چرا نارسایی حاد کلیه ایجاد می‌شود؟ تشخیص و درمان آن چیست؟
نارسایی حاد کلیه Acute kidney failure زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌های شما به طور ناگهانی قادر به تصفیه مواد زائد از خون شما نمی‌شوند. هنگامی که کلیه‌های شما توانایی فیلترینگ خود را از دست می‌دهند، سطوح خطرناکی از زباله‌ها تجمع می‌یابد و ترکیب شیمیایی خون شما ممکن است از تعادل خارج شود.
نارسایی حاد کلیه – که نارسایی حاد کلیه یا آسیب حاد کلیه نیز نامیده می‌شود – به سرعت، معمولاً در کمتر از چند روز ایجاد می‌شود. نارسایی حاد کلیه بیشتر در افرادی که قبلاً در بیمارستان بستری شده‌اند شایع است، به ویژه در بیماران وخیم که نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند.
نارسایی حاد کلیه می‌تواند کشنده باشد و نیاز به درمان فشرده دارد. با این حال، نارسایی حاد کلیه ممکن است برگشت‌پذیر باشد. اگر از نظر سلامتی خوب هستید، ممکن است عملکرد طبیعی یا تقریباً طبیعی کلیه را بازیابی کنید.
علائم نارسایی حاد کلیه
علائم و نشانه‌های نارسایی حاد کلیه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کاهش خروجی ادرار، اگرچه گاهی اوقات خروجی ادرار طبیعی می‌ماند
- احتباس مایعات، باعث تورم در پا‌ها، مچ پا یا پا‌ها می‌شود
- تنگی نفس
- خستگی
- گیجی
- حالت تهوع
- ضعف
- ضربان قلب نامنظم
- درد یا فشار قفسه سینه
- تشنج یا کما در موارد شدید
گاهی نارسایی حاد کلیه هیچ علامت و نشانه‌ای ندارد و از طریق آزمایشات آزمایشگاهی که به دلایل دیگر انجام می‌شود، تشخیص داده می‌شود.
زمان مراجعه به پزشک در نارسایی حاد کلیه
در صورت مشاهده علائم یا نشانه‌های نارسایی حاد کلیه، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید یا به دنبال مراقبت‌های اورژانسی باشید.
علل نارسایی حاد کلیه
نارسایی حاد کلیه می‌تواند در موارد زیر رخ دهد:
- شما یک بیماری دارید که جریان خون را در کلیه‌های شما کند می‌کند
- شما مستقیماً به کلیه‌های خود آسیب می‌رسانید
- لوله‌های تخلیه ادرار کلیه (حالب) مسدود شده و مواد زائد نمی‌توانند از طریق ادرار شما را از بدن خارج کنند
اختلال در جریان خون به کلیه‌ها
بیماری‌ها و شرایطی که ممکن است جریان خون به کلیه‌ها را کند کرده و منجر به آسیب کلیه شود عبارتند از:
- از دست دادن خون یا مایعات
- دارو‌های فشار خون
- حمله قلبی
- بیماری قلبی
- عفونت
- نارسایی کبد
- استفاده از آسپرین، ایبوپروفن (Advil، Motrin IB، دیگران)، ناپروکسن سدیم (Aleve، دیگران) یا دارو‌های مرتبط
- واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی)
- سوختگی شدید
- کم آبی شدید
آسیب به کلیه‌ها
این بیماری‌ها، شرایط و عوامل ممکن است به کلیه‌ها آسیب برساند و منجر به نارسایی حاد کلیه شود:
- لخته شدن خون در ورید‌ها و عروق داخل و اطراف کلیه‌ها
- رسوبات کلسترول که جریان خون را در کلیه‌ها مسدود می‌کند
- گلومرولونفریت، التهاب فیلتر‌های کوچک در کلیه (گلومرول)
- سندرم اورمیک همولیتیک، وضعیتی که در اثر تخریب زودرس گلبول‌های قرمز ایجاد می‌شود
- عفونت، مانند ویروس عامل بیماری کروناویروس 2019 (COVID-19)
- لوپوس، یک اختلال سیستم ایمنی است که باعث ایجاد گلومرولونفریت می‌شود
- دارو‌هایی مانند دارو‌های شیمی درمانی، آنتی بیوتیک‌ها و رنگ‌های مورد استفاده در آزمایش‌های تصویربرداری
- اسکلرودرمی، گروهی از بیماری‌های نادر است که بر پوست و بافت‌های همبند تأثیر می‌گذارد
- پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک، یک اختلال نادر خون است
- سموم، مانند الکل، فلزات سنگین و کوکائین
- تجزیه بافت ماهیچه‌ای (رابدومیولیز) که منجر به آسیب کلیه ناشی از سموم ناشی از تخریب بافت ماهیچه‌ای می‌شود
- تجزیه سلول‌های تومور (سندرم لیز تومور)، که منجر به انتشار سموم می‌شود که می‌تواند باعث آسیب کلیه شود
انسداد ادرار در کلیه‌ها
بیماری‌ها و شرایطی که مانع عبور ادرار از بدن میشوند (انسداد ادراری) و می‌توانند منجر به آسیب حاد کلیه شوند عبارتند از:
- سرطان مثانه
- لخته شدن خون در مجاری ادراری
- سرطان دهانه رحم
- سرطان روده بزرگ
- پروستات بزرگشده
- سنگ کلیه
- آسیب عصبی شامل اعصاب کنترل‌کننده مثانه
- سرطان پروستات
عوامل خطر نارسایی حاد کلیه
نارسایی حاد کلیه تقریباً همیشه در ارتباط با یک بیماری یا رویداد پزشکی دیگر رخ می‌دهد. شرایطی که می‌تواند خطر نارسایی حاد کلیه را افزایش دهد عبارتند از:
- بستری شدن در بیمارستان، به ویژه برای یک بیماری جدی که نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد
- سن پیشرفته
- انسداد عروق خونی در بازو‌ها یا پا‌ها (بیماری سرخرگ محیطی)
- دیابت
- فشار خون بالا
- نارسایی قلبی
- بیماری‌های کلیوی
- بیماری‌های کبدی
- انواع سرطان‌ها و درمان آنها
عوارض نارسایی حاد کلیه
عوارض احتمالی نارسایی حاد کلیه عبارتند از:
- تجمع مایعات. نارسایی حاد کلیه ممکن است منجر به تجمع مایع در ریه‌ها شود که می‌تواند باعث تنگی نفس شود.
- درد قفسه سینه. اگر پوشش داخلی قلب (پریکارد) ملتهب شود، ممکن است درد قفسه سینه را تجربه کنید.
- ضعف عضلانی. هنگامی که مایعات و الکترولیت‌های بدن شما – شیمی خون بدن شما – در حالت تعادل نباشد، ضعف عضلانی ایجاد می‌شود.
- آسیب دائمی کلیه. گاهی اوقات، نارسایی حاد کلیه باعث از دست دادن دائمی عملکرد کلیه یا بیماری کلیوی مرحله نهایی می‌شود. افرادی که در مرحله پایانی بیماری کلیوی هستند نیاز به دیالیز دائمی دارند-یک فرآیند فیلتراسیون مکانیکی که برای حذف سموم و مواد زائد از بدن استفاده می‌شود-یا پیوند کلیه برای زنده ماندن.
- مرگ. نارسایی حاد کلیه می‌تواند منجر به از دست دادن عملکرد کلیه و در نهایت مرگ شود.
جلوگیری از نارسایی حاد کلیه
پیش بینی یا پیشگیری از نارسایی حاد کلیه اغلب دشوار است. اما ممکن است با مراقبت از کلیه‌ها خطر خود را کاهش دهید. سعی کنید:
- هنگام مصرف دارو‌های ضد درد (OTC) به برچسب‌ها توجه کنید. دستورالعمل‌های دارو‌های ضد درد OTC مانند آسپرین، استامینوفن (تیلنول)، ایبوپروفن (Advil، Motrin IB) و ناپروکسن سدیم (Aleve) را دنبال کنید. مصرف بیش از حد این دارو‌ها ممکن است خطر آسیب کلیه را افزایش دهد. این امر به ویژه در صورت ابتلا به بیماری کلیوی، دیابت یا فشار خون بالا صادق است.
- با پزشک خود برای مدیریت کلیه و سایر بیماری‌های مزمن همکاری کنید. اگر بیماری کلیوی یا بیماری دیگری دارید که خطر نارسایی حاد کلیه را افزایش می‌دهد، مانند دیابت یا فشار خون بالا، اهداف درمانی را دنبال کنید و توصیه‌های پزشک خود را برای مدیریت بیماری خود دنبال کنید.
- یک سبک زندگی سالم را در اولویت قرار دهید. فعال باش؛ رژیم غذایی متعادل و معقول بخورید؛ و الکل را فقط در حد اعتدال بنوشید – در صورت وجود.
تشخیص نارسایی حاد کلیه
بیوپسی کلیه کادر محاوره‌ای بازشو را باز کنید
اگر علائم و نشانه‌های شما نشان می‌دهد که نارسایی حاد کلیه دارید، پزشک ممکن است آزمایش‌ها و روش‌های خاصی را برای تأیید تشخیص شما توصیه کند. این‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اندازه‌گیری خروجی ادرار اندازه‌گیری میزان ادرار در 24 ساعت ممکن است به پزشک شما در تعیین علت نارسایی کلیه کمک کند.
- آزمایشات ادرار تجزیه و تحلیل نمونه ادرار (تجزیه و تحلیل ادرار) ممکن است ناهنجاری‌هایی را نشان دهد که نشان دهنده نارسایی کلیه است.
- آزمایش خون. نمونه‌ای از خون شما ممکن است سطح سریع اوره و کراتینین را افزایش دهد – دو ماده‌ای که برای اندازه‌گیری عملکرد کلیه استفاده می‌شود.
- آزمایشات تصویربرداری آزمایشات تصویربرداری مانند سونوگرافی و توموگرافی کامپیوتری ممکن است برای کمک به پزشک در مشاهده کلیه‌های شما مورد استفاده قرار گیرد.
- برداشتن نمونه‌ای از بافت کلیه برای آزمایش. در برخی موارد، پزشک ممکن است بیوپسی کلیه را برای برداشتن نمونه کوچکی از بافت کلیه برای آزمایش آزمایشگاهی توصیه کند. پزشک یک سوزن را از طریق پوست شما وارد کلیه شما می‌کند تا نمونه را خارج کند.
درمان نارسایی حاد کلیه
درمان نارسایی حاد کلیه معمولاً به بستری شدن در بیمارستان نیاز دارد. اکثر افراد مبتلا به نارسایی حاد کلیه در حال حاضر در بیمارستان بستری هستند. مدت زمان ماندن در بیمارستان بستگی به علت نارسایی حاد کلیه و سرعت بهبودی کلیه‌ها دارد.
در برخی موارد، ممکن است بتوانید در خانه بهبود پیدا کنید.
درمان علت اصلی آسیب کلیه
درمان نارسایی حاد کلیه شامل شناسایی بیماری یا صدمه‌ای است که در اصل به کلیه‌های شما آسیب رسانده است. گزینه‌های درمانی شما بستگی به علت ایجاد نارسایی کلیه دارد.
درمان عوارض تا بهبود کلیه‌ها
پزشک همچنین برای جلوگیری از عوارض کار می‌کند و به کلیه‌ها فرصت می‌دهد تا التیام یابند. درمان‌هایی که به جلوگیری از عوارض کمک می‌کند عبارتند از:
- درمان‌هایی برای متعادل کردن میزان مایعات در خون شما. اگر نارسایی حاد کلیه ناشی از کمبود مایعات در خون شما باشد، پزشک ممکن است مایعات داخل وریدی (IV) را توصیه کند. در موارد دیگر، نارسایی حاد کلیه ممکن است باعث شود که مایعات بیش از حد داشته باشید و منجر به تورم در بازو‌ها و پا‌ها شود. در این موارد، پزشک ممکن است دارو‌هایی (دیورتیک‌ها) را توصیه کند تا بدن شما مایعات اضافی را دفع کند.
- دارو‌هایی برای کنترل پتاسیم خون. اگر کلیه‌های شما به درستی پتاسیم خون شما را تصفیه نمی‌کنند، پزشک ممکن است کلسیم، گلوکز یا پلی استایرن سولفونات سدیم (Kionex) را برای جلوگیری از تجمع سطوح بالای پتاسیم در خون شما تجویز کند. پتاسیم زیاد در خون می‌تواند باعث ضربان نامنظم قلب (آریتمی) و ضعف عضلانی شود.
- دارو‌هایی برای بازگرداندن سطح کلسیم خون. اگر سطح کلسیم در خون شما بسیار پایین بیاید، پزشک ممکن است تزریق کلسیم را توصیه کند.
- دیالیز برای حذف سموم از خون شما. اگر سموم در خون شما تجمع می‌یابد، ممکن است به همودیالیز موقت نیاز داشته باشید – که اغلب به آن دیالیز گفته می‌شود – تا به دفع سموم و مایعات اضافی از بدن در حین بهبود کلیه کمک کند. دیالیز همچنین ممکن است به حذف پتاسیم اضافی از بدن شما کمک کند. در طی دیالیز، دستگاهی خون را از طریق کلیه مصنوعی (دیالیزر) از بدن شما پمپ می‌کند که مواد زائد را فیلتر می‌کند. سپس خون به بدن شما بازگردانده می‌شود.
شیوه زندگی و دارو‌های خانگی در نارسایی حاد کلیه
در دوران نقاهت حاد کلیه، پزشک ممکن است رژیم خاصی را برای کمک به کلیه‌ها و محدود کردن کار‌هایی که باید انجام دهند، توصیه کند. ممکن است پزشک شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد که می‌تواند رژیم غذایی فعلی شما را تجزیه و تحلیل کند و راه‌هایی را برای سهولت رژیم غذایی در کلیه‌ها پیشنهاد دهد.
بسته به شرایط شما، متخصص تغذیه ممکن است به شما توصیه کند:
- غذا‌های کم پتاسیم را انتخاب کنید. متخصص تغذیه ممکن است توصیه کند غذا‌های کم پتاسیم را انتخاب کنید. غذا‌های حاوی پتاسیم بالا شامل موز، پرتقال، سیب زمینی، اسفناج و گوجه فرنگی است. نمونه‌هایی از غذا‌های کم پتاسیم شامل سیب، گل کلم، فلفل، انگور و توت فرنگی است.
- از محصولات حاوی نمک اضافه خودداری کنید. با پرهیز از محصولات حاوی نمک اضافه شده، از جمله غذا‌های مناسب مانند شام‌های یخ‌زده، سوپ‌های کنسرو شده و غذا‌های فست فود، میزان سدیمی را که هر روز می‌خورید کاهش دهید. غذا‌های دیگر با نمک اضافه شده شامل غذا‌های میان وعده شور، سبزیجات کنسرو شده و گوشت و پنیر فرآوری شده است.
- محدود کردن فسفر فسفر یک ماده معدنی است که در غذا‌ها یافت می‌شود، مانند نان سبوس دار، بلغور جو دوسر، غلات سبوس دار، کولای تیره رنگ، آجیل و کره بادام زمینی. فسفر زیاد در خون می‌تواند استخوان‌های شما را ضعیف کرده و باعث خارش پوست شود. متخصص تغذیه می‌تواند توصیه‌های خاصی در مورد فسفر و نحوه محدود کردن آن در شرایط خاص خود به شما ارائه دهد.
با بهبودی کلیه‌های شما، ممکن است دیگر نیازی به رژیم غذایی خاصی نداشته باشید، اگرچه تغذیه سالم همچنان مهم است.
آماده شدن برای ویزیت پزشکی
اکثر افراد در صورت بروز نارسایی حاد کلیه در بیمارستان بستری هستند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان علائم و نشانه‌های نارسایی کلیه را مشاهده کردید، نگرانی‌های خود را با پزشک یا پرستار خود در میان بگذارید.
اگر در بیمارستان نیستید، اما علائم یا نشانه‌های نارسایی کلیه را دارید، با پزشک خانواده یا پزشک عمومی وقت بگیرید. اگر پزشک شما مشکوک به مشکلات کلیوی است، ممکن است به پزشک متخصص بیماری کلیه (نفرولوژیست) ارجاع داده شود.
قبل از ملاقات با پزشک، سوالات خود را بنویسید. سوال را در نظر بگیرید:
- شبیه‌ترین علت علائم من چیست؟
- آیا کلیه‌های من کار نکرده‌اند؟ چه چیزی می‌تواند باعث نارسایی کلیه من شود؟
- چه نوع آزمایشاتی نیاز دارم؟
- گزینه‌های درمانی من چیست و چه خطراتی دارد؟
- آیا لازم است به بیمارستان بروم؟
- آیا کلیه‌های من بهبود می‌یابند یا به دیالیز نیاز خواهم داشت؟
- من یک بیماری دیگر دارم. چگونه می‌توانم این شرایط را با هم به بهترین نحو مدیریت کنم؟
- آیا باید رژیم خاصی داشته باشم، و اگر چنین است، آیا می‌توانید مرا به متخصص تغذیه معرفی کنید تا به من در برنامه‌ریزی غذا‌هایم کمک کند؟
- آیا جایگزینی کلی برای دارویی که برای من تجویز می‌کنید وجود دارد؟
- آیا مواد چاپی دارید که بتوانم با خود ببرم؟ چه وب سایت‌هایی را توصیه می‌کنید
