علائم بیماری کبد و راه‌های تشخیص و درمان آن
کبد اندامی به اندازه یک توپ است. درست زیر قفسه سینه در سمت راست شکم قرار دارد. کبد برای هضم غذا و دفع مواد سمی بدن ضروری است.
بیماری کبد می‌تواند ارثی باشد (ژنتیکی). مشکلات کبدی همچنین می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که به کبد آسیب می‌رسانند، مانند ویروس‌ها، مصرف الکل و چاقی.
با گذشت زمان، شرایطی که به کبد آسیب می‌رساند می‌تواند منجر به ایجاد سیروز شود که می‌تواند منجر به نارسایی کبد شود که یک وضعیت تهدید‌کننده زندگی است. اما درمان زودهنگام ممکن است به کبد فرصتی برای بهبود بدهد.
علائم
بیماری کبدی همیشه علائم و نشانه‌های قابل توجهی ایجاد نمی‌کند. در صورت بروز علائم و نشانه‌های بیماری کبد، علائم زیر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- پوست و چشم‌هایی که زرد رنگ به نظر می‌رسند (زردی)
- درد و تورم شکم
- تورم در ساق پا و مچ پا
- خارش پوست
- رنگ ادرار تیره
- رنگ مدفوع کم رنگ
- خستگی مزمن
- تهوع یا استفراغ
- از دست دادن اشتها
- تمایل به کبودی به راحتی
زمان مراجعه به پزشک
در صورت وجود علائم یا علائم مداوم که شما را نگران می‌کند، با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید. اگر درد شکمی آنقدر شدید است که نمی‌توانید بی‌حرکت بمانید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
علل
بیماری کبدی دلایل زیادی دارد.
عفونت
انگل‌ها و ویروس‌ها می‌توانند کبد را آلوده کرده و باعث التهاب شوند که عملکرد کبد را کاهش می‌دهد. ویروس‌هایی که باعث آسیب کبدی می‌شوند می‌توانند از طریق خون یا مایع منی، غذا یا آب آلوده یا تماس نزدیک با فرد آلوده منتقل شوند. شایع‌ترین انواع عفونت کبدی ویروس‌های هپاتیت هستند، از جمله:
- هپاتیت A
- هپاتیت B
- هپاتیت C
ناهنجاری سیستم ایمنی بدن
بیماری‌هایی که سیستم ایمنی بدن شما به قسمت‌های خاصی از بدن شما حمله می‌کند (خود ایمنی) می‌تواند کبد شما را تحت تأثیر قرار دهد. نمونه‌هایی از بیماری‌های خود ایمنی کبد عبارتند از:
- هپاتیت خود ایمنی
- کلانژیت صفراوی اولیه
- کلانژیت اسکلروزان اولیه
ژنتیک
یک ژن غیرطبیعی که از یک یا هر دو والدین به ارث رسیده باشد، می‌تواند باعث تجمع مواد مختلف در کبد شما شود و در نتیجه به کبد آسیب برساند. بیماری‌های ژنتیکی کبد عبارتند از:
- هموکروماتوز
- بیماری ویلسون
- کمبود آلفا -1 آنتی‌تریپسین
سرطان و سایر رشد‌ها
نمونه‌ها عبارتند از:
- سرطان کبد
- سرطان مجرای صفراوی
- آدنوم کبد
دیگر
علل شایع بیماری کبد عبارتند از:
- سوء مصرف الکل مزمن
- تجمع چربی در کبد (بیماری کبد چرب غیرالکلی)
- دارو‌های تجویزی خاص یا بدون نسخه
- برخی ترکیبات گیاهی
عوامل خطر
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به بیماری کبدی را افزایش دهند عبارتند از:
- مصرف زیاد الکل
- چاقی
- دیابت نوع 2
- خالکوبی یا سوراخ کردن بدن
- تزریق دارو با استفاده از سوزن مشترک
- انتقال خون قبل از سال 1992
- قرار گرفتن در معرض خون و مایعات بدن دیگران
- رابطه جنسی محافظت نشده
- قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی یا سموم
- سابقه خانوادگی بیماری کبدی
عوارض
عوارض بیماری کبدی بسته به علت مشکلات کبدی شما متفاوت است. بیماری کبدی درمان نشده ممکن است به نارسایی کبد تبدیل شود، یک وضعیت تهدید‌کننده زندگی.
پیشگیری
برای جلوگیری از بیماری کبد:
- الکل را در حد اعتدال بنوشید. برای بزرگسالان سالم، این بدان معناست که حداکثر یک نوشیدنی در روز برای زنان و حداکثر دو نوشیدنی در روز برای مردان. مشروبات الکلی شدید یا پرخطر عبارت است از بیش از هشت نوشیدنی در هفته برای زنان و بیش از 15 نوشیدنی در هفته برای مردان.
- از رفتار‌های پرخطر خودداری کنید. هنگام رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید. اگر تاتو یا سوراخ کردن بدن را انتخاب می‌کنید، هنگام انتخاب مغازه در مورد پاکیزگی و ایمنی دقت کنید. اگر از دارو‌های غیرمجاز داخل وریدی استفاده می‌کنید، کمک بگیرید و برای تزریق مواد از سوزن استفاده نکنید.
- واکسن بزن اگر در معرض خطر ابتلا به هپاتیت هستید یا اگر قبلاً به هر شکلی از ویروس هپاتیت مبتلا شده‌اید، با پزشک خود در مورد دریافت واکسن‌های هپاتیت A و هپاتیت B صحبت کنید.
- از دارو‌ها عاقلانه استفاده کنید. دارو‌های تجویزی و بدون نسخه را فقط در مواقع ضروری و فقط در دوز‌های توصیه شده مصرف کنید. دارو‌ها و الکل را با هم مخلوط نکنید. قبل از مخلوط کردن مکمل‌های گیاهی یا دارو‌های تجویزی یا بدون نسخه با پزشک خود مشورت کنید.
- از تماس با خون و مایعات بدن دیگران خودداری کنید. ویروس‌های هپاتیت می‌توانند توسط سوزن‌های تصادفی یا پاکسازی نامناسب خون یا مایعات بدن منتقل شوند.
- غذای خود را ایمن نگه دارید. قبل از غذا خوردن یا تهیه غذا، دستان خود را کاملاً بشویید. اگر در کشور‌های در حال توسعه سفر می‌کنید، از آب بطری برای نوشیدن استفاده کنید، دستان خود را بشویید و مسواک بزنید.
- مراقب اسپری‌های آئروسل باشید. اطمینان حاصل کنید که از این محصولات در یک منطقه با تهویه مناسب استفاده کنید و هنگام سمپاشی حشره کش‌ها، قارچ کش‌ها، رنگ و سایر مواد شیمیایی سمی از ماسک استفاده کنید. همیشه دستورالعمل سازنده را دنبال کنید.
- از پوست خود محافظت کنید. هنگام استفاده از حشره کش‌ها و سایر مواد شیمیایی سمی، دستکش، آستین بلند، کلاه و ماسک بپوشید تا مواد شیمیایی از طریق پوست شما جذب نشوند.
- وزن سالم را حفظ کنید. چاقی می‌تواند باعث بیماری کبد چرب غیر الکلی شود.
تشخیص
یافتن علت و میزان آسیب کبدی در هدایت درمان مهم است. پزشک به احتمال زیاد با سابقه سلامتی و معاینه کامل فیزیکی شروع می‌کند.
سپس ممکن است پزشک شما توصیه کند:
- آزمایش خون. از گروهی از آزمایشات خونی به نام آزمایش عملکرد کبد می‌توان برای تشخیص بیماری کبد استفاده کرد. برای بررسی مشکلات خاص کبدی یا شرایط ژنتیکی می‌توان آزمایش خون دیگری انجام داد.
- آزمایشات تصویربرداری سونوگرافی، سی تی اسکن و MRI می‌توانند آسیب کبدی را نشان دهند.
- بررسی نمونه بافت. برداشتن نمونه بافتی (بیوپسی) از کبد ممکن است به تشخیص بیماری کبد و یافتن علائم آسیب کبدی کمک کند. بیوپسی کبد اغلب با استفاده از یک سوزن بلند وارد پوست می‌شود تا نمونه بافتی که برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می‌شود استخراج شود.
درمان
درمان بیماری کبد به تشخیص شما بستگی دارد. برخی از مشکلات کبدی را می‌توان با اصلاح شیوه زندگی، مانند قطع مصرف الکل یا کاهش وزن، به طور معمول به عنوان بخشی از یک برنامه پزشکی که شامل نظارت دقیق بر عملکرد کبد است، درمان کرد. سایر مشکلات کبدی ممکن است با دارو درمان شوند یا نیاز به جراحی داشته باشند.
درمان بیماری‌های کبدی که باعث نارسایی کبد می‌شود یا منجر به آن شده است ممکن است در نهایت نیاز به پیوند کبد داشته باشد.
شیوه زندگی و درمان‌های خانگی
تغییر برخی از عادات شیوه زندگی اغلب می‌تواند به بهبود سلامت کبد شما کمک کند. در صورت تشخیص بیماری کبد، پزشک ممکن است به شما توصیه کند:
- در صورت وجود، الکل را کم مصرف کنید.
- از مصرف گوشت قرمز، چربی‌های ترانس، کربوهیدرات‌های فرآوری شده و غذا‌های حاوی شربت ذرت با فروکتوز بالا خودداری کنید.
- هفته‌ای سه تا چهار بار با شدت متوسط 30 تا 60 دقیقه ورزش کنید.
- اگر اضافه وزن دارید روزانه 500 تا 1000 کالری کالری را کاهش دهید.
طب جایگزین
هیچ داروی جایگزین برای درمان بیماری کبد ثابت نشده است. برخی از مطالعات مزایای احتمالی را نشان داده‌اند، اما تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
از سوی دیگر، برخی مکمل‌های غذایی و گیاهی می‌توانند به کبد شما آسیب برسانند. بیش از هزار دارو و فرآورده‌های گیاهی با آسیب کبدی مرتبط هستند، از جمله:
- ویتامین A
- ماهوانگ
- ژرماندر
- والرین
- دارواش
- عرقچین
- چاپارال
- کامفری
- کاوا
- روغن پنیرویال
برای محافظت از کبد، مهم است که قبل از مصرف دارو‌های مکمل یا جایگزین با پزشک خود در مورد خطرات احتمالی مشورت کنید.
