چگونه فشار خون را به صورت صحیح اندازه‌گیری کنیم؟ راهنمای گام به گام
دستگاه فشارسنج دارای بازوبندی است که در بالای آرنج به دور باز و بسته می‌شود. کیسه همان قسمتی از بازوبند است که با هوا پر می‌شود. لوله‌ای، از یک سو، بازوبند را به ستون جیوه – که شبیه دماسنج موجود در خانه هاست و از سوی دیگر، به یک پمپ لاستیکی متصل می‌کند. وقتی پمپ لاستیکی فشرده شود، فشار هوادر این سیستم بسته هم کیسه را از هوا پر می‌کند و هم منجر به بالا رفتن ستون جیوه می‌شود. اعداد موجود بر روی ستون جیوه، میزان فشار را نشان می‌دهد.
می‌شود فشار خون را با فشارسنج جیوه‌ای، عقربه‌ای یا الکترونیکی اندازه‌گیری کرد، به شرط آنکه صحت کارکردش به تازگی تأیید شده باشد (برای بررسی بیشتر تفاوت‌های بین فشارسنج‌ها، به مقالهی فرعی فشارسنج جیوه‌ای در مقایسه با نوع عقربه‌ای در همین فصل مراجعه کنید. درباره‌ی فشارسنج‌های الکترونیکی در مبحث اندازه‌گیری فشار خون در خانه در ادامه‌ی همین فصل صحبت می‌کنم). جز موارد نادر، از فشارسنج‌های موجود در داروخانه‌ها یا سوپرمارکت‌ها مراقبت کافی به عمل نمی‌آید و نباید مورد استفاده قرار گیرد.
در زیر چند قانون ساده آورده شده است که برای اندازه‌گیری صحیح فشار خون مهمند:
اول، ۱۵ دقیقه قبل از اندازه‌گیری فشار خون، سیگار، الکل و یا قهوه استفاده نکنید.
دوم، طول کیسهی فشارسنج باید ۸۰ درصد محیط بازوی شما باشد. پس افراد سنگین وزن یا خیلی عضلانی، که بازوان ستبری دارند، باید از فشارسنج‌هایی با کیسهی بزرگتر استفاده کنند و کودکان فشارسنج‌های کوچکتر لازم دارند. سوم، وضعیت قرارگیری شما مهم است. در وضعیتی بنشینید که بتوانید تکیه دهید و در حالی که بازویتان به جایی تکیه کرده است، آرنجتان در سطح قلب قرار گیرد. پا‌هایتان نباید آویزان باشد. بهتر است چند دقیقه، قبل از اندازه‌گیری فشار خون، در همین وضعیت استراحت کنید. در طول اندازه‌گیری فشار خون صحبت نکنید.
حالا، برای خواندن فشار خون، مراحل زیر را به ترتیب دنبال کنید:
۱. لبه‌ی پایینی کیسهی فشارسنج را حدود یک اینچ از چین آرنج بالاتر قرار دهید، بازوبند را روی بازوی برهنه ببندید و نوار‌های چسبی بازوبند را تا انتها روی هم بگذارید و بچسبانید.
۲. گوشی استتوسکوپ را در گوش بگذارید و قسمت زنگولهای آن را کنار لبه‌ی پایینی کیسه، دور از قلب و روی شریان بازویی قرار دهید. نبض این شریان را، درحالی که آرنج خمیده است، در ناحیه‌ی داخلی بازو، درست بالای چین آرنج، می‌توان یافت
استتوسکوپ، که وسیله‌ای مناسب جهت گوش کردن صدا در قسمت‌های مختلف بدن است، دارای یک قسمت تماسی به نام قسمت زنگولهای است. قسمتی از استتوسکوپ، که در انتهای دیگرش قرار دارد و داخل گوش قرار می‌گیرد، به فرد گیرنده‌ی فشار خون اجازه می‌دهد که صدای یکنواخت ضربان شریان بازویی را بشنود.
٣. پیچ کنار پمپ لاستیکی را محکم ببندید و پمپ را بفشارید. هوا وارد پمپ می‌شود و بازوبند را متسع می‌کند.
۴. بازوبند را تا جایی باد کنید که جریان خون را در ش ریان بازویی متوقف کند. با اعمال فشار کافی، بازوبند جریان خون را در شریان قطع می‌کند و دیگر صدایی از گوشی شنیده نمی‌شود. از زمانی که دیگر صدایی به گوش نرسید یا نبض ناحیه‌ی مچ دست لمس نشد، فشار داخل بازوبند را به سرعت ۳۰ میلی متر جیوهی دیگر بالا ببرید.
۵. مجددا پیچ را بچرخانید تا دریچه‌ی داخل پمپ شل شود و فشار هوا پایین بیاید. فشار را با سرعت ۲ میلی متر جیوه در ثانیه پایین بیاورید. وقتی فشار تا جایی پایین آمد که خون دوباره در شریان جریان یافت و اولین صدا در گوشی شنیده شد، عدد مجاور سطح فوقانی ستون جیوه در آن لحظه، همان فشار خون سیستولیک (SBP) است، یعنی اولین عددی که برای خواندن فشار خون لازم دارید
۶. به ستون جیوه نگاه کنید و عدد مربوط به آن فشار را ببینید و بخوانید.
۷. موقعی که بازوبند تا آن درجه تخلیه شد که خون آزادانه در شریان جریان یافت دیگر صدایی در استتوسکوپ شنیده نمی‌شود.
جایی که صدا قطع می‌شود، عدد مجاور سطح فوقانی ستون جیوه فشار خون دیاستولیک (DBP) است، یعنی دومین عددی که برای خواندن فشار خون لازم دارید
۸. دوباره به ستون جیوه نگاه کنید و عدد مربوط به آن فشار را بخوانید.
9. اعداد مربوط به فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را بلافاصله ثبت کنید (به حافظه تکیه نکنید. این مسئله را هم که کدام بازو (راست یا چپ) برای اندازه‌گیری فشار خون استفاده شده است یادداشت کنید.
۱۰. اگر اندازه‌گیری اول فشار خونتان را بالا نشان داد، ۶۰ ثانیه بعد، دوباره از همان دست اقدام به اندازه‌گیری کنید. بعد فشار بازوی دیگر را بگیرید. دستی که فشار خون بالاتری را نشان می‌دهد، همان دستی است که در آینده باید برای اندازه‌گیری فشار خون استفاده شود (اغلب فشار هر دو دست برابر است). می‌انگین فشار‌های گرفته شده از دستی که فشار خون بالاتر و غیر عادی‌تری را نشان داده است فشار خون دقیق شماست.
فشار خون فرد را در حالت ایستاده هم اندازه‌گیری کنید، خصوصا اگر هنگام ایستادن احساس سرگیجه می‌کند. اگر پس از ایستادن، فشار سیستولیک ۲۰ میلی متر جیوه یا بیشتر و فشار دیاستولیک ۱۰ میلی متر جیوه یا بیشتر آفت کند، بیمار به آفت فشار خون وضعیتی دچار است که به معنای آفت شدید و غیرعادی فشار خون هنگام ایستادن است. اگر فشار خونتان طبیعی نیست، به واسطهی یک بار ویزیت شدن در مطب پزشک، هیچ درمانی را شروع نکنید. این درمان برای یک عمر است و فقط زمانی باید آغاز بشود که برای بار دوم یا حتی سوم فشار خون بالا در مطب پزشک ثبت شده باشد.
همان طور که در قسمت بعد خواهید دید، حتی ممکن است، علی رغم رعایت تمامی روش‌های صحیح، باز هم ارزیابی فشار خون در مطب پزشک چندان دقیق نباشد. فشار خون بالاتر از ۱۸۰/۱۲۰ میلی متر جیوه نیازمند درمان فوری است.
موقع اندازه‌گیری فشار خون مسایل زیادی می‌تواند رخ دهد که منجر به اشتباه خواندن فشار خون شود. از آنجا که نحوه‌ی خواندن شما می‌تواند منجر به مصرف یک عمر قرص یا ر‌هایی از چنین وظیفه‌ای شود، اجتناب از این اشتباهات مهم است. مسایلی که در کار خواندن صحیح فشار خون اختلال ایجاد می‌کند، در هر مرحله از اندازه‌گیری ممکن است رخ دهد و می‌تواند به دلیل ایراد دستگاه، اشتباه در مشاهده یا مشکلات خود بیمار باشد. هنگام اندازه‌گیری فشار خون نکاتی را که در دو قسمت بعدی می‌آید رعایت کنید.
یک استتوسکوپ معیوب ممکن است منجر به اشتباه در اندازه‌گیری فشار خون شود. برای یک اندازه‌گیری خوب اطمینان حاصل کنید که:
قطعاتی که داخل گوش قرار می‌گیرد، مسدود نیستند و صدا به وضوح شنیده می‌شود. اگر این قطعات شکسته‌اند، تعویضشان کنید. قسمت زنگولهای استتوسکوپ (قسمتی که بر روی بازو قرار می‌گیرد) ترک نخورده باشد. لوله استتوسکوپ، یعنی فاصله‌ی میان ابتدا و انتهای آن، باید طول مناسبی داشته باشد. لوله‌ی زیادی بلند باعث کاهش صدا و در نتیجه، شنیده نشدن آن می‌شود.
برای اطمینان از درست خواندن فشار هنگام استفاده از فشارسنج جیوه‌ای اطمینان حاصل کنید که:
وقتی هیچ فشار هوایی داخل دستگاه نیست، سطح فوقانی ستون جیوه در سطح عدد صفر است. ستون جیوه کاملا عمودی قرار گرفته است. لوله تمیز و فاقد انسداد است. اگر لوله را از دستگاه جدا کنید، باید بتوان در آن دمید. اگر هوا آزادانه در لوله جریان نیافت، لوله را عوض کنید. اندازه‌ی کیسهی بازوبند متناسب است.
بازوبندی که نسبت به بازوی بیمار زیادی باریک باشد، فشار را بالاتر نشان می‌دهد.
بازوبندی که نسبت به بازوی بیمار زیادی پهن باشد، فشار را پایین‌تر نشان می‌دهد.
برای اجتناب از مشاهده‌ی نادرست، اطمینان حاصل کنید که:
کسی که فشار خونتان را اندازه می‌گیرد، در مورد بالا یا پایین بودن آن پیش داوری نداشته باشد. چون ممکن است این مسئله بر خواندن فشار تأثیر بگذارد. / کسی که فشار خونتان را اندازه می‌گیرد، به جای حفظ کردن، آن را یادداشت می‌کند. حافظه‌ی ضعیف اغلب منجر به ثبت اشتباه اعداد می‌شود. برای پرهیز از مشکلات بیمار و اطمینان از صحت قرائت فشار خون، مطمئن شوید که
بازوی بیمار هم سطح قلبش قرار دارد. اگر باز و بالاتر از سطح قلب قرار گیرد، فشار خون ممکن است، به اشتباه، بالاتر از مقدار واقعی و اگر بازو پایین‌تر از سطح قلب باشد، پایین‌تر از مقدار واقعی گزارش شود.
بیمار به پشت تکیه داده است و پا‌هایش آویزان نیست و تاب نمی‌خورد.
اگر بازوی بیمار، بزرگ و عضلانی باشد – که در این صورت ممکن است فشار خون بالاتر از میزان واقعی خوانده شود باید از فشارسنجی استفاده شود که بازوبندش به اندازه‌ی کافی بزرگ است.
اگر بیمار دچار تصلب شرایین است، یعنی کلسیم در جدار رگ رسوب کرده است و شریان‌ها به سختی فشرده می‌شوند و روی هم می‌خوابند که این حالت بین سالمندان شایع است
از روش دیگری مثل وارد کردن مستقیم فشارسنج به داخل شریان استفاده می‌شود.
