انبساط جهان در فراسوی افق کیهانی

بر اساس نسبیت خاص اینشتین، هیچ ذرهای با جرم حقیقی بزرگتر از صفر نمیتواند با سرعت نور یا فراتر از آن در فضا» حرکت کند. اما اگر خود فضا با سرعتی بیش از سرعت نور در حال گسترش و انبساط باشد. آن وقت چه؟ شاید از خود بپرسید مگر میشود خود فضا هم منبسط شود؟
آری. اما پاسخ این معما به موضوعی فراتر از نسبیت خاص یعنی نظریه نسبیت عام اینشتین باز میگردد. در نسبیت عام، فضا مانند یک آبر شارد یا ابر سیال اسرارآمیز عمل میکند که اگر چه هیچ اصطکاک درونی ندارد اما میتواند حرکت کند، چرخش داشته باشد، انحنایر دارد، منبسط شود و غیره.
در سال ۱۳۰۶ / ۱۹۲۷ یک فیزیکدان و اخترشناس بلژیکی به نام ژرژ الومت که در عین حال راهب کلیساهم بود با کمک معادلات نسبیت عام اینشتین نشان داد که تمامی فضا و کل کیهان باید مانند یک بادکنک عظیم در حال انبساط باشد. تقریبا دو سال بعد، ادوین هابل، اخترشناس معروف آمریکایی با اندازهگیری سرعت دور شدن کهکشانها توسط تلسکوپ غول پیکر مانتویلسون توانست صحت نظریه لومت را به طور تجربی نشان دهد و بدین ترتیب نظریه انبساط جهان» به لحاظ رصدی هم تأیید شد اما انبساط جهان بر خلاف آنچه عموم مردم تصور میکنند به معنای دور شدن کهکشانها از همدیگر در فضا» نیست؛ بلکه به معنای انبساط خود فضاست. یعنی این خود فضاست که در حال گسترش است و به همراه خود کهکشانها را هم از یکدیگر دور میکند. برای درک بهتر این موضوع، کل جهان را مانند یک بادکنک عظیم کیهانی در نظر بگیرید که در حال باد شدن است.
در این مدل کهکشانها مانند نقاطی هستند که با فواصلی روی بادکنک ترسیم شدهاند. با باد شدن بادکنک، تمامی نقاط روی آن از همدیگر دورتر و دورتر میشوند اما این دور شدن، نه به واسطه حرکت نقاط روی بادکنک بلکه به خاطر انبساط خود بادکنک اتفاق میافتد. بر مبنای نسبیت خاص، هیچ جرم حقیقی بزرگتر از صفری نمیتواند بر پهنه بادکنک کیهانی جهان با سرعت نور یا فراتر از آن حرکت کند؛ اما خود این بادکنک کیهانی میتواند با آن چنان سرعتی منبسط شود که برخی از کهکشانهای روی آن با سرعتی حتی فراتر از سرعت نور از همدیگر دور شوند و این دقیقا همان اتفاقی است که در فراسوی افق کیهانی ما در حال رخ دادن است.
در واقع بر اساس قانون هابل، هر چه کهکشانها از هم دورتر باشند، سرعت دور شدن آنها از همدیگر نیز به واسطه انبساط جهان بیشتر است. بنابراین کهکشانهایی که از حد مشخصی از همدیگر دورتر باشند با سرعتی حتی فراتر از سرعت نور در حال دور شدن از همدیگر ومن جمله کهکشان ما هستند. این کهکشانها برای همیشه در فراسوی افق کیهانی ما قرار میگیرند و هیچگاه توسط تلسکوپهای ما دیده نخواهند شد