درباره عارضه ای رایج در دوران شیوع ویروس کرونا؛ “دهانِ ماسکی”
رپورتاژ
این روزها که ماسک‌زدن به جزئی ثابت از زندگی روزمره تبدیل شده، برخی افراد با یکی از عوارض نامطلوب استفاده‌ی طولانی‌مدت از ماسک مواجه شده‌اند: بوی بد دهان! (بدبویی دهان/تنفس بدبو/هالیتوسیس/halitosis)
این پدیده که بعضی اسمش را «دهانِ ماسکی» گذاشته‌اند، واقعیتی است که در دوران کرونا مشاهده شده و برخی انجمن‌های دندانپزشکی هم توصیه‌هایی برای مقابله با آن منتشر کرده‌اند.
به بیان ساده، عارضه‌ی «دهان ماسکی»، بازدم بدبویی است که زیر ماسک احساس می‌شود.
ماسک‌زدن به‌مدت طولانی، به چند دلیل می‌تواند باعث ایجاد بوی بد در دهان شود، اما دلیل اصلی همان رعایت‌نکردن بهداشت دهان و دندان است. رشد قابل‌ملاحظه‌ی پلاک (لایه‌ی زردرنگ روی دندان ناشی از تجمع باکتری‌ها) و تارتار (جرم دندان، پلاک سخت‌شده و چسبیده به دندان) می‌تواند باعث بدبویی دهان شود.
در دوران قرنطینه که مردم در خانه مانده‌اند و یکدیگر را نمی‌بینند، ممکن است بعضی در رعایت بهداشت دهان و دندان، از جمله در مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، کوتاهی کنند. از سوی دیگر، محدودیت‌های کرونایی باعث شد که مطب‌های دندانپزشکی نیز به‌مدت طولانی تعطیل شوند. بنابراین بسیاری از افراد نوبت‌های خود را برای چک‌آپ و یا جرمگیری و بلیچینگ از دست دادند.
به‌گفته‌ی محققان، استفاده‌ی طولانی‌مدت از ماسک می‌تواند تعادل باکتریایی دهان را به‌هم بریزد، به این صورت که تنفس از زیر ماسک به‌مرور باعث افزایش شمار باکتری‌ها در دهان می‌شود. اما بدون شک، حفظ تعادل باکتریایی دهان ضروری است.
بزاق دهان دقیقا همین نقش را دارد و تعادل را برقرار می‌کند، اما در مواقعی که باکتری‌ها آن‌قدر زیاد باشند که در بزاق شناور شوند، آن‌وقت دهان به‌شدت اسیدی و تنفس بدبو خواهدشد. البته بخشی از بوی بد دهان می‌تواند ناشی از خوردن غذاهایی با عطر و طعم قوی و تند باشد، که اثرشان با استفاده‌ی طولانی‌مدت از ماسک تشدید نیز می‌شود. به این عوامل، خشکی دهان را نیز اضافه کنید که در نتیجه‌ی کم نوشیدن آب در طول روز به وجود می‌آید.
بوی بد دهان ممکن است یک مشکل جدی به حساب نیاید، اما دندانپزشکان معتقدند افزایش تعداد باکتری‌ها و بهداشت ضعیف دهان و دندان، ممکن است عواقب جدی در پی داشته‌باشد. برخی از آنان می‌گویند در طی پاندمی کرونا، با افزایش تعداد بیمارانی مواجه شده‌اند که از مشکلاتی همچون حفره‌های دندانی، پوسیدگی، ترک دندان و پُرشدگی‌های تخریب‌شده شکایت دارند. همچنین پس از اتمام محدودیت‌های کرونایی و بازگشایی کسب‌وکارها، مشاهدات دندانپزشکان نشان می‌دهد که بیماری‌های مربوط به لثه نیز افزایش داشته‌است، به‌ویژه مواردی از قبیل تحلیل و شکستگی استخوان فک و یا خونریزی لثه‌ها.
در مجموع، هشداری که دندانپزشکان می‌دهند قاطع و روشن است: وضعیت سلامت دهان و دندان قطعا بر سلامت عمومی بدن تاثیر می‌گذارد.
با وجود اینکه هنوز آماری در این زمینه منتشر نشده، اما دیده‌ها و شنیده‌های دندانپزشکان به‌وضوح از افزایش مشکلات دندانی در طی همه گیری کرونا حکایت می‌کند. به هرحال تاکید نخست دندانپزشکان بر ضرورت توجه به سلامت دهان و دندان است. سلامت دندان‌ها بخش مهمی از سلامت عمومی بدن را تضمین می‌کند، پس ارزش آن را دارد که در طول روز زمان کافی را برای مسواک زدن و نخ دندان کشیدن اختصاص دهیم و به یک رژیم غذایی سالم و متناسب پایبند باشیم.
با وجود تمام مشکلاتی که برای استفاده‌ی طولانی‌مدت از ماسک ذکر شد، ظاهرا چاره‌ای جز آن برای حفظ سلامتی در دوران کرونا وجود ندارد. اما جای نگرانی نیست. با رعایت چند توصیه‌ی ساده می‌توان هم ماسک زد و هم از عوارض آن برای دهان و دندان مصون ماند.
راه‌هایی برای پیشگیری از عارضه‌ی «دهان ماسکی/ماسک‌زده»:
- هر روز حداقل دوبار مسواک بزنید.
- هر روز بین دندان‌هایتان را با نخ دندان تمیز کنید.
- فراموش نکنید که روی زبانتان را نیز با مسواک تمیز کنید.
- قبل از زدن ماسک مقداری دهانشویه در دهانتان بچرخانید.
- در طول روز آب فراوان بنوشید.
- از نوشیدن الکل، کشیدن سیگار و استعمال سایر دخانیات خودداری کنید. آنها علاوه بر اینکه باعث خشکی دهان، التهاب سطوح مخاطی و آسیب به لثه می‌شوند، ممکن است حتی به سرطان‌های حلق و دهان منجرشوند.
- از مصرف غذاهای شیرین و نوشیدنی‌های اسیدی خودداری کنید.
- برای تحریک ترشح بزاق، آدامس‌های بدون قند بجوید.
- به‌طور منظم ماسک خود را تعویض کنید و اگر از ماسک پارچه‌ای استفاده می‌کنید، آن را بشویید.
- از یک رژیم غذایی متعادل و مغذی پیروی کنید.