فیلم دوگما – خلاصه داستان، نقد و بررسی – Dogma (1999)

سال تولید : ۱۹۹۹
کشور تولیدکننده : آمریکا
محصول : اسکات موزیر
کارگردان : کوین اسمیت
فیلمنامه‌نویس : کوین اسمیت
فیلمبردار : رابرت د. یومن
آهنگساز(موسیقی متن) : هوارد شور
هنرپیشگان : مت دیمن، بن افلک، باد کورت، بارت هاکنی، جارد فنیگورت، کیتائو ساکورای، جرج کارلین، بتی ابرلین، جیسن مویس، لیندا فیورنتینو، آلن ریکمن، کریس راک، آلانیس موریست، سالما هایک و اسمیت
نوع فیلم : رنگی، ۱۳۰ دقیقه

نیوجرزی، زمان حال. پیرمردی به سختی مجروح می‌شود و به حالت اغما می‌رود. ̎کاردینال گلیک̎ (کارلین)، کشیش کلیسای جامع ردبنک اعلام می‌کند پاپ طی مدت چهار روز هر کس را که به آن کلیسا برود، مورد عفو قرار خواهد داد. در ویسکانسین، فرشته‌های مغضوب و طرد شده، ̎بارتلبی̎ (افلک) و ̎لوکی̎ (دیمن) تصمیم می‌گیرند با استفاده از این فرصت، دوباره به بهشت بازگردند. در ایلی‌نویز فرشته‌ای به نام ̎متاترون̎ (ریکمن) به کارگر کلینیک سقط جنین، ̎بتانی̎ (فیورنتینو) ـ که به علت نازائی‌اش از خدا روی گردانده ـ دستور می‌دهد تا مانع ورود فرشتگان مغضوب به کلیسای ردبنک شود.

̎جی̎ (مویس) و ̎سایلنت باب̎ (اسمیت)، دو قاچاقچی، ̎بتانی̎ را از حادثه‌ای نجات می‌دهند و سه نفری به سمت نیوجرزی به راه می‌افتند. آنان در راه به ̎روفوس̎ (راک) حواری سیزدهم برمی‌خورند. بعد با ̎سرندی‌پیتی̎ (هایک) یک الاهله، آشنا می‌شوند و ̎گولگوتان̎، یک هیولای نفرت‌انگیز به آنان حمله می‌کند اما ̎سایلنت باب̎ او را از بین می‌‌برد. در قطاری که به سمت نیوجرزی می‌رود، ̎لوکی̎ و ̎بارتلبی̎ با ̎بتانی̎ روبه‌رو می‌شوند ولی ̎سایلنت باب̎ آنان را دور می‌کند. ̎متاترون̎ دوباره بر ̎بتانی̎ ظاهر می‌شود و می‌گوید که او آخرین فرستادهٔ ̎مسیح̎ خواهد بود و خبر جدید این است که ایزد در بهشت گم شده است.

در ردبنک، ̎بتانی̎ و بقیه به دام عزرائیل می‌افتند. ̎بارتلبی̎ کسانی را که در کلیسا هستند، می‌کشد. ̎بتانی̎ فرار می‌کند و در می‌یابد ایزد در قالب پیرمرد در حال اغما اسیر است. او پیرمرد را می‌کشد و ایزد (موریست) را آزاد می‌کند. ایزد قربانیان داخل کلیسا را زنده می‌کند و ̎بارتلبی̎ را می‌کشد. ̎بتانی̎ در نهایت شگفتی متوجه می‌شود که باردار است.

داستان اوریژینال اسمیت در دستان خود او به یکی از جنجالی‌ترین فیلم‌های دهه بدل شد. فیلمی با ظاهر طنزآلود که در پس‌زمینه، برخلاف ادعاهای فراوانی برخی تندروهای مذهبی، به شدت فیلمی مذهبی است. همانند هر اثر دیگر مذهبی، دوگما پُر از سفر است. سفرهائی که برای رخداد تحول و به استعاره از داستان‌های مذهبی شکل می‌گیرد. از سوی دیگر فیلم، شهر بی در و پیکری را تصویر می‌کند که کنایهٔ گم شدن ایزد هم بخشی از این بی‌آرمانی است. از نگاهی دیگر، فیلم آموزشگاهی از تعالیم مذهبی برای آشناسازی مخاطبان عمده‌اش ـ نوجوانان ـ با چیزهائی است که در زندگی روزمره از آن گریزانند. فیلم اسمیت البته در ساختار روائی با مشکلات متعددی روبه‌رو است، اما این تقریباً آخرین چیزی است که در فیلم‌هائی با این حد از جنجال پیرامون، به آن توجه می‌شود.