۱۰ نکته مهمی که باید درباره اینترنت ماهواره‌ای استارلینک بدانید
همه‌چیز درباره نحو کار، قیمت، تجهیزات، مناطق زیر پوشش، سرعت و آینده اینترنت استارلینک
این روزها اینترنت ماهواره‌ای استارلینک همه توجه‌ها را به خود جلب کرده است و حسابی سر زبان‌ها افتاده است.
جدای از اینکه استارلینک اولین اینترنت ماهواره‌ای رسمی در دنیا است که توسط شرکت پرسروصدای اسپیس‌ایکس عرضه می‌شود و مدیریت آن با ایلان ماسک است؛ بسیاری از کاربران این گونه اینترنت را رقیبی برای اینترنت فیبرنوری و اینترنت موبایل 5G می‌دانند.
اهداف اولیه راه‌اندازی این اینترنت، دسترسی به اینترنت پرسرعت در مناطق کم جمعیت، حاشیه شهرها و روستاهای دورافتاده‌ای بود. شعار اسپیس‌ایکس برای استارلینک، پوشش کل دنیا زیر چتر یک اینترنت سریع بود تا هر فردی در هر نقطه از دنیا دیگر از این خدمات محروم نباشد. اما به مرور، تبلیغات پر زرق و برق ایلان ماسک و دیگران پیرامون استارلینک، آن را به گزینه‌ای جذاب برای کاربران شهری تبدیل کرد.
فعلا اینترنت استارلینک در نسخه بتای عمومی است و فقط در چند کشور محدود عرضه می‌شود. سرعت آن زیر ۲۰۰ مگابیت است و تاخیری ۴۰ میلی‌ثانیه‌ای دارد که برای برخی از کاربران ناامیدکننده است.
در ایران هم مدت‌ها است کاربران درباره چند و چون اینترنت استارلینک صحبت می‌کنند و می‌خواهند بدانند آیا این سرویس در ایران ارائه می‌شود؟ هزینه‌ها و سرعت آن چگونه است و محدودیت‌های قانونی برای استفاده از آن وجود ندارد؟
اخیرا ایلان ماسک در یک پاسخ به یک پرسش ایرانی درباره ارائه سرویس اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در کشور ایران گفته است تمام تلاش‌شان را می‌کنند تا حد امکان این سرویس را ارائه بدهند.
از آن سو، مجلس شورای اسلامی با تصویب یک مصوبه از بودجه سال ۱۴۰۰، درآمد دولت از سهم اپراتورها را ۱۰ درصد افزایش داده که بخشی از آن باید به حساب شرکت مخابرات واریز شود تا برای توسعه اینترنت ثابت و مقابله با اینترنت ماهواره‌ای مصرف گردد.
بنابراین، پرسش‌ها و ابهامات زیادی درباره اینترنت استارلینک مطرح است که البته اختصاص به کشور ایران ندارد و بسیاری از کاربران در سراسر جهان هم این سوالات را مطرح می‌کنند؛ چون اصولا اینترنت ماهواره‌ای یک پدیده تازه و نادر است که حتی به طور عمومی هنوز عرضه نشده است. قرار است اینترنت استارلینک در اواخر امسال به طور عمومی و سراسری در دسترس کاربران قرار بگیرد.
با ما همراه باشید تا درباره ۱۰ پرسش یا ابهام و نکته مهم این سرویس اینترنت بی‌سیم صحبت کنیم:
۱- اینترنت استارلینک چیست؟
Starlink زیر نظر شرکت هوافضای SpaceX متولد و توسعه داده می‌شود. استارلینک به شبکه‌ای از ماهواره‌ها در مدار زمین گفته می‌شود و توسعه آن از سال ۲۰۱۵ آغاز گردیده است. اولین نمونه ماهواره استارلینک در سال ۲۰۱۸ به مدار زمین پرتاب شد و طی سال‌های گذشته بیش از هزار ماهواره Starlink به طور موفقیت‌آمیزی در مدار زمین قرار گرفتند.
اسپیس‌ایکس به طور مرتب و طبق برنامه زمان‌بندی شده‌ای؛ هر ماه چندین ماهواره اینترنتی به مدار زمین پرتاب می‌کند. تا پایان پروژه استارلینک باید بیش از ۲۲ هزار ماهواره استارلینک در فضا باشند. ماهواره‌های استارلینک در مداری پایین‌تر از مدار زمین ثابت یا GEO به نام مدار پایینی زمین یا LEO قرار گرفته که فاصله‌ای از ۳۰۰ تا ۵۰۰ کیلومتر با زمین دارند.
اسپیس‌ایکس لینک‌های اینترنتی نوری از زمین با این ماهواره‌ای برقرار می‌کند تا بتوانند در هر نقطه‌ای از کره زمین، به کاربران سرویس اینترنت بی‌سیم بدهند. در واقع، یک بار اینترنت از زمین به سوی ماهواره‌ها در مدار زمین ارسال شده و بار دیگر از ماهواره‌ها به سوی نقاط مختلف زمین ارسال می‌شود. چون سرعت نور در فضا بسیار بیشتر از روی زمین و مثلا در کابل‌های فیبرنوری است؛ بنابراین در عمل تاخیر اینترنت ماهواره‌ای کمتر از فیبرنوری خواهد بود.
۲- چگونه خانه‌ها به اینترنت ماهواره‌ای استارلینک وصل می‌شوند؟
همانند سرویس‌های اینترنتی ماهواره‌ای HughesNet و ViaSat، اینترنت استارلینک با فروش دسترسی و اشتراک به کاربران خانگی و سازمانی پیش می‌رود. خصوصا کاربران ساکن روستا یا مناطق دورافتاده می‌توانند مشتری استارلینک شوند یا افرادی که در کشورهای فقیر زندگی می‌کنند و به اینترنت پرسرعت دسترسی ندارند.
خود وب‌سایت استارلینک می‌گوید این اینترنت برای افراد و مناطقی از زمین ایده‌آل است که معمولا برای داشتن یک اتصال اینترنت ساده با چالش روبرو هستند. استارلینک نیازی به زیرساخت‌های سنتی و زمینی اینترنت و شبکه ندارد و می‌تواند اینترنت پرسرعتی را به نقاطی از کره زمین برساند که در حالت عادی اینترنت در آنجا نیست.
هر کاربر با خرید پکیج اینترنت استارلینک شامل یک دستگاه گیرنده دریافت و ارسال سیگنال‌های رادیویی، یک روتر بی‌سیم برای نصب در خانه و کابل‌های اتصال آنها می‌تواند به ماهواره‌های استارلینک وصل شود. آنتن ماهواره‌ای باید در بیرون از خانه و مکانی خلوت و بدون مانع نصب شود.
استارلینک یک اپلیکیشن برای iOS و اندروید عرضه کرده است تا با استفاده از واقعیت افزوده به کاربران کمک کند بهترین نقطه و موقعیت برای نصب گیرنده‌های خود را پیدا کنند.
۳- سرعت اینترنت استارلینک چقدر است؟
وب‌سایت استارلینک می‌گوید کاربران می‌توانند انتظار داشته باشند در اکثر مناطق سرعتی بین ۵۰ تا ۱۵۰ مگابیت بر ثانیه با تاخیر (پینگ) ۲۰ تا ۴۰ میلی‌ثانیه به دست بیاورند.
البته، ایلان ماسک چندی پیش توییت کرد تا پایان سال ۲۰۲۱ سرعت اینترنت استارلینک به مرز ۳۰۰ مگابیت و پینگ زیر ۲۰ میلی‌ثانیه می‌رسد. تست‌های انجام شده تا کنون نشان می‌دهد برخی کاربران سرعتی نزدیک به ۲۰۰ میلی‌ثانیه دارند.
هرچه اسپیس‌ایکس ماهواره‌های بیشتری به فضا بفرستد و نقشه پوشش‌دهی این سرویس کامل‌تر شود؛ شاهد افزایش سرعت و کیفیت این سرویس اینترنت خواهیم بود. همین‌طور، اسپیس‌ایکس در حال به‌روزرسانی نرم‌افزارهای شبکه خود است تا به کاربران کمک کند بهترین سرعت و کیفیت اینترنت را با تاخیری کم داشته باشند.
۴- هزینه اینترنت استارلینک چقدر است؟
اسپیس‌ایکس ابتدا برای برخی کاربران دعوت‌نامه فرستاده و آنها را به طور آزمایشی به اینترنت استارلینک متصل کرد. در فاز بعدی، سرویس‌های محدودی در برخی نقاط جهان و کشورها راه‌اندازی کرد که فاز بتا نامیده می‌شود. اما قرار است در نیمه دوم سال ۲۰۲۱ این سرویس به طور عمومی عرضه شده و هر کاربری بتواند در شهر و کشور خودش، اگر زیر پوشش شبکه ماهواره‌های اینترنتی رفته باشد؛ درخواست گرفتن اشتراک و سرویس دهد.
هزینه اینترنت استارلینک فعلا ماهیانه ۹۹ دلار برای حجم نامحدود و ۴۹۹ دلار برای خرید تجهیزات ارسال و دریافت سیگنال‌ها به همراه روتر بی‌سیم است. این قیمت‌ها در برخی کشورها به خاطر بحث‌های مالیاتی و قوانین خاص آنها ممکن است بیشتر هم شوند.
بنابراین، اینترنت استارلینک برخلاف برخی شایعات و باورهای کاربران، رایگان یا خیلی ارزان نیست و در رده گران‌قیمت‌ترین سرویس‌های اینترنت دنیا قرار می‌گیرد.
۵- اینترنت استارلینک در چه کشورها و مناطقی عرضه شده است؟
در حال حاضر، این سرویس در شمال غربی ایالات متحده، بخش‌هایی که در همسایگی کانادا قرار دارد، بخش‌هایی از انگلستان، مکزیک، نیوزلند و استرالیا عرضه می‌شود. شرکت اسپیس‌ایکس همزمان که دارد ماهواره‌های بیشتری به فضا پرتاب می‌کند؛ در حال رایزنی با دولت‌ها و کشورهای مختلف برای ارائه سرویس در محدوده آنها است.
استارلینک برای اینکه کل زمین را پوشش بدهد؛ حداقل نیاز به ۱۰ هزار ماهواره اینترنتی دارد. فعلا در بهترین حالت می‌توانیم بگوییم ۱۰ درصد کل جهان زیر پوشش اینترنت استارلینک رفته است که بیشتر منوط به عرض جغرافیایی ۴۵ تا ۵۳ درجه شمالی است.
۶- چرا باید سراغ اینترنت استارلینک برویم؟ آیا فیبرنوری یا 5G سریع‌تر نیست؟
این روزها افراد زیادی اینترنت استارلینک را با فیبرنوری یا 5G مقایسه می‌کنند. در عمل باید گفت هم فیبرنوری و هم 5G از استارلینک بسیار سریع‌تر و پایدارتر هستند.
سرویس فیبرنوری گوگل در برخی شهرهای ایالات متحده به سرعت ۱ گیگابیت بر ثانیه می‌رسد. ضعیف‌ترین اینترنت 5G مبتنی بر امواج رادیویی زیر ۶ گیگاهرتز سرعتی بالای ۵۰۰ مگابیت دارند و از پینک زیر ۱۰ میلی‌ثانیه برخوردار هستند. پس، چرا باید سراغ اینترنت استارلینک رفت؟
همان‌طور که در بالا اشاره شد؛ اساسا اینترنت استارلینک برای مناطقی است که زیرساخت اینترنت کابلی به آنجا نرسیده است یا امکان ارائه سرویس‌های فیبرنوری و 5G نیست.
در شهرها و مناطق شلوغ و پرجمعیت، ضمن اینکه استفاده از اینترنت استارلینک منطقی نیست و از نظر سرعت و هزینه و کیفیت پایین‌تر از فیبرنوری یا 5G است؛ بلکه از نظر فنی دچار مشکلاتی خواهد بود ولی در مناطق حاشیه‌ای و روستایی می‌توان از اینترنت استارلینک بهره برد. برای اتصال به اینترنت ماهواره‌ای، باید اطراف خانه کاملا باز و خلوت و بدون مانع باشد.
۷- بزرگ‌ترین مزیت اینترنت استارلینک چیست؟
هر کاربری از هر نقطه‌ای از جهان می‌تواند به ماهواره‌های اینترنتی وصل شده و از یک اتصال اینترنت پرسرعت و با تاخیر بسیار ناچیز استفاده کند. مهم نیست شما در اروپا، آسیا، افریقا، جزایری در اقیانوس آرام و اطلش، در قطب شمال یا قطب جنوب هستید؛ هر کجا باید و تجهیزات اتصال به اینترنت استارلینک را داشته باشید؛ اینترنت دارید.
دیگری نیازی به کابل‌کشی یا نصب دکل‌های مخابراتی و BTS روی زمین نیست؛ نیازی به ارائه سرویس توسط یک اپراتور داخلی نیست و برای استفاده از اینترنت به یک محدوده جغرافیایی خاص وابسته نیستید.
اسپیس‌ایکس و مدیرعامل بلندپروازش، ایلان ماسک خیلی امیدوار هستند با راه‌اندازی کامل این سرویس اینترنت؛ تمام مردم جهان به اینترنت دسترسی پیدا کنند.
۸- بزرگ‌ترین مشکل و ضعف اینترنت ماهواره‌ای استارلینک چیست؟
بدی آب و هوا به همراه بارش برف و رعد و برق بزرگ‌ترین نقطه ضعف اینترنت اسپیس‌ایکس است. چون تمام ارتباط کاربر با ماهواره‌ها از طریق گیرنده‌های رادیویی است و شرایط جوی بد می‌تواند این ارتباط را کند یا قطع کند.
ساختمان‌ها و برج‌های بلند، پوشش جنگلی و درختان زیاد و دیگر موانع این چنینی هم می‌توانند مانع برقراری یک ارتباط پایدار و با کیفیت شوند. در وب‌سایت استارلینک به این موارد اشاره شده است و توصیه می‌کنند گیرنده رادیویی در محلی نصب شوند که هیچ‌گونه مانعی در برابر او برای برقراری یک ارتباط ماهواره‌ای وجود نداشته باشد و از سوی دیگر برف روی آن ننشیند. باران و برف به طور بالقوه می‌توانند روی اتصال اینترنتی ماهواره‌ای تاثیر بگذارند و باعث کندی یا قطعی اینترنت شوند.
۹- در نهایت اینترنت استارلینک برای چه مصارفی است؟
هدف اولیه ارایه این سرویس، دسترسی مردم در مناطق دورافتاده به اینترنت پرسرعت است. اینترنت استارلینک اصلا نمی‌خواهد رقیبی برای شرکت‌های سرویس‌دهنده IPS و اپراتورهای موبایل باشد. اما به تدریج می‌توان کاربردهای دیگری برای این شبکه از ماهواره‌ها در آسمان پیش‌بینی کرد.
ایلان ماسک، بارها گفته است که یکی از اهداف بلندمدت اینترنت استارلینک، دسترسی به اینترنت در کره مریخ و برای مسافرانی است که به این سیاره کوچ کردند. همین‌طور، می‌توان پیش‌بینی کرد برخی از ایستگاه‌های فضایی به اینترنت استارلینک وصل شوند. کاربردهای نظامی و صنعتی از دیگر اهداف اسپیس‌ایکس است.
گفته می‌شود اگر همه ۳۰ هزار ماهواره‌ای که اسپیس‌ایکس در نظر دارد؛ به مدار زمین پرتاب شوند؛ درآمد استارلینک بیشتر از خود اسپیس‌ایکس شده و به صورت یک شرکت سهامی عمومی از آن مجزا خواهد شد. ارزش استارلینک تا سال ۲۰۲۵ به بیش از ۱۰ میلیارد دلار می‌رسد و در صورتی که یک شرکت مستقل شود؛ به ارزشی بالای ۳۰ میلیارد دلار می‌رسد.
۱۰- آیا اینترنت استارلینک در ایران هم عرضه می‌شود؟
از نظر تئوری و فنی، اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در هر نقطه‌ای از جهان قابل استفاده و دسترسی است. هر کاربری که آنتن و تجهیزات آن را داشته باشد و یک سرویس از شرکت اسپیس‌ایکس خریداری کرده باشد؛ می‌تواند به استارلینک وصل شود.
گفتیم ایلان ماسک در توییت اخیر خود گفته است تمام تلاش خود را می‌کند تا این سرویس در ایران هم عرضه شود. اما قطعا شرکت اسپیس‌ایکس برای ارائه یک سرویس اینترنت در کشوری باید مجوزهای آن کشور را بگیرد؛ همانند اکنون که در حال رایزنی با کشورهای اروپایی برای ارائه استارلینک در محدوده جغرافیایی آنها است.
گویین شاتول (Gwynne Shotwell) رئیس و مدیر ارشد عملیاتی اسپیس ایکس نیز چندی پیش گفته بود که اسپیس‌ایکس قصد ندارد قوانین کشورها را زیرپا بگذارد و شرکتش در حال مذاکره با دولت‌های مختلف است.
اما «ابوالحسن فیروزآبادی»، دبیر شورای عالی فضای مجازی چندی پیش در یک گفت‌وگو اعلام کرد کارگروهی برای قانون‌گذاری پیرامون اینترنت ماهواره‌ای در این شورا راه‌اندازی شده است و هم ارائه‌دهنده‌های سرویس اینترنت ماهواره‌ای و هم کاربران باید مجوزهای لازم را کسب کنند.
در آخرین تحرکات پیرامون این مسئله، باز اشاره کردیم که نمایندگان مجلس، شرکت مخابرات را مکلف کردند اینترنت ثابت را توسعه داده و از آن به عنوان جایگزینی برای مقابله با اینترنت ماهواره استفاده کنند. تصور نمایندگان مجلس این است که اگر کاربران در هر نقطه‌ای به یک اینترنت ثابت پرسرعت دسترسی داشته باشند؛ دیگری سراغ اینترنت ماهواره‌ای نمی‌روند.
تحریم‌های ایالات متحده بر ضد ایران، مانع دیگری برای ارائه اینترنت استارلینک در ایران است. بعید است دولت امریکا به اسپیس‌ایکس اجازه دهد این سرویس به طور رسمی و با مجوز در ایران عرضه شود.
با سلام خدمت آقای دکتر گرامی. سپاس فراوان بابت این اطلاعات کاربردی، مختصر و مفید. به سوالات و ابهاماتی که در مورد استارلینک داشتم کامل پاسخ دادید. خدا حفظتان کند که همچنان معلم ما هستید. موفق باشید