پرکاری تیروئید یا هایپرتیروئیدیسم چه علائمی دارد و چطور تشخیص داده می‌شود؟

پرکاری تیروئید (تیروئید پرکار) زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروکسین تولید می‌کند. پرکاری تیروئید می‌تواند متابولیسم بدن شما را سریع کرده و باعث کاهش وزن ناخواسته و ضربان قلب سریع یا نامنظم شود.

چندین درمان برای پرکاری تیروئید در دسترس است. پزشکان از دارو‌های ضد تیروئید و ید رادیواکتیو برای کاهش تولید هورمون‌های تیروئید استفاده می‌کنند. گاهی اوقات، درمان پرکاری تیروئید شامل جراحی برای برداشتن تمام یا قسمتی از غده تیروئید است.

اگر پرکاری تیروئید در صورت نادیده گرفتن می‌تواند جدی باشد، اکثر افراد پس از تشخیص و درمان پرکاری تیروئید به خوبی پاسخ می‌دهند.

علائم

پرکاری تیروئید می‌تواند سایر مشکلات سلامتی را تقلید کند و تشخیص آن‌ها را برای پزشک دشوار می‌کند. همچنین می‌تواند انواع مختلفی از علائم و نشانه‌ها را ایجاد کند، از جمله:

• کاهش وزن ناخواسته، حتی زمانی که اشتها و مصرف غذا ثابت می‌ماند یا افزایش می‌یابد
• ضربان قلب سریع (تاکی کاردی) – معمولاً بیش از 100 ضربه در دقیقه
• ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
• تپش قلب (تپش قلب)
• افزایش اشتها
• عصبی بودن، اضطراب و تحریک‌پذیری
• لرزش – معمولاً یک لرزش خوب در دست و انگشتان شما ایجاد می‌شود
• تعریق
• تغییر در الگو‌های قاعدگی
• افزایش حساسیت به گرما
• تغییر در الگو‌های روده، به ویژه حرکات مکرر روده
• غده تیروئید بزرگ شده (گواتر)، که ممکن است به صورت تورم در قسمت پایین گردن ظاهر شود
• خستگی، ضعف عضلانی
• مشکل در خوابیدن
• نازک شدن پوست
• مو‌های نازک و شکننده

افراد مسن بیشتر بدون علائم یا علائم یا علائم ظریف مانند افزایش ضربان قلب، عدم تحمل گرما و تمایل به خستگی در حین فعالیت‌های عادی دارند.

مشکلات چشمی در نوعی از پرکاری تیروئید

گاهی اوقات یک مشکل غیر معمول به نام افتالموپاتی‌گریوز ممکن است بر چشم شما تأثیر بگذارد، به ویژه اگر سیگار می‌کشید. این اختلال باعث می‌شود وقتی چشم‌ها و ماهیچه‌های پشت چشم شما متورم می‌شوند، کره چشم فراتر از حد طبیعی خود بیرون بیاید.

علائم و نشانه‌های افتالموپاتی‌گریوز عبارتند از:

• خشکی چشم
• قرمزی یا تورم چشم
• پارگی یا ناراحتی بیش از حد در یک یا هر دو چشم
• حساسیت به نور، تاری یا دوبینی، التهاب یا کاهش حرکت چشم
• کره چشم بیرون‌زده

زمان مراجعه به پزشک

در صورت کاهش وزن غیرقابل توضیح، ضربان قلب سریع، تعریق غیرمعمول، تورم در ناحیه گردن یا سایر علائم و نشانه‌های مرتبط با پرکاری تیروئید، به پزشک خود مراجعه کنید. توصیف کامل تغییراتی که مشاهده کرده‌اید بسیار مهم است، زیرا بسیاری از علائم و نشانه‌های پرکاری تیروئید ممکن است با تعدادی از شرایط دیگر مرتبط باشد.

اگر تحت درمان پرکاری تیروئید قرار گرفته‌اید یا در حال حاضر تحت درمان هستید، به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید تا او بتواند وضعیت شما را تحت نظر داشته باشد.

علل

پرکاری تیروئید می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله بیماری‌گریوز، بیماری پلامر و تیروئیدیت ایجاد شود.

تیروئید یک غده کوچک پروانه‌ای شکل در قسمت پایین گردن شما، درست زیر سیب آدم شما است. غده تیروئید تأثیر زیادی بر سلامت شما دارد. هر جنبه‌ای از متابولیسم شما توسط هورمون‌های تیروئید تنظیم می‌شود.

غده تیروئید دو هورمون اصلی تولید می‌کند، تیروکسین (T4) و‌تری یدوتیرونین (T3) که بر همه سلول‌های بدن شما تأثیر می‌گذارد. آن‌ها میزان استفاده بدن از چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها را حفظ می‌کنند، به کنترل دمای بدن شما، تأثیر بر ضربان قلب شما و تنظیم تولید پروتئین کمک می‌کنند. تیروئید  همچنین هورمونی تولید می‌کند که به تنظیم میزان کلسیم در خون (کلسیتونین) کمک می‌کند.

دلایل زیاد بودن تیروکسین (T4)

به طور معمول، تیروئید شما مقدار مناسب هورمون آزاد می‌کند، اما گاهی اوقات بیش از حد T4 تولید می‌کند. این ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله:

• بیماری‌گریوز بیماری‌گریوز یک اختلال خود ایمنی است که در آن آنتی بادی‌های تولید شده توسط سیستم ایمنی تیروئید را برای تولید بیش از حد T4 تحریک می‌کند. این شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید است.
• عملکرد ندول‌های تیروئید (آدنوم سمی، گواتر چند ندولی سمی یا بیماری پلامر). این نوع پرکاری تیروئید زمانی رخ می‌دهد که یک یا چند آدنوم تیروئید شما بیش از حد T4 تولید می‌کند. آدنوم قسمتی از غده است که از بقیه غده جدا شده و توده‌های غیر سرطانی (خوش خیم) ایجاد می‌کند که ممکن است باعث بزرگ شدن تیروئید شود.
• تیروئیدیت گاهی غده تیروئید شما ممکن است پس از بارداری ملتهب شود، به دلیل یک وضعیت خود ایمنی یا به دلایل نامعلوم. التهاب می‌تواند باعث شود که هورمون تیروئید اضافی ذخیره شده در غده به جریان خون شما نشت کند. برخی از انواع تیروئیدیت ممکن است باعث درد شوند، در حالی که برخی دیگر بدون درد هستند.

عوامل خطر

عوامل خطر پرکاری تیروئید عبارتند از:

• سابقه خانوادگی، به ویژه بیماری‌گریوز
• جنس زن
• سابقه شخصی بیماری‌های مزمن مانند دیابت نوع 1، کم خونی خطرناک و نارسایی اولیه آدرنال

عوارض

پرکاری تیروئید می‌تواند منجر به تعدادی از عوارض شود:

• مشکلات قلبی. برخی از جدی‌ترین عوارض پرکاری تیروئید قلب را درگیر می‌کند. این موارد شامل ضربان سریع قلب، اختلال ریتم قلب به نام فیبریلاسیون دهلیزی است که خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد، و نارسایی احتقانی قلب – شرایطی که در آن قلب شما نمی‌تواند خون کافی را برای برآوردن نیاز‌های بدن شما به گردش در آورد.
• استخوان‌های شکننده. پرکاری تیروئید درمان نشده نیز می‌تواند منجر به ضعف و شکنندگی استخوان‌ها (پوکی استخوان) شود. استحکام استخوان‌های شما تا حدی به میزان کلسیم و سایر مواد معدنی آن‌ها بستگی دارد. هورمون تیروئید بیش از حد با توانایی بدن شما در ترکیب کلسیم در استخوان شما تداخل دارد.
• مشکلات چشم. افراد مبتلا به افتالموپاتی‌گریوز دچار مشکلات چشمی از جمله برآمدگی، قرمزی یا متورم شدن چشم‌ها، حساسیت به نور و تاری یا دوبینی می‌شوند. مشکلات شدید چشم بدون درمان، می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی شود.
• پوست قرمز و متورم. در موارد نادر، افراد مبتلا به بیماری‌گریوز دچار درموپاتی‌گریوز می‌شوند. این امر بر پوست تأثیر می‌گذارد و باعث قرمزی و تورم، اغلب در ساق پا و پا می‌شود.
• بحران تیروتوکسیک پرکاری تیروئید همچنین بیمار را در معرض بحران تیروتوکسیک قرار می‌دهد – تشدید ناگهانی علائم، منجر به تب، نبض سریع و حتی هذیان می‌شود. اگر این اتفاق افتاد، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.

تشخیص

پرکاری تیروئید با استفاده از موارد زیر تشخیص داده می‌شود:

• سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی. در طول معاینه، پزشک ممکن است سعی کند یک لرزش جزئی در انگشتان شما در هنگام کشیده شدن، رفلکس‌های بیش فعال، تغییرات چشم و پوست گرم و مرطوب را تشخیص دهد. پزشک همچنین غده تیروئید شما را هنگام بلعیدن بررسی می‌کند تا ببیند آیا بزرگ شده، ناهموار است یا حساس است و نبض شما را بررسی می‌کند که آیا سریع یا نامنظم است.
• آزمایش خون. آزمایش خون که تیروکسین و هورمون تحریک‌کننده تیروئید (TSH) را اندازه‌گیری می‌کند می‌تواند تشخیص را تأیید کند. سطوح بالای تیروکسین و مقادیر کم یا عدم وجود TSH نشان دهنده فعالیت بیش از حد تیروئید است. میزان TSH مهم است زیرا این هورمون است که به غده تیروئید شما نشان می‌دهد تیروکسین بیشتری تولید می‌کند.

این آزمایشات به ویژه برای افراد مسن ضروری است، که ممکن است علائم کلاسیک پرکاری تیروئید را نداشته باشند.

اگر از بیوتین یا مکمل ویتامین B که ممکن است در مولتی ویتامین‌ها نیز وجود داشته باشد، استفاده می‌کنید آزمایش خون تیروئید ممکن است نتایج کاذب بدهد. در صورت استفاده از بیوتین یا مولتی ویتامین همراه با بیوتین، پزشک خود را مطلع سازید. برای اطمینان از آزمایش دقیق، مصرف بیوتین را حداقل 12 ساعت قبل از خونگیری متوقف کنید.

اگر آزمایش خون نشان دهنده پرکاری تیروئید است، پزشک شما ممکن است یکی از آزمایشات زیر را برای تعیین علت بیش فعال بودن تیروئید توصیه کند:

• آزمایش جذب رادیو ید یا ید رادیواکتیو: برای این آزمایش، شما یک دوز خوراکی کوچک ید رادیواکتیو (رادیو ید) مصرف می‌کنید تا ببینید چه مقدار در غده تیروئید شما جمع‌آوری می‌شود. شما بعد از چهار، شش یا 24 ساعت – و گاهی بعد از هر سه دوره زمانی – مورد بررسی قرار خواهید گرفت تا ببینید میزان تیروئید شما چقدر ید جذب کرده است.

جذب زیاد رادیو ید نشان می‌دهد که غده تیروئید شما بیش از حد تیروکسین تولید می‌کند. محتمل‌ترین علت یا بیماری‌گریوز است یا ندول‌های تیروئیدی بیش از حد کار می‌کند. اگر پرکاری تیروئید دارید و میزان جذب رادیو ید شما کم است، این نشان می‌دهد که تیروکسین ذخیره شده در غده به جریان خون نشت می‌کند، که ممکن است به این معنی باشد که شما مبتلا به تیروئیدیت هستید.

• اسکن تیروئید. در طول این آزمایش، شما یک ایزوتوپ رادیواکتیو تزریق می‌کنید که در داخل آرنج شما به رگ یا گاهی اوقات در رگ دست شما تزریق می‌شود. سپس روی یک میز دراز می‌کشید و سر خود را به عقب کشیده‌اید در حالی که یک دوربین خاص تصویری از غده تیروئید شما را بر روی صفحه کامپیوتر تولید می‌کند. این آزمایش نحوه جمع‌آوری ید در تیروئید را نشان می‌دهد.
• سونوگرافی تیروئید. در این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر تیروئید استفاده می‌شود. سونوگرافی ممکن است در تشخیص ندول‌های تیروئید بهتر از سایر آزمایش‌ها باشد و در معرض هیچ گونه اشعه‌ای قرار نگیرد.

درمان

چندین روش درمانی برای پرکاری تیروئید وجود دارد. بهترین روش برای شما بستگی به سن، وضعیت جسمانی، علت زمینه‌ای پرکاری تیروئید، ترجیحات شخصی و شدت اختلال شما دارد. درمان‌های احتمالی عبارتند از:

• ید رادیواکتیو ید رادیواکتیو که خوراکی مصرف می‌شود توسط غده تیروئید جذب می‌شود و در آنجا باعث کوچک شدن غده می‌شود. علائم معمولاً طی چند ماه از بین ‌می‌روند. ید رادیواکتیو اضافی طی چند هفته تا چند ماه از بدن ناپدید می‌شود.

این درمان ممکن است باعث شود فعالیت تیروئید به حدی کند شود که کم کاری (کم کاری تیروئید) در نظر گرفته شود و در نهایت ممکن است لازم باشد هر روز برای جایگزینی تیروکسین دارو مصرف کنید.

• دارو‌های ضد تیروئید. این دارو‌ها با جلوگیری از تولید هورمون‌های غده تیروئید به تدریج علائم پرکاری تیروئید را کاهش می‌دهند. آن‌ها شامل متی مازول و پروپیل تیو اوراسیل PTU هستند. علائم معمولاً طی چند هفته تا چند ماه شروع به بهبود می‌کنند، اما درمان با دارو‌های ضد تیروئید معمولاً حداقل یک سال و اغلب طولانی‌تر ادامه می‌یابد.

برای برخی افراد، این مشکل به طور دائمی برطرف می‌شود، اما سایر افراد ممکن است عود کنند. هر دو دارو می‌توانند باعث آسیب جدی به کبد شده و گاهی منجر به مرگ شوند. از آنجا که پروپیل تیوراسیل موارد بسیار بیشتری از آسیب کبدی را ایجاد کرده است، به طور کلی فقط در مواقعی که نمی‌توانید متی مازول را تحمل کنید باید استفاده شود.

تعداد کمی از افرادی که به این دارو‌ها حساسیت دارند ممکن است دچار بثورات پوستی، کهیر، تب یا درد مفاصل شوند. آن‌ها همچنین می‌توانند شما را مستعد ابتلا به عفونت کنند.

• مسدود‌کننده‌های بتا. اگرچه این دارو‌ها معمولاً برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند و بر سطح تیروئید تأثیر نمی‌گذارند، اما می‌توانند علائم پرکاری تیروئید مانند رعشه، ضربان قلب سریع و تپش قلب را کاهش دهند. به همین دلیل، پزشک ممکن است آن‌ها را تجویز کند تا به شما کمک کند تا زمانی که سطح تیروئید شما به حالت عادی نزدیک نشده است، احساس بهتری داشته باشید. این دارو‌ها به طور کلی برای افرادی که مبتلا به آسم هستند توصیه نمی‌شود و عوارض جانبی ممکن است شامل خستگی و اختلال عملکرد جنسی باشد.
• جراحی (تیروئیدکتومی). اگر باردار هستید یا در غیر این صورت نمی‌توانید دارو‌های ضد تیروئید را تحمل کنید و نمی‌خواهید یا نمی‌توانید ید درمانی با رادیواکتیو انجام دهید، ممکن است کاندید جراحی تیروئید باشید.

در عمل تیروئیدکتومی، پزشک بیشتر غده تیروئید شما را خارج می‌کند. خطرات این جراحی شامل آسیب به تار‌های صوتی و غدد پاراتیروئید است (چهار غده کوچک در پشت غده تیروئید که به کنترل سطح کلسیم در خون شما کمک می‌کنند.)

علاوه بر این، شما نیاز به درمان مادام العمر با لووتیروکسین برای تامین مقدار طبیعی هورمون تیروئید در بدن خود دارید. اگر غدد پاراتیروئید شما نیز برداشته شود، برای حفظ سطح کلسیم خون به دارو نیاز دارید.

درمان عوارض چشمی گریوز

اگر بیماری‌گریوز بر چشم شما تأثیر می‌گذارد (چشم‌گریوز)، می‌توانید علائم و نشانه‌های خفیف را با استفاده از اشک مصنوعی و ژل‌های روان‌کننده و اجتناب از باد و نور‌های روشن کنترل کنید. اگر علائم شما شدیدتر است، پزشک ممکن است درمان با کورتیکواستروئید‌ها مانند پردنیزون را برای کاهش تورم پشت کره چشم توصیه کند.

دو دارو – rituximab (Rituxan) و teprotumumab – برای درمان افتالموپاتی‌گریوز استفاده می‌شوند، اگرچه هنوز شواهد قطعی زیادی برای اثبات موثر بودن آن‌ها وجود ندارد. بر اساس یک مطالعه کوچک، تپروتوموماب از سازمان غذا و دارو تأیید سریع دریافت کرد. مطالعه بیشتر هر دو دارو به عنوان درمانی برای چشم پزشکی‌گریوز مورد نیاز است.

در برخی موارد، یک روش جراحی ممکن است یک گزینه باشد:

• عمل جراحی فشرده‌سازی مداری. در این جراحی، پزشک استخوان بین حفره چشم و سینوس‌های شما – فضا‌های هوایی در کنار حفره چشم را برمی دارد. هنگامی که عمل موفقیت‌آمیز باشد، بینایی را بهبود می‌بخشد و فضایی برای بازگشت چشم‌ها به وضعیت طبیعی خود فراهم می‌کند. اما خطر عوارض وجود دارد، از جمله دوبینی که همچنان ادامه دارد یا بعد از عمل ظاهر می‌شود.
• جراحی عضلات چشم. گاهی بافت اسکار ناشی از افتالموپاتی‌گریوز می‌تواند باعث کوتاه شدن بیش از حد یک یا چند عضله چشم شود. این باعث می‌شود چشمان شما از هم راستا خارج شده و منجر به دوبینی شود. جراحی عضلات چشم ممکن است با قطع عضله آسیب دیده از کره چشم و اتصال مجدد آن به عقب، به اصلاح دوبینی کمک کند.

سبک زندگی

هنگامی که درمان را شروع می‌کنید، علائم پرکاری تیروئید کاهش می‌یابد و شما باید احساس بسیار بهتری داشته باشید. با این حال، پزشک ممکن است توصیه کند که در رژیم غذایی خود مراقب ید باشید زیرا می‌تواند باعث پرکاری تیروئید یا بدتر شدن آن شود.

انواع جلبک دریایی کلپ، دالس و سایر مواد غذایی حاوی ید زیادی هستند. شربت سرفه و مولتی ویتامین‌ها نیز ممکن است حاوی ید باشند.

اگر شما مبتلا به افتالموپاتی یا درموپاتی‌گریوز هستید، پیشنهادات زیر ممکن است به چشم یا پوست شما کمک کند:

• سیگار نکشید. سیگار کشیدن با پیشرفت چشم‌گریوز ارتباط دارد و می‌تواند وضعیت را پس از درمان بدتر کند.
• چشمان خود را مرطوب نگه دارید. قطره‌های چشم ممکن است در هر زمان از روز به رفع خشکی و خارش کمک کند. اگر چشمان شما به طور کامل بسته نمی‌شوند، می‌توانید پلک‌های خود را ببندید، یا هنگام خواب از ژل روان‌کننده استفاده کنید تا قرنیه خشک نشود. کمپرس سرد همچنین می‌تواند رطوبت را از بین ببرد.
• از چشمان خود محافظت کنید. از عینک آفتابی برای محافظت از چشم در برابر نور خورشید و باد استفاده کنید.
• سر خود را بالا نگه دارید. بالا بردن سر تخت شما ممکن است تورم را کاهش داده و فشار بر چشم شما را کاهش دهد.
• برای پوست‌های متورم کرم‌های بدون نسخه را امتحان کنید. کرم‌های بدون نسخه حاوی هیدروکورتیزون (کورتیزون -10، سایرین) ممکن است به تسکین قرمزی و تورم پوست ساق پا و پا‌ها کمک کند. برای کمک در یافتن این کرم‌ها، با داروساز خود صحبت کنید.

کارهای دیگری که مبتلایان به پرکاری تیروئید می‌توانند انجام بدهند:

• ورزش منظم داشته باشید. به طور کلی ورزش به شما کمک می‌کند احساس بهتری داشته باشید و تن ماهیچه‌ها و سیستم قلبی عروقی خود را بهبود ببخشید. ورزش‌های وزنی برای افراد مبتلا به بیماری‌گریوز مهم است زیرا به حفظ تراکم استخوان کمک می‌کند. ورزش همچنین می‌تواند به کاهش اشتها و افزایش سطح انرژی شما کمک کند.
• تکنیک‌های آرامش را بیاموزید. بسیاری از تکنیک‌های آرامش می‌توانند به شما در حفظ دیدگاه مثبت کمک کنند، به ویژه هنگام کنار آمدن با بیماری. به خوبی مستند شده است که در بیماری‌گریوز استرس یک عامل خطر است، بنابراین یادگیری آرامش و دستیابی به تعادل در زندگی می‌تواند به حفظ سلامت جسمی و روحی کمک کند.