طرح زمین سوخته در زمان جنگ سرد: برای خنثی کردن دستاندازی شوروی به خاورمیانه و دسترسی به میادین نفتی، آمریکا آماده حمله هستهای به عربستان و ایران بود
نباید از طرح زمین سوخته در دوران جنگ سرد بین شوروی و آمریکا شگفتزده شویم. اگر اتحاد جماهیر شوروی در طول جنگ سرد به اروپای غربی حمله میکرد، احتمالاً آمریکا برا متوقف کردن روسها از سلاح هستهای استفاده میکرد و چرا وقتی آمریکا به خود اجازه میداد اروپا را به ویرانی بکشاند، برای خاورمیانه میبایست دلسوزی میکرد؟!
اگر شوروی در اواخر دهه 1940 به خلیج فارس حمله کرده بودند، ایالات متحده و انگلیس برنامه بیرحمانهای داشتند: انفجار میادین نفتی با سلاح هستهای!
به گفته نویسندهای به نام استیو اورلی، اسناد محرمانه از طبقهبندی درآمده، نشان میدهند که انگلیسیها و آمریکاییها در روزهای اولیه جنگ سرد در مورد شانس خود برای دفاع از خاورمیانه بدبین بودند، به طوری که ترجیح میدادند میدانهای نفتی را نابود کنند تا به دست شوروی نیفتند.
در مقالهای که در Politico منتشر شده، اورلی شرح میدهد که چگونه در سال 1948، هنگامی که شوروی برلین را محاصره میکردند، دولت ترومن طرحی را تصویب کرد که در آن شرکتهای نفتی آمریکا و انگلیس، مانند آرامکو (شرکت نفت عربستان-آمریکا) و نفت ایران و انگلیس (شرکت نیای BP امروز ) در تخریب تاسیسات نفتی خود همکاری خواهند کرد!
ایورلی مینویسد: یکی از عوامل آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا به نمایندگان شرکتهای نفتی بریتانیا گفته بود که چگونه عملیات استخراج نفت آنها در آن کشورها در صورت حمله شوروی به یک عملیات شبه نظامی تبدیل میشود و چطور باید آنها آموزش دیده و آماده اجرای برنامه سیا باشند.
به گفته ایورلی، هدف طرح آمریکایی این بود که شوروی از نفت عربستان و سوختهای پالایش شده تا یک سال بعد حمله محروم شود.
قرار بود این طرح در مراحل مختلف اجرا شود. برای شروع قرار بود که تخریبهای انتخابی اجزای اصلی پالایشگاه که تعمیرشان برای روسها دشوار به نظر میرسید، انجام شود. این امر باعث میشد که بسیاری از قسمتهای پالایشگاه سالم بمانند و بعد پس کشیدن روسها، راهاندازی پالایشگاه آسان شود.
برای این کار، شرکتهای نفتی آمریکایی مشاوره فنی به سیا داده بودند و ماموران مخفی سیا در آرامکو تعیین شده بودند. این طرح در زمان آیزنهاور و حتی تا سالهای ریاست جمهوری کندی به قوت خود باقی ماند. با این حال، با ظهور دولت آیزنهاور در سال 1953، شرکتهای نفتی به فکر تجدید نظری در این مورد افتادند، زیرا از زیان اقتصادی میترسیدند و واهمه داشتند که عکسالعمل کشورهای عربی در صورتی که متوجه این نقشه شوند چه خواهد بود.
این طرح وحشتناک میتوانست باعث استفاده از سلاح هستهای در ایران و عربستان هم شود.از انجا که انگلیس به اندازه کافی نیرو نداشت و این شک وجود داشت که با بمبارانهای روتین نتوان به صورت مؤثری میادین نفتی را از کار انداخت، نقشه از بین بردن آنها با سلاحها هستهای کشیده شده بود. این نتیجه مطالعه اسناد بایگانی امنیتی انگلیس است.
ریشههای این طرح را باید در فضای ترس و بدگمانی اوایل جنگ سرد جستجو کرد، زمانی که کمونیسم برلین و کره را تهدید میکرد و هیچ کس مطمئن نبود که حتی اروپای غربی نیز تحت کنترل روسها قرار نگیرد.
در اواخر دهه 1970، دولت کارتر نیروی واکنش سریع را ایجاد کرد تا به ویژه پس از حمله مسکو به افغانستان. از هرگونه حرکت شوروی در خلیج فارس جلوگیری کند. چگونگی برخورد چتربازان آمریکایی و پیاده نظامهای سبک در برابر ستونهای تانک شوروی قابل بحث است، اما یک سؤال بزرگتر وجود دارد: آیا آمریکا در دهه 1970 و 1980 هم تنها برای جلوگیری از رسیدن نفت به شوروی در پی حمله احتمالی آنها به خاورمیانه، آماده استفاده از سلاحهای هستهای علیه عربستان سعودی یا ایران بود؟ و عاقبت این ترس مزمن باعث اتخاذ چه تصمیمهای دیگری شد؟