ترومبوز ورید عمقی یا DVT چیست و چه علائمی دارد؟

ترومبوز ورید عمقی (DVT) Deep vein thrombosis زمانی اتفاق می‌افتد که یک لخته خون (ترومبوز) در یک یا چند ورید عمیق بدن، معمولاً در پا‌ها، ایجاد می‌شود. ترومبوز ورید عمقی می‌تواند باعث درد یا تورم ساق پا شود، اما همچنین می‌تواند بدون هیچ علامتی رخ دهد.

اگر شرایط پزشکی خاصی دارید که بر نحوه لخته شدن خون شما تأثیر می‌گذارد، می‌توانید DVT دریافت کنید. لخته خون در پا‌های شما همچنین می‌تواند در صورت عدم حرکت برای مدت طولانی، مانند پس از جراحی یا تصادف، زمانی که مسافت طولانی را طی می‌کنید، یا زمانی که در بستر استراحت می‌کنید، اتفاق بیفتد.

ترومبوز ورید عمقی می‌تواند بسیار جدی باشد زیرا لخته‌های خون در رگ‌های شما می‌توانند از بین بروند، از طریق جریان خون عبور کرده و در ریه‌ها گیر کنند و جریان خون را مسدود کنند (آمبولی ریه). با این حال، آمبولی ریه می‌تواند بدون شواهدی از DVT رخ دهد.

هنگامی که DVT و آمبولی ریه با هم رخ می‌دهند، ترومبوآمبولی وریدی (VTE) نامیده می‌شود.

علائم

علائم و نشانه‌های DVT می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تورم در پای آسیب دیده. به ندرت، تورم در هر دو پا وجود دارد.
• درد در پای شما درد اغلب از ساق پا شروع می‌شود و می‌تواند مانند گرفتگی یا درد باشد.
• پوست قرمز یا تغییر رنگ در ساق پا.
• احساس گرما در پای آسیب دیده.

ترومبوز ورید عمقی می‌تواند بدون علائم قابل توجه رخ دهد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

آمبولی ریه کادر گفتگوی پاپ آپ را باز کنید

اگر علائم یا نشانه‌های DVT در شما ایجاد شد، با پزشک خود تماس بگیرید.

اگر علائم یا علائم آمبولی ریه (PE) – یک عارضه تهدید‌کننده زندگی ترومبوز ورید عمقی – در شما ظاهر شد – به دنبال کمک پزشکی اورژانسی باشید.

علائم و نشانه‌های هشدار آمبولی ریه عبارتند از:

• تنگی نفس ناگهانی
• درد یا ناراحتی قفسه سینه که با نفس عمیق یا هنگام سرفه بدتر می‌شود
• احساس سبکی سر یا سرگیجه یا غش کردن
• نبض سریع
• تنفس سریع و پی در پی
• سرفه کردن خون

علل

هر چیزی که از جریان یا لخته شدن خون شما به طور طبیعی جلوگیری کند، می‌تواند باعث لخته شدن خون شود.

علل اصلی DVT آسیب به ورید ناشی از جراحی یا ضربه و التهاب ناشی از عفونت یا آسیب است.

عوامل خطر

موارد زیادی می‌تواند خطر ابتلا به DVT را افزایش دهد. هر چه عوامل خطر بیشتری داشته باشید، خطر ابتلا به DVT بیشتر است. عوامل خطر DVT عبارتند از:

• سن. سن بالای 60 سال خطر ابتلا به DVT را افزایش می‌دهد، اگرچه ممکن است در هر سنی رخ دهد.
• نشستن برای مدت طولانی، مانند هنگام رانندگی یا پرواز. وقتی پا‌های شما ساعت‌ها ثابت می‌مانند، ماهیچه‌های ساق پا منقبض نمی‌شوند. انقباضات عضلانی به طور معمول به گردش خون کمک می‌کند.
• استراحت طولانی مدت در بستر، مانند بستری طولانی مدت در بیمارستان، یا فلج. اگر عضلات ساق پا برای مدت طولانی تکان نخورند، لخته‌های خون می‌توانند در ساق پا ایجاد شوند.
• جراحت یا جراحی. آسیب به ورید‌ها یا جراحی می‌تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.
• بارداری. بارداری باعث افزایش فشار در ورید‌های لگن و پا‌ها می‌شود. زنان مبتلا به اختلال لخته شدن ارثی به ویژه در معرض خطر هستند. خطر لخته شدن خون در دوران بارداری می‌تواند تا شش هفته پس از زایمان ادامه یابد.
• قرص‌های ضد بارداری (قرص‌های ضد بارداری خوراکی) یا درمان جایگزینی هورمونی. هر دو می‌توانند توانایی خون شما را برای لخته شدن افزایش دهند.
• اضافه وزن یا چاق بودن. اضافه وزن باعث افزایش فشار در ورید‌های لگن و پا‌ها می‌شود.
• سیگار کشیدن. سیگار بر لخته شدن و گردش خون تأثیر می‌گذارد که می‌تواند خطر ابتلا به DVT را افزایش دهد.
• سرطان. برخی از انواع سرطان موادی را در خون افزایش می‌دهند که باعث لخته شدن خون می‌شوند. برخی از انواع درمان سرطان نیز خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهد.
• نارسایی قلبی. این خطر ابتلا به DVT و آمبولی ریه را افزایش می‌دهد. از آنجایی که افراد مبتلا به نارسایی قلبی عملکرد قلب و ریه محدودی دارند، علائم ناشی از حتی یک آمبولی کوچک ریوی بیشتر قابل توجه است.
• بیماری التهابی روده. بیماری‌های روده، مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو، خطر ابتلا به DVT را افزایش می‌دهند.
• سابقه شخصی یا خانوادگی DVT یا PE. اگر شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان یکی یا هر دوی این موارد را داشته‌اید، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به DVT باشید.
• ژنتیک برخی از افراد عوامل خطر ژنتیکی یا اختلالاتی مانند فاکتور V لیدن را به ارث می‌برند که باعث لخته شدن خون آن‌ها راحت‌تر می‌شود. یک اختلال ارثی به تنهایی ممکن است باعث لخته شدن خون نشود مگر اینکه با یک یا چند عامل خطر دیگر ترکیب شود.
• هیچ عامل خطر شناخته شده‌ای وجود ندارد. گاهی اوقات، لخته شدن خون در ورید می‌تواند بدون هیچ عامل خطر زمینه‌ای ظاهر شود. این یک VTE غیرقابل تحریک نامیده می‌شود.

عوارض

عوارض DVT می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• آمبولی ریه (PE). PE یک عارضه بالقوه تهدید‌کننده زندگی مرتبط با DVT است. زمانی اتفاق می‌افتد که یک رگ خونی در ریه شما توسط یک لخته خون (ترومبوس) مسدود می‌شود که از قسمت دیگری از بدن، معمولاً پای شما، به ریه می‌رود.

در صورت داشتن علائم و نشانه‌های PE، دریافت فوری کمک پزشکی ضروری است. تنگی نفس ناگهانی، درد قفسه سینه هنگام دم یا سرفه، تنفس سریع، نبض سریع، احساس ضعف یا غش، و سرفه خون ممکن است با PE رخ دهد.

• سندرم پست فلبیتیک آسیب به ورید‌های شما از لخته خون، جریان خون را در نواحی آسیب دیده کاهش می‌دهد و باعث درد و تورم پا، تغییر رنگ پوست و زخم‌های پوستی می‌شود.
• عوارض درمان. عوارضی ممکن است ناشی از رقیق‌کننده‌های خونی باشد که برای درمان DVT استفاده می‌شود. خونریزی (خونریزی) یکی از عوارض جانبی نگران‌کننده رقیق‌کننده‌های خون است. انجام منظم آزمایش خون در حین مصرف چنین دارو‌هایی بسیار مهم است.

جلوگیری

اقدامات برای جلوگیری از ترومبوز ورید عمقی شامل موارد زیر است:

• از یک جا نشستن خودداری کنید. اگر جراحی انجام داده‌اید یا به دلایل دیگری در بستر استراحت کرده‌اید، سعی کنید هر چه زودتر حرکت کنید. اگر مدتی می‌نشینید، پا‌های خود را روی هم نگذارید که می‌تواند جریان خون را مسدود کند. اگر مسافت زیادی را با ماشین طی می‌کنید، هر ساعت یا بیشتر توقف کنید و در اطراف قدم بزنید.

اگر در هواپیما هستید، گاهی بایستید یا راه بروید. اگر نمی‌توانید این کار را انجام دهید، ساق پا‌های خود را ورزش دهید. سعی کنید پاشنه‌های خود را بالا و پایین بیاورید در حالی که انگشتان پای خود را روی زمین نگه دارید، سپس انگشتان پا را با پاشنه‌های خود روی زمین بالا بیاورید.

• سیگار نکش سیگار کشیدن خطر ابتلا به DVT را افزایش می‌دهد.
• ورزش کنید و وزن خود را مدیریت کنید. چاقی یک عامل خطر برای DVT است. ورزش منظم خطر لخته شدن خون را کاهش می‌دهد، که به ویژه برای افرادی که زیاد می‌نشینند یا مرتب سفر می‌کنند بسیار مهم است.

تشخیص

برای تشخیص DVT، پزشک از شما در مورد علائم شما سوال خواهد کرد. شما همچنین یک معاینه فیزیکی خواهید داشت تا پزشکتان بتواند نواحی تورم، حساسیت یا تغییر رنگ پوست را بررسی کند.

آزمایش‌هایی که انجام می‌دهید به این بستگی دارد که آیا پزشک شما فکر می‌کند شما در معرض خطر کم یا زیاد DVT هستید. آزمایشات مورد استفاده برای تشخیص یا رد لخته خون عبارتند از:

• آزمایش خون D-dimer. D dimer نوعی پروتئین است که توسط لخته‌های خون تولید می‌شود. تقریباً همه افراد مبتلا به DVT شدید سطح خونی D دایمر را افزایش می‌دهند. یک نتیجه طبیعی در آزمایش D-dimer اغلب می‌تواند به رد PE کمک کند.
• سونوگرافی دوبلکس این آزمایش غیرتهاجمی از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از چگونگی جریان خون در رگ‌های شما استفاده می‌کند. این تست استاندارد برای تشخیص DVT است. برای آزمایش، یک تکنسین به آرامی یک دستگاه کوچک دستی (مبدل) را روی پوست شما در ناحیه بدن مورد مطالعه حرکت می‌دهد. گاهی اوقات یک سری سونوگرافی در طی چند روز انجام می‌شود تا مشخص شود که آیا لخته خون در حال رشد است یا برای بررسی لخته جدید.
• ونوگرافی. یک رنگ به ورید بزرگی در پا یا مچ پا تزریق می‌شود. اشعه ایکس تصویری از ورید‌های پا و پای شما ایجاد می‌کند تا لخته‌ها را جستجو کند. این آزمایش تهاجمی است، بنابراین به ندرت انجام می‌شود. آزمایشات دیگر، مانند سونوگرافی، اغلب ابتدا انجام می‌شود.
• اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). این آزمایش ممکن است برای تشخیص DVT در ورید‌های شکم انجام شود.

درمان

سه هدف اصلی برای درمان DVT وجود دارد.

• از بزرگ شدن لخته جلوگیری کنید.
• از شکستن لخته و رفتن به ریه‌ها جلوگیری کنید.
• شانس خود را برای DVT دیگر کاهش دهید.

گزینه‌های درمان DVT عبارتند از:

• رقیق‌کننده‌های خون. DVT معمولاً با دارو‌های ضد انعقاد درمان می‌شود که رقیق‌کننده‌های خون نیز نامیده می‌شوند. این دارو‌ها لخته‌های خون موجود را تجزیه نمی‌کنند، اما می‌توانند از بزرگ‌تر شدن لخته‌ها جلوگیری کرده و خطر ایجاد لخته‌های بیشتر را کاهش دهند.

رقیق‌کننده‌های خون ممکن است به صورت خوراکی یا IV یا تزریق زیر پوستی مصرف شوند. هپارین به طور معمول توسط IV داده می‌شود. رایج‌ترین رقیق‌کننده‌های خون تزریقی برای DVT انوکساپارین (Lovenox) و fondaparinux (Arixtra) هستند.

پس از مصرف رقیق‌کننده خون تزریقی برای چند روز، پزشک ممکن است شما را به یک قرص سوق دهد. نمونه‌هایی از رقیق‌کننده‌های خون که می‌بلعید شامل وارفارین (جانتوون) و دابیگاتران (پراداکسا) است.

برخی از دارو‌های رقیق‌کننده خون لازم نیست ابتدا با تزریق وریدی یا تزریقی داده شوند. این دارو‌ها ریواروکسابان (Xarelto)، آپیکسابان (Eliquis) یا ادوکسابان (Savaysa) هستند. آن‌ها را می‌توان بلافاصله پس از تشخیص شروع کرد.

ممکن است لازم باشد قرص‌های رقیق‌کننده خون را برای سه ماه یا بیشتر مصرف کنید. مهم است که آن‌ها را دقیقاً طبق دستور مصرف کنید تا از عوارض جانبی جدی جلوگیری شود.

اگر وارفارین مصرف می‌کنید، برای بررسی مدت زمان لخته شدن خون شما به آزمایش خون منظم نیاز دارید. زنان باردار نباید برخی از دارو‌های رقیق‌کننده خون را مصرف کنند.

• لخته شکن. این دارو‌ها که ترومبولیتیک نیز نامیده می‌شوند، ممکن است در صورت ابتلا به نوع جدی‌تر DVT یا PE یا اگر سایر دارو‌ها مؤثر نیستند، تجویز شوند.

این دارو‌ها یا از طریق IV یا از طریق یک لوله (کاتتر) که مستقیماً در لخته قرار داده می‌شود، تجویز می‌شود. لخته‌ساز‌ها می‌توانند باعث خونریزی جدی شوند، بنابراین معمولاً فقط برای افرادی که لخته‌های خونی شدید دارند استفاده می‌شوند.

• فیلتر‌ها اگر نمی‌توانید دارو‌هایی برای رقیق کردن خون خود مصرف کنید، ممکن است فیلتری را در یک سیاهرگ بزرگ – ورید اجوف – در شکم خود قرار دهید. یک فیلتر ورید اجوف از لخته شدن در ریه‌های شما جلوگیری می‌کند.
• جوراب‌های فشرده. این جوراب‌های مخصوص زانو احتمال تجمع و لخته شدن خون شما را کاهش می‌دهد. برای کمک به جلوگیری از تورم مرتبط با ترومبوز ورید عمقی، آن‌ها را روی پا‌های خود از پا تا حدود زانو بپوشید. در صورت امکان حداقل دو سال باید این جوراب‌ها را در طول روز بپوشید.

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی

پس از دریافت درمان برای DVT، پیروی از برخی تغییرات سبک زندگی برای مدیریت شرایط و جلوگیری از لخته شدن خون دیگر مهم است. تغییرات سبک زندگی عبارتند از:

• از پزشک خود در مورد رژیم غذایی خود سوال کنید. غذا‌های سرشار از ویتامین K مانند اسفناج، کلم پیچ، سایر سبزیجات برگدار و کلم بروکسل می‌توانند با وارفارین تداخل داشته باشند.
• دارو‌های خود را طبق دستور مصرف کنید. پزشک به شما خواهد گفت که چه مدت به درمان نیاز دارید. اگر از دارو‌های رقیق‌کننده خون خاصی استفاده می‌کنید، باید آزمایش خون انجام دهید تا میزان لخته شدن خون را ببینید.
• مراقب خونریزی بیش از حد باشید. این می‌تواند یکی از عوارض جانبی رقیق‌کننده‌های خون باشد. در مورد فعالیت‌هایی که می‌تواند باعث کبودی یا بریدگی شما شود، با پزشک خود صحبت کنید، زیرا در صورت مصرف دارو‌های رقیق‌کننده خون، حتی یک آسیب جزئی می‌تواند جدی شود.
• حرکت. اگر به دلیل جراحی یا عوامل دیگر در بستر استراحت کرده‌اید، هر چه زودتر حرکت کنید، احتمال لخته شدن خون کمتر می‌شود.
• جوراب‌های فشرده بپوشید. در صورت توصیه پزشک از این‌ها استفاده کنید تا از لخته شدن خون در پا‌ها جلوگیری کنید.

آماده شدن برای ویزیت پزشکی

DVT به عنوان یک اورژانس پزشکی در نظر گرفته می‌شود، بنابراین ارزیابی سریع اهمیت دارد. با این حال، اگر قبل از قرار ملاقات خود وقت دارید، در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که به شما کمک می‌کند آماده شوید.

آنچه شما می‌توانید انجام دهید

فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:

• علائم شما، از جمله علائمی که به نظر می‌رسد بی‌ارتباط با ترومبوز ورید عمقی باشد، و زمانی که شروع شد
• اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله یادداشت‌هایی در مورد سفر، اقامت در بیمارستان، هرگونه بیماری، جراحی یا ضربه در سه ماه گذشته، و هر گونه سابقه شخصی یا خانوادگی اختلالات لخته شدن خون
• تمام دارو‌ها، ویتامین‌ها یا سایر مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، از جمله دوز‌ها
• سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید

در صورت امکان، یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود را همراه داشته باشید تا به شما کمک کند اطلاعاتی را که به شما داده شده به خاطر بسپارید.

برای DVT، سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:

• محتمل‌ترین علت علائم من چیست؟
• چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
• بهترین درمان چیست؟
• جایگزین‌های رویکرد اولیه‌ای که پیشنهاد می‌کنید چیست؟
• آیا باید فعالیت بدنی یا مسافرت خود را محدود کنم؟
• من شرایط سلامتی دیگری دارم. چگونه می‌توانم این شرایط را با هم مدیریت کنم؟
• آیا بروشور یا مواد چاپی دیگری وجود دارد که بتوانم داشته باشم؟ چه وب سایت‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟

از پزشک خود چه انتظاری دارید

پزشک شما احتمالاً از شما سؤالاتی می‌پرسد، مانند:

• آیا اخیراً غیر فعال بوده‌اید، مانند نشستن یا دراز کشیدن برای مدت طولانی؟
• آیا علائم شما همیشه شما را آزار می‌دهد یا می‌آیند و ‌می‌روند؟
• علائم شما چقدر شدید است؟
• چه چیزی باعث بهبود علائم شما می‌شود؟
• آیا چیزی علائم شما را بدتر می‌کند؟