم این کار را بکنیم؟
هدف اصلی این کتاب فراهم کردن تصویر روشن تری از این است که آیا امکان دارد این گونه مفاهیم و روش های چندرشته ای به علمی مفید و اندیشه های جدیدی برای پرداختن به مشکل ترین مسائل پیش رو بینجامند؟، مانند گسترش بیماریها، توزیع نابرابر منابع طبیعی و اقتصادی دنیا، گسترش تسلیحات و منازعات، و تأثیرات جامعه انسانی بر محیط زیست و آب و هوا.
این کتاب پنج بخش دارد. در بخش اول زمینه ای را درباره پیشینه و درون‌مایه چهار حیطه که برای مطالعه سیستم های پیچیده اساسی است: اطلاعات، محاسبه، دینامیک و آشوب، تکامل صحبت می‌شود.
در بخش های دوم تا چهارم توضیح داده می‌شود که که چگونه میتوان در کامپیوترهای حیات و تکامل را شبیه‌سازی کرد، و به طور عکس، خود مفهوم محاسبه در توضیح رفتار سیستم های طبیعی چگونه معنی میدهد. علم جدید شبکه‌ها و این که چگونه در میان سیستمهای بسیار متفاوت همانندی‌های عمیقی را می‌یابد بررسی خواهد شد.
سیستم هایی از قبیل گروه های اجتماعی، اینترنت، بیماری های همه گیر، و سیستمهای سوخت و ساز اندام واره‌ها.
کتاب سیری در نظریه‌ی پیچیدگی
نویسنده: ملانی میچل
مترجم: رضا امیررحیمی
نشر نو
536 صفحه
خواص مشترک سیستم های پیچیده
۱. رفتار پیچیده جمعی: مورچه ها، سلول های B، نورونها، خریداران سهام، پدید آورنده های وبگاه ها مثال‌هایی از سیستمهای پیچیده هستند و از قواعد نسبتا ساده ای پیروی می کنند، بدون این که هیچ گونه کنترل مرکزی یا رهبری وجود داشته باشد. این کنش های جمعی اجزای بیشمار است که موجب پدیدار شدن الگوهای رفتاری پیچیده و نه چندان پیش بینی پذیر و متغیری می شوند.
۲. پردازش سیگنال ها و اطلاعات: تمامی این سیستم ها اطلاعات و سیگنال هایی را تولید می کنند و مورد استفاده قرار میدهند که هم از محیط درون و هم از محیط بیرون سرچشمه می گیرند.
٣. انطباق: تمامی این سیستم ها خود را انطباق میدهند، یعنی برای بهبود شانس بقایا موفقیت – از راه یادگیری یا تکامل – رفتار خود را تغییر میدهند.
حال برای دانش واژه سیستم پیچیده تعریفی را پیشنهاد می کنم:
سیستمی که شبکه بزرگ اجزای آن که فاقد کنترل مرکزی هستند و مطابق با قواعد ساده ای عمل می کنند، موجب پدیدار شدن رفتار پیچیده جمعی، پردازش اطلاعات پیشرفته و انطباق از راه یادگیری با تکامل می‌شود.
بعضی اوقات بین سیستم های پیچیده انطباق پذیر، که در آنها انطباق نقش مهمی بازی می کند، و سیستم های پیچیده انطباق ناپذیر، مانند یک توفان شدید یا یک رودخانه خروشان، تمایز گذاشته می شود.
سیستم هایی که در آنها رفتار سازمان یافته، بدون کنترل کننده بیرونی یا رهبر، پدیدار می شود بعضی اوقات خودسامان نامیده می شوند. از آنجا که قواعد ساده رفتار پیچیده را به شیوهای تولید می کنند که چندان قابل پیش بینی نیست، رفتار کلان چنین سیستم هایی را بعضی اوقات نوظهور می نامند.
تعریف متفاوتی از سیستم پیچیده
سیستمی که رفتارهای نابدیهی و نوظهور و خودسامان را به نمایش می گذارد.
پرسش اصلی در علوم پیچیدگی این است که چگونه این رفتار خود سامان و نوظهور رخ می دهد. در این کتاب تلاش شده این مفاهیم را، که به دشواری میتوان از کارشان سردرآورد، در زمینه های مختلف قابل فهم شود.
